Sociedá de Naciones

Sociedá de Naciones
League of Nations (en) Société des Nations (fr)
organismu internacional y organización internacional
Llocalización
Sede	Palais Wilson (es)
Direición	Suiza
Historia
Fundación	1919
Disolución	18 abril 1946
Organigrama
Presidente	Eric Drummond (es) (agostu 1920) Joseph Avenol (es) (3 xunetu 1933) Seán Lester (31 agostu 1940)
Sector
Industria	activities of other membership organisations n.e.c. (en)
Participación empresarial
Filiales	ver Women's Advisory Council, League of Nations (en) Corte Permanente de Justicia Internacional (es) Organización Internacional del Trabayu
Formáu por	Trataos de la Sociedá de Naciones League of Nations assembly (en) Consejo de la Sociedad de Naciones (es) League of Nations Permanent Secretariat (en)

La Sociedá de Naciones (SDN) foi un organismu internacional que se creó, el 28 de xunu de 1919, pol tratáu de Versalles que punxo fin a la Primer Guerra Mundial. Foi la primer organización internacional que tuvo como misión principal el caltenimientu de la paz mundial^[1]. Los sos oxetivos fundamentales, como se recueye nel pactu que-y dio nacencia, incluyíen la prevención de la guerra a través de la seguridá coleutiva y el desarme de los países, y la resolución de les disputes internacionales al traviés de la negociación y l'arbitraxe^[2]. Esti, y los trataos que-y siguieron, ocupábense tamién d'otres cuestiones como les condiciones llaborales, el tratu que se-yos daba a los habitantes nativos nos países colonizaos, el tráficu de persones y droga, el comerciu d'armas, la salú, el tratu a los prisioneros de guerra y la proteición de les minoríes n'Europa^[3]. Nel so momentu de mayor expansión, ente'l 28 de setiembre de 1934 y el 23 de febreru de 1935, tuvo 58 miembros. La so sé taba en Xinebra (Suiza), y desaniciose formalmente'l 18 d'abril de 1946, cuando se crearon les Naciones Xuníes.

La filosofía diplomática que había tres de la so creación representó un cambéu fundamental na forma d'actuación del sieglu anterior, basada na formación de bloques y aliances defensives d'unes naciones escontra otres. Sicasí, la Sociedá nun tenía un exércitu propiu y dependía del sofitu de les grandes potencies a les sos resoluciones p'algamar el ésitu, y esi sofitu nun llegaba les más de les veces. Les sanciones de la Sociedá podíen dañar a los países miembros, y munchos países negábense a aplicales. Una amosanza de la so impotencia alcuéntrase na famosa frase irónica que Benito Mussolini pronunció cuando, demientres la segunda guerra italo-abisinia, la Sociedá acusó a los soldaos italianos de disparar a los puestos médicos de la Cruz Bermeya: La Sociedá ye mui eficaz cuando berren los gurriones, pero nun val pa muncho cuando les águiles ataquen.

Poro, dempués de consiguir un garapiellu d'ésitos, magar qu'acompañaos de dalgunos fracasos, na década de 1920, la Sociedá foi amosando cada vegada más la so incapacidá pa prevenir les agresiones de les potencies militaristes (Alemaña, Xapón, Italia...) na década viniente. Toos ellos, amás d'otros países, foron abandonándola, y l'españíu de la Segunda Guerra Mundial foi la preba clara del fracasu del so mandatu fundacional. Al finar esta foi sustituyía pola Organización de les Naciones Xuníes, qu'heredaron delles de les axencies y organizaciones fundaes a la solombra la Sociedá de Naciones.

La Sociedá taba organizada en trés múerganos institucionales principales:

• L'Asamblea, formada polos estaos miembros, que se reuníen nel mes de setiembre de cada añu na sé xinebrina de la organización. Cada estáu tenía un votu. L'Asamblea yera la encargada de proponer y votar les resoluciones y recomendaciones por unanimidá, y tamién proponía los candidatos pa ser miembru del Conseyu. Los países que queríen integrase na Sociedá teníen que tener los votos favoratibles de dos tercios de los miembros. L'Asamblea, amás, aprobaba'l presupuestu de la Sociedá y fiscalizaba'l trabayu del Conseyu, el Secretariáu, les organizaciones téuniques y les comisiones asesores. Y participaba tamién na eleición de los xueces de la Corte Permanente de Xusticia Internacional.
• El Conseyu. N'orixe tenía cinco miembros permanentes: Francia, Italia, Xapón, el Reinu Xuníu y los Estaos Xuníos. Dempués del refugu del congresu d'esti caberu país a integrase nella, decidióse que'l so puestu quedara vacante esperando una futura incorporación d'esi país. Había, tamién, cuatro miembros no permanentes escoyíos pola Asamblea y renovaos por tercios cada trés años. En 1926, al incorporase Alemaña a la Sociedá, decidióse dá-y el puestu permanente de los Estaos Xuníos. En 1934 refórmense los estatutos, de forma que se crea un Conseyu con seis miembros permanentes (el sestu foi la Xunión Soviética, acabante de llegar a la organización) y once non permanentes. El Conseyu reuníase regularmente trés veces al añu, y siempres que la situación lo requería. Les sos resoluciones, salvo pa cuestiones de procedimientu, habíen tomase por unanimidá. El Conseyu actuaba como una comisión de conciliación qu'intentaba resolver cualesquier disputa que-y presentaran, tanto los países miembros de la Sociedá como los non integraos nella.
• El Secretariáu. Yera un organismu permanente que taba encargáu de preparar les sesiones de l'Asamblea y el Conseyu, y tamién de la ellaboración d'informes téunicos y documentos. Encargábase tamién de les comisiones asesores, y de nomar al Altu Comisariu de la Ciudá llibre de Dánzig. Fueron secretarios xenerales:
  • Sir James Eric Drummond (Reinu Xuníu), designáu pol tratáu de Versalles, qu'ocupó'l cargu ente 1920 y 1933.
  • Joseph Avenol (Francia), de 1933 a 1940.
  • Seán Lester (Irlanda), de 1940 a 1946.

Hebo dellos organismos internacionales asociaos o afiliaos a la SDN. Ente ellos hai dalgunos que la so xestión foi tresferida a les Naciones Xuníes cuando desapaeció la Sociedá: la Organización Internacional del Trabayu (OIT), la Corte Permanente de Xusticia Internacional (que camudó'l so nome pol de Tribunal Penal Internacional) y la Organización pa la Salud (que foi reestructurada pa convertila na Organización Mundial de la Salú (OMS)).

• Pactu fundacional de la Sociedá de Naciones (n'inglés)
• Archivu de semeyes de la Sociedá de Naciones Archiváu 2019-12-09 en Wayback Machine (n'inglés)