A Xaç

Ulduz
A Xaç
Müşahidə məlumatları (Dövr J2000.0)
Birbaşa çıxma	12s 26d 35,90s
Meyl	12s 26d 35,90s
Məsafə	320 işıq ili
Görünən ulduz ölçüsü (V)	0,76[1]
Bürc	Cənub Xaçı
Astrometriya
Radial sürət (Rv)	−11,2 km/san
Parallaks (π)	10,13 mas
Mütləq böyüklük (V)	−3,77
Xüsusiyyətləri
Ulduz təsnifatı	B0.5IV + B1V
Fiziki xüsusiyyətləri
Radius	4,76 R☉
İşıqlandırma gücü	25.000 L☉
Orbit elementləri
Digər təyinatlar α Cru
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Alfa Xaç (α Crucis, qısaldılmış Alfa Cru, α Cru) — Xaç bürcü və Cənub Xaçı olaraq tanınan ulduzlar qrupunun bir hissəsi olub Günəşdən 321 işıq ili məsafədə yerləşir.^[2][3]

Xaç bürcünün ən parlaq ulduzunun ulduz ölçüsü 0.76-dır və o gecə səmadakı 13-cü ən parlaq ulduzdur. ${\displaystyle \alpha ^{1}}$ α Sentavrdan azca cənubda olub cənub göyünün ən parlaq ulduzudur.^[4]

α Xaç adi gözlə tək bir ulduz kimi görünür ancaq əslində bir neçə ulduzdan ibarət çox ulduzlu bir sistemdir. İki komponent vizual olaraq ayırt edilə bilər: ${\displaystyle \alpha ^{1}}$ Xaç və ${\displaystyle \alpha ^{2}}$ Xaç; Alternativ olaraq, "α Xaç A" və " α Xaç B" adlanır. Hər ikisi B tipli ulduzlardır və Günəşdən daha böyük və parlaqdırlar. ${\displaystyle \alpha ^{1}}$ Xaç özü, α Xaç Aa (bu ulduz Akruks adlanır^[5]) və α Xaç Ab ulduzlarından ibarət spektroskopik qoşa sistemdir. Bu iki komponentli ulduz sisteminin periodu 76 gündür və bir birindən bir astronomik vahid (a.v.) məsafə ilə ayrılır.^[6]

İki komponent, ${\displaystyle \alpha ^{1}}$ Xaç və ${\displaystyle \alpha ^{2}}$ Xaç, 4 arcsaniyə ilə ayrılır. ${\displaystyle \alpha ^{1}}$-in ulduz ölçüsü 1.40-dır və ${\displaystyle \alpha ^{2}}$-nin ulduz ölçüsü 2.09-dür, həm ilkin B tipli ulduzlardır, həm də səth temperaturu təxminən 28.000 və 26.000 K-dir. İşıqlıqları Günəş işıqlığının 25,000 və 16,000 qatıdır. ${\displaystyle \alpha ^{1}}$ Xaç və ${\displaystyle \alpha ^{2}}$ Xaç belə bir uzun müddətdə orbitdə hərəkət etməsinə baxmayaraq bu hərəkət çox nadir hallarda görünür. Onların 430 a.v. minimum ayrılmasından period təxminən 1,500 il hesab edilir.^[7]

${\displaystyle \alpha ^{1}}$ özü, spektroskopik qoşa ulduzdur və komponentlərinin kütləsi təxminən 14 və 10 Günəş kütləsi tərtibindədir. ${\displaystyle \alpha ^{2}}$ -nin kütlə yığınları və ${\displaystyle \alpha ^{1}}$ -in daha parlaq komponentı, bu ulduzların bir gün ifratnəhəng olaraq patlayacağına işarə edir. ${\displaystyle \alpha ^{1}}$-in görünməz olaraq qeydə alınan komponenti yaşaya və böyük bir ağ cırtdan ola bilər.^[8]

Daha soyuq və işıqlığı daha az işıqlığa malik B sinfi ulduzu olan HR 4729 (HD 108250) α Xaç üçlüsündən 90 arcsaniyə uzaqdadır və onun hərəkətinə təsir edir, güman edilir ki, bu qravitasiya qüvvəsi ilə əlaqədardır və bu səbəblə tez-tez fiziki olaraq əlaqəli olduğu hesab edilir.^[9][10] Bu ulduz bəzən α Xaç çoxlu sisteminin C komponenti olaraq kataloqunda iştirak edir, bu ulduz özü spektroskopik qoşa sistemdir, onun D komponenti olaraq sadalanan vizual olaraq solğun görünən bir qonşusu var.^[11]

2008-ci il oktyabrın 2-də Kassini-Hügens kosmik vasitəsi çoxlu ulduzun Saturunun diski tərəfindən örtülən 3 komponentini (A, B və C) aşkar etdi.^[12][13]