Ян Сібеліус

Ян Сібеліус
Асноўная інфармацыя
Дата нараджэння	8 снежня 1865(1865-12-08)[1][2][…]
Месца нараджэння	Хяменліна, Вялікае Княства Фінляндскае, Расійская імперыя[7][8][…]
Дата смерці	20 верасня 1957(1957-09-20)[3][1][…] (91 год)
Месца смерці	Ainola[d], Ярвенпяа
Краіна	Фінляндыя[4][5][…]
Бацька	Christian Gustaf Sibelius[d][6]
Маці	Maria Charlotta Sibelius[d][6]
Жонка	Aino Sibelius[d]
Дзеці	Ruth Snellman[d], Heidi Blomstedt[d] і Katarina Ilves[d]
Альма-матар	Акадэмія імя Сібеліуса[d] (1889) Хельсінкскі ўніверсітэт
Месца працы	Хельсінкскі ўніверсітэт
Музычная дзейнасць
Педагог	Martin Wegelius[d], Albert Becker[d], Karl Goldmark[d], Robert Fuchs[d], Robert Kajanus[d], Karl Flodin[d] і Hermann Csillag[d]
Прафесіі	кампазітар
Інструменты	скрыпка і фартэпіяна
Жанры	класічная музыка[9][10], опера[11][12][…], сімфонія, incidental music[d][13][14][…], акадэмічная музыка XX стагоддзя[d] і art song[d]
Грамадская дзейнасць
Член у	Акадэмія мастацтваў ГДР[d] Grand Lodge of Finland[d] Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Lake Tuusula Artist Community[d]
Узнагароды	прэмія Сібеліуса[d] (1953) залаты медаль Каралеўскага філарманічнага таварыства[d] (1935) Finnish Music Hall of Fame[d] (2018) медаль Гётэ за мастацтва і навуку[d] (1935) Honorary Member of the International Society for Contemporary Music[d]
Аўтограф
sibelius.fi (фін.)​ (шведск.)​ (англ.)​ (ням.)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ян (Жан^[15], Юхан) Сібеліус^[16] або Сібеліюс (шведск.: Jean Sibelius маўленне^ⓘ, шведск.: Johan Julius Christian Sibelius; 8 снежня 1865, Хяменліна, Вялікае княства Фінляндскае — 20 верасня 1957, Ярвенпяя, Фінляндыя) — фінскі кампазітар, педагог; заснавальнік нацыянальнай кампазітарскай школы; адзін з буйнейшых прадстаўнікоў сусветнага сімфанізму.

Вучань М. Вегеліуса. 3 1891 выкладаў у Хельсінкскай кансерваторыі.

Для яго творчасці характэрны віртуознае валоданне тэхнікай кампазіцыі і інструментоўкі, сінтэз класічных і рамантычных традыцый, імкненне да праграмнасці. Арганічна перапрацоўваў музычны фальклор, выкарыстоўваючы яго ладава-гарманічныя і гарманічныя асаблівасці. Творы вылучаюцца своеасаблівай строгасцю і адначасова непасрэднасцю выказвання, для іх характэрны патрыятычныя матывы, заснаваныя на фінскай народнай паэзіі, гісторыі, міфалогіі і эпасе. Сярод твораў: сімфонія «Кулерва» для салістаў, хору і аркестра (1892), 7 сімфоній для аркестра (1899—1924), праграмныя аркестравыя творы, у т.л. сюіта «Лемінкяйнен» (1893—96), 4 легенды (у т.л. «Туанельскі лебедзь» на сюжэт «Калевалы»), сімфанічныя паэмы, у т.л. «Сага» (апошняя рэд. 1901), «Вясновая песня» (1894), «Фінляндыя» (1899), «Дачка Поўначы» (1906), «Начная скачка і усход сонца» (1907), «Тапіёла» (1926), канцэрт для скрыпкі з аркестрам (1903), «Сумны вальс»; інструментальныя ансамблі і п’есы; кантаты і хары, каля 100 рамансаў і песень, музыка да драматычных спектакляў і інш.

• «Кулерво», сімфонія для салістаў, хору і аркестра, op.7 (1899)
• Сімфонія № 1 e-moll, op.39 (1899)
• Сімфонія № 2 D-dur, op.43 (1902)
• Сімфонія № 3 C-dur, op.52 (1907)
• Сімфонія № 4 a-moll, op.63 (1911)
• Сімфонія № 5 Es-dur, op.82 (1915)
• Сімфонія № 6 d-moll, op.104 (1923)
• Сімфонія № 7 C-dur, op.105 (1924)

3 1951 штогод праводзіцца Міжнародны музычны фестываль «Тыдзень Сібеліуса» (Хельсінкі).

Гл. таксама Сібеліус, цягнік

• В'югінава І. Ю. Сібеліус Ян // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 362. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ян Сібеліус
• Ян Сібеліус: Ноты твораў на IMSLP
• Сайт прысвечаны Яну Сібеліусу (фін.) (шведск.) (англ.)
• Акадэмія Яна Сібеліуса