Serumski amiloid A
Serumski amiloidi A (SAA) proteini porodice apolipoprotein apovezanih sa lipoproteinom visoke gustine (HDL) u plazmi. Različite izoforme SAA eksprimiraju se konstitutivno (konstitutivni SAA) na različitim nivoima ili kao odgovor na upalne stimuluse (akutnih faza SAA). Ove proteine pretežno proizvodi jetra.[1] Akutnofazni proteini serumskog amiloida AProteini serumskog amiloida A u akutnoj fazi (A-SAA) luče se tokom akutne faze upala. Ovi proteini imaju nekoliko uloga, uključujući transport holesterola u jetru za izlučivanje u žuči, regrutovanje imunskih ćelija na upalna mjesta i indukciju enzima koji razgrađuju vanćelijski matriks. A-SAA su uključeni u nekoliko hroničnih upalnih bolesti, kao što su amiloidoza, ateroskleroza i reumatoidni artritis.[2] Prijavljene su tri SAA izoforme akutne faze kod miševa, zvane SAA1, SAA2 i SAA3. Tokom upala, SAA1 i SAA2 se eksprimiraju i induciraju uglavnom u jetri, dok se SAA3 indukuje u mnogim različitim tkivima. SAA1 i SAA2 geni su regulisani u ćelijama jetre, pomoću proupalnih citokina IL-1, IL-6 i TNF-α. I SAA1 i SAA2 se induciraju do 1.000 puta kod miševa pod akutnim upalnim stanjima nakon izlaganja bakterijskom lipopolisaharidu (LPS).[2] Kod ljudi identificirana su također tri A-SAA gena,[3] iako se vjeruje da treći gen, SAA3, predstavlja pseudogen koji ne generira iRNK ili protein.[4] Molekularne težine ljudskih proteina procjenjuju se na 11,7 kDa za SAA1[5] and 12.8 kDa for SAA4.[6] Serumski amiloid A (SAA) je također marker akutne faze koji brzo reaguje. Slično CRP, nivoi SAA u akutnoj fazi rastu u roku od nekoliko sati nakon upalnog stimulusa, a magnituda povećanja može biti veća od CRP-a. Relativno trivijalni upalni stimulansi mogu dovesti do SAA. Pretpostavlja se da nivoi SAA bolje koreliraju sa aktivnošću bolesti u ranoj upalnoj bolesti zglobova nego ESR i CRP. Iako ga uglavnom proizvode hepatociti, novije studije pokazuju da SAA proizvode i adipociti, a njegova koncentracija u serumu je povezana sa indeksom tjelesne mase (BMI).[7] Konstitutivni proteini serumskog amiloida AČetvrti SAA (SAA4) je identificiran kod ljudi i konstitutivno je ieksprimiran u jetri i stoga je definiran kao konstitutivni SAA (C-SAA).[8] Sličan protein koji se sada naziva i SAA4 od tada je identifikovan kod miša; prvobitno je bio označen kao SAA5.[9][10] Reference
|