Γουέστερν

Το γουέστερν είναι είδος κινηματογραφικής ταινίας η οποία αναφέρεται κυρίως στο διάστημα από τα μέσα έως τα τέλη του 19ου αιώνα στις περιοχές των δυτικών ΗΠΑ γνωστές ως Άγρια Δύση. Οι ιστορίες έχουν σύνηθες σημείο αναφοράς τις συμπλοκές που δημιουργούνταν μεταξύ Ινδιάνων, καουμπόηδων, συμμοριών και τις συχνές διενέξεις τους με σερίφηδες για την τήρηση των νόμων.

Τα γουέστερν ήταν αρκετά δημοφιλή στην εποχή του βωβού κινηματογράφου (1894-1927). Τη δεκαετία του 1930 τα μεγάλα στούντιο του Χόλιγουντ τα εγκατέλειψαν αφήνοντας τις παραγωγές σε μικρότερα στούντιο με χαμηλό προϋπολογισμό. Από το 1939 τα γουέστερν άρχισαν να γνωρίζουν και πάλι άνθηση αναδεικνύοντας σημαντικά έργα όπως το Ντοτζ Σίτι με τους Έρολ Φλιν και Τζέσε Τζέιμς. Η δημοτικότητά τους έφθασε στο απόγειο τις δεκαετίες του 1950 και 1960 με μεγάλο αριθμό παραγωγών αλλά και πολλά υποείδη.^[1]

Η ταινία Η μεγάλη ληστεία του τρένου (The Great Train Robbery, 1903) συχνά θεωρείται το πρώτο γουέστερν, αν και ο Τζορτζ Φένιν και ο Γουίλιαμ Έβερσον αναφέρουν ότι η εταιρία Έντισον είχε παίξει με υλικό γουέστερν κάποια χρόνια πρίν από αυτήν την ταινία.^[2]

Τις δεκαετίες του 1960 και 1970 αναδύθηκε μια αναζωπύρωση των γουέστερν στην Ιταλία με τα σπαγκέτι γουέστερν. Από τις διασημότερες είναι η ταινία Ο καλός ο κακός και ο άσχημος (1966).^[3] Το χαρακτηριστικό τους ήταν η ύπαρξη περισσότερης δράσης και βίας σε σχέση με τα γουέστερν του Χόλιγουντ. Επίσης, οι πρωταγωνιστές συνήθως δρούσαν περισσότερο με ατομικά κίνητρα (χρήματα ή εκδίκηση τα κυριότερα) απ' ό,τι στα κλασικά γουέστερν.^[3]

Τα γουέστερν που σκηνοθετήθηκαν από τον Σέρτζιο Λεόνε έδωσαν διαφορετικό τόνο από εκείνα του Χόλιγουντ. Ηθοποιοί όπως ο Λι Βαν Κλιφ, ο Τσαρλς Μπρόνσον και ο Κλιντ Ίστγουντ έγιναν διάσημοι πρωταγωνιστώντας σε σπαγκέτι γουέστερν, αν και τα έργα αυτά ανέδειξαν και άλλους αξιοσημείωτους ηθοποιούς όπως ο Τζέιμς Κόμπερν, ο Χένρι Φόντα, ο Κλάους Κίνσκι, και ο Τζέισον Ρόμπαρντς. Ο Κλιντ Ίστγουντ πρωταγωνίστηκε στην αμερικάνικη σειρά Rawhide και βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της βιομηχανίας με την ταινία Για μια χούφτα δολάρια.^[4]

Ο κριτικός κινηματογράφου Τζόναθαν Ρόζενμπαουμ χρησιμοποίησε αυτόν τον όρο για να περιγράψει ένα λατρευτό, όνειρο αντικουλτούρας από τις δεκαετίες του 1960 και 1970 συνδεδεμένενο με πρόσωπα όπως ο Μόντε Χέλμαν, ο Ντένις Χόπερ, ο Τζιμ Μακμπράιντ και ο Ρούντι Βέρλιτζερ και ταινίες όπως το Greaser's Palace. Ο Άλεξ Κοξ έκανε κάτι παρόμοιο τη δεκαετία του 1980 με το Γουόκερ, ο κατακτητής.^[5]

Καθιερωμένα του μεξικάνικου σινεμά συχνά παρουσίαζαν μουσικούς σταρ, αφού η δράση παρουσιάστηκε στα μεξικάνικα σινεμά από τη δεκαετία του 1930. Τις δεκαετίες του 1930 και 1940, ήταν τυπικές ταινίες με καβαλάρηδες στην υπαίθρια μεξικάνικη κοινωνία εκθέτοντας πολιτιστικές ανησυχίες πολύ διαφορετικές από του Χόλιγουντ, αλλά οι ταινίες τσάρρο και τα γουέστερν συνέπιψαν εμφανέστερα τις δεκαετίες του 1950 και 1960.^[6][7]

Είναι γνωστά και ως νεογουέστερν, έχουν σύγχρονο αμερικανικό υπόβαθρο και χρησιμοποιούν θέματα και μοτίβα της παλιάς δύσης.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Η ταινία Zachariah (1971) θεωρήθηκε η πρώτη αυτού του είδους.^[8] Η ταινία παρουσίασε διάφορες μπάντες του ροκ σε έναν διαφορετικό αμερικάνικο δυτικό χώρο. Η ταινία Hate Horses θεωρήθηκε η δεύτερη.^[9]

Τα ευρωγουέστερν γυρίστηκαν στη Δυτική Ευρώπη.^[10] Σε αυτά μπορεί κάποιες φορές να συμπεριλαμβάνονται και τα σπαγκέτι γουέστερν. Ένα παράδειγμα είναι η ταινία Μέχρις αίματος (Tierra brutal, 1962).

Ελληνικές ταινίες με θεματολογία παρόμοια των γουέστερν, προσαρμοσμένες στην ελληνική ύπαιθρο. Σε αντιστοιχία με τα ιταλικά σπαγκέτι γουέστερν, αποκαλούνταν χαριτολογώντας "γουέστερν φασολάδα".^[11]

Ήδη από το 1929 είχε γίνει απόπειρα μιας τέτοιας παραγωγής από τον Φιλοποίμενα Φίνο, μετάπειτα ιδρυτή της Φίνος Φιλμ, με τίτλο «Τρεις Έλληνες απ’ την Αμερική». Η μοναδική κόπια της ταινίας κάηκε σε ατύχημα.^[11]

Άλλες ταινίες που έχουν χαρακτηριστεί ελληνικά γουέστερν είναι Η κατάρα της μάνας (1961),^[12] Το χώμα βάφτηκε κόκκινο (1966),^[13] Οι σφαίρες δεν γυρίζουν πίσω (1967),^[14] Αγάπη και αίμα (1968),^[15] Για ένα ταγάρι δολάρια (1969),^[16] Ο Αστραπόγιαννος (1970),^[16] Digger (2020),^[17] Αγέλη προβάτων (2021),^[18] καθώς και η τηλεοπτική σειρά Έρημη χώρα (2023).^[19]

Τα γουέστερν φαντασίας^[20] έχουν θεματολογία και σκηνικά που προκύπτουν κυρίως από φανταστική μυθολογία.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Τα Φλόριντα γουέστερν τοποθετούνται στην Φλόριντα κατά τη διάρκεια του Πόλεμος της Φλόριντας.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Τα γουέστερν τρόμου αναφέρονται σε μάχες ανθρώπων εναντίον βαμπίρ, κανιβαλισμό κλπ.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Μπορούν να θεωρηθούν υποκατηγορία των κλασικών και σπαγκέτι γουέστερν.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν τα γουέστερν στα οποία προβάλλονται πολεμικές τέχνες.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα γουέστερν που διαδραματίζονται στην Αυστραλία και ειδικότερα στις αυστραλιανές αγροτικές περιοχές.^[21]

Χαρακτηριστικές ταινίες της κατηγορίας είναι οι εξής: Rangle River (1936), Kangaroo (1952), Mad Dog Morgan (1976), Ο άνθρωπος απ' το χιονισμένο ποτάμι (The Man from Snowy River, 1982), Five Mile Creek (1983–85) και το θεατρικό έργο Quigley Down Under (1991). Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για να διαφοροποιηθούν περισσότερες αμερικανοποιημένες αυστραλιανές ταινίες από εκείνες με περισσότερο ιστορική βάση, όπως εκείνες σχετικά με τους bushrangers.^[22]

Είναι υποκατηγορία γουέστερν που η ιστορία λαμβάνει χώρα στην Αλάσκα και τον δυτικό Καναδά.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Τα ostern ή red γουέστερν πραγματοποιούνται στην ανατολική ευρώπη.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Τα γουέστερν αυτά έχουν ως κύριο θέμα πορνογραφικές ιστορίες.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Από τη δεκαετία του 1960 Αμερικάνοι παραγωγοί άλλαξαν παραδοσιακά στοιχεία των γουέστερν δείχνοντας λιγότερη βία και παρουσίαζαν περισσότερο θετικά τους ιθαγενείς της Αμερικής που σε παλαιότερες ταινίες τους εξέθεταν ως άγριους.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Η σειρά The Fantom Empire θεωρήθηκε ότι είναι πιθανώς το πρωϊμότερο γουέστερν επιστημονικής φαντασίας επειδή λαμβάνει χώρα σε ένα ράντσο προβάλλοντας τεχνολογία που δεν υπήρχε εκείνη την περίοδο.^[23] Η σειρά του 2002 Firefly περιγράφτηκε ως γουέστερν επιστημονικής φαντασίας επειδή συνδιάζει τα οπτικά στοιχεία που συνδέονται με τα γουέστερν όπως τα περίστροφα, άλογα κ.λπ. με αυτά της επιστημονικής φαντασίας. Ωστόσο ο παραγωγός Τζος Γουίντον είπε πως ο όρος αυτός έκανε τον κόσμο να ανατριχιάζει.^[24][25]

To διαστημικό γουέστερν είναι μια υποκατηγορία του γουέστερν επιστημονικής φαντασίας. Ο Τζιν Ροντενμπέρι περιέγραψε το Σταρ Τρεκ: Η αρχική σειρά ως διαστημικό γουέστερν.^[26]

Στην κατηγορία αυτή γίνεται μείξη στοιχείων των κλασικών γουέστερν με διάφορα άλλα όπως σατανικών, υπερφυσικών κ.ά.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Αναφέρονται στην διακωμώδηση, ειρωνεία και σάτιρα του είδους.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

• 
  Χαρακτηριστική σκηνή ερυθρόδερμων στη Μοντάνα
• 
  Σκηνικό γουέστερν στο Τούσον της Αριζόνας
• 
  Σκηνικό γουέστερν στην Αλμερία της Ανδαλουσίας
• 
  Το οχυρό Μπράβο στην Αλμερία της Ανδαλουσίας

• Άγρια Δύση

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Γουέστερν

• Most Popular Westerns at Internet Movie Database