Palidaw a Pangcah

Palidaw a Pangcah （恆春阿美）

Makalalima kasa’etal ko Pangcah, ira ’Amis kasa’etal, Sikolang kasa’etal, Pasawali kasa’etal, Falangaw kasa’etal, Palidaw kasa’etal, onini kasakilac i midoedo to kasa’etal ato kafolaw no niyaro’ ko pi’arawan,caayay ko serangawan, o sowal ato tatirengan ko pisakilac, mato o cifenekay no Dipong ci 伊能嘉矩 nisowalan nira, “O sakamatini pisakilac o sakafangcal aca papinang a somowal, caayay pakinotamdawan ko pinengneng, o nikalaklak no kasa’etal a militapang a mihalaka a matayal.”

O sakamatini ko pisilsil, sarakat nai codad kitatosaan ni 伊能嘉矩 ato ci 粟野傳之丞 i 1899 a miheca ni sangaan a codad “O demak no Taywan a Pangcay” sanay, ira i codad masowaol, “O sakalahoday pahapinang a somowal, kilalima han misakilac, (1) Palidaw ’Amis, (2) Falangaw ’Amis, (3) Pasawali ’Amis, (4) Siwkilang ’Amis, (5)Cilay ’Amis han.”

Tahira to i1914 a mihecaan, ci fenekay a Dipong ci 佐山融吉 ato kapotningra “To pikadkad nangra to Pangcah a patalahekal a codad” pakayraen nangra to pinangan no ’orip misakilac Saetip, sasifoan ato satimolan makilatolo, nika pakayni to no Palidaw caay ka hapinang masowal, ano nengnengen ko nika laklak i maemin to o satimolan. Itira to ni codadan na 移川子之藏, 馬淵東一, 宮本延人 i 1935 a miheca a codad “Pinasilsil to mikingkiw to Kawsaco no Taywan” a codad, o kina pinapina pikadkad to kinaira a tilid ko litapangan, miliyaw misolinga’ to kasa’etal no Pangcah ko kasakilac, ’Amisan Pangcah, Siwkolang Pangcah, Pasawali Pangcah, Falangaw Pangcah, Palidaw Pangcah makilalima kasa’etal.

Tongod to i 1941 to mihecaan, ira ho ko ci fenekay no Dipong ci 鹿野忠雄 misilsil, palacecayen nira ko i’ayaway pisilsil no cifenekay, silsil ho nira ko Pangcah, sa’amisan a finacadan han ko Cilay amis; sifoay a finacadan ira ko Sikolang ’amis, Pasawali ’amis; timolan finacadan o Falangaw ’amis ato Palidaw ’amis.

Ano doedoen ko kasa’etal ko pisilsil, o kamaro’an to kalaklak a ’etel no Palidaw itira i Fanaw, Palayapay, Kancang, Taymali ato i Palidaw, na itira maro i Palidaw sa, o Palidaw Pangcah han. O kalaklak itira i Pin-tong ato Posong kassaniyaro’ i Pakoko, Terafoyafan, Palidaw, Macar, Takidis, Dikidiki, Palayapay, Ka’ada’adaan, Fafaed, Cikoay, Palokapok, Malataya, Cihongawan, Cicala’ay, Cihak, Cirakayan, Ciponaan, ato Somodalo.

Nika matinitini ko pisilsil pakayni kasa’etal, o Pangcah ko ngangan nona lalimaay a finacadan, nika ’arawen ko serangawan no laloma’ i ira ko kasaroma, nanorayray no likisi, o rakat no kafolaw no finacadan, ato cicamol to roma a finacadan, saki’orip, o ’icel no kanatal ato kamaro’an to kasasidenga’ no ka’orip, malasaka hapinang ko kasasiroma no kasa’etal ko pinangan.

• 台灣原住民族歷史語言文化大辭典
• 李景崇，1998，《阿美族歷史》，臺北：師大書苑。
• 黄宣衞，2008，《阿美族》，臺北：三民。
• 達西烏拉彎‧畢馬，2001，《臺灣的原住民 : 阿美族》，臺北：臺原。