Γουαρανί (φυλή)

Γουαρανί

Συνολικός πληθυσμός
Περιοχές με σημαντικούς πληθυσμούς
Παραγουάη, Αργεντινή, Βραζιλία, Βολιβία
Γλώσσες
Γουαρανί, Ισπανικά, Πορτογαλικά
Θρησκεία
Καθολικισμός, Προτεσταντισμός, Ανιμισμός
Σχετιζόμενες εθνικές ομάδες
Γουαϊκουρού Καϊνγκάνγκ Τσανά Τιμπού

Οι Γουαρανί^[1] είναι μια ομάδα πολιτισμικά συσχετιζόμενων ιθαγενών φυλών της Νότιας Αμερικής. Διακρίνονται από τους Τουπί εξαιτίας της χρήσης της γλώσσας Γουαρανί. Η φυλή Γουαρανί είναι διεσπαρμένη στην Παραγουάη, την επαρχία Μισιόνες της Αργεντινής, τη νότια Βραζιλία και τμήματα της Ουρουγουάης και της Βολιβίας^[2]. Αν και η δημογραφική τους κυριαρχία έχει μειωθεί εξαιτίας της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας στη νότια Αμερική, υπάρχουν σύγχρονοι Γουαρανί πληθυσμοί στις προαναφερθείσες περιοχές. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η Γουαρανί γλώσσα είναι μία από τις δύο επίσημες γλώσσες στην Παραγουάη^[3].

Η ιστορία και το ακριβές νόημα της λέξης Γουαρανί είναι θέμα συζήτησης. Πριν την επαφή τους με τους Ευρωπαίους οι Γουαρανί αυτοαναφέρονταν απλά ως Αμπά (Abá), που σημαίνει "άνθρωποι" ή "λαός"^[4]. Η ονομασία Γουαρανί χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τους Ιησουίτες ιεραπόστολους για τους εκχριστιανισμένους γηγενείς. Κάγιουα (Cayua) ή Κάινγκουα (Caingua) (κα'αγουίγουα ή κα'αγκουίγκουα) επονομάστηκαν όσοι αρνήθηκαν το χριστιανικό δόγμα. Η λέξη Κάγιουα μεταφράζεται περίπου ως "εκείνοι από το δάσος". Ενώ η λέξη Κάγιουα χρησιμοποιείται ενίοτε για καταυλισμούς γηγενών που δεν έχουν ενσωματωθεί πλήρως στην κυρίαρχη κοινωνία, η σύγχρονη χρήση του ονόματος Γουαρανί αφορά στο σύνολο των γηγενών ανεξαρτήτως κοινωνικού καθεστώτος. Η Μπάρμπαρα Γκάνσον γράφει ότι το όνομα Γουαρανί δόθηκε από τους Ισπανούς και σημαίνει "πολεμιστής" στην Τουπί-Γουαρανί διάλεκτο^[5].

Η ιστορία των Γουαρανί πριν την επαφή τους με τους Ευρωπαίους δεν είναι καλά τεκμηριωμένη. Η πρώιμη ιστορία τους βασίζεται εντελώς στην προφορική παράδοση, καθώς δεν διέθεταν γραπτή γλώσσα. Επιπλέον η αποκεντρωμένη, ημινομαδική κοινωνία τους είναι πιθανό πως δεν μπορούσε εγγυηθεί κάποιο αξιόπιστο ιστορικό αρχείο.

Τα πρώιμα χωριά των Γουαρανί αποτελούνταν συχνά από κοινοτικές κατοικίες για 10 έως 15 οικογένειες. Οι κοινότητες είχαν κοινά ενδιαφέροντα και γλώσσα και σχημάτιζαν φυλετικές ομάδες με τη χρήση κοινής διαλέκτου. Εκτιμάται ότι οι Γουαρανί αριθμούσαν περίπου 400.000 άτομα όταν ήρθαν για πρώτη φορά σε επαφή με τους Ευρωπαίους. Εκείνη την περίοδο ήταν μόνιμα εγκατεστημένοι και διέθεταν αγροτική παραγωγή στηριγμένη κυρίως στη μανιόκα, το καλαμπόκι και το μέλι, και ασχολούνταν με το κυνήγι άγριων θηραμάτων.

Εξίσου λίγα είναι γνωστα για την πρώιμη κοινωνία των Γουαρανί και τις πιστεύω τους. Φαίνεται πως ασκούσαν μια μορφή ανιμιστικού πανθεϊσμού, ένα μέρος του οποίου επιβίωσε ως λαϊκή παράδοση στον μύθο. Σύμφωνα με τον ιησουΐτη ιεραπόστολο Μάρτιν Ντόμπριτσχοφερ (Martin Dobrizhoffer) ασκούσαν τον κανιβαλισμό έως ενός σημείου, πιθανώς ως επικήδεια τελετουργία, αλλά αργότερα τοποθετούσαν τον νεκρό σε μεγάλα αγγεία και τα τοποθετούσαν ανεστραμμένα στο έδαφος. Η μυθολογία Γουαρανί είναι ακόμη διαδεδομένη στις αγροτικές περιφέρειες της Παραγουάης.

Αρκετοί από τους μύθους των Γουαρανί καταγράφηκαν από το Universidad Nacional de Misiones (Εθνικό Πανεπιστήμιο Ιεραποστολών) στη Βόρεια Αργεντινή και δημοσιεύτηκαν στο Myths and Legends: A journey around the Guarani lands, Anthology το 1870 (Μύθοι και Θρύλοι: Ένα ταξίδι στη γη των Γκουαρανί) (μτφρ σε αγγλικά το 1906). Οι μύθοι και οι θρύλοι των Γουαρανί είναι δυνατόν να διαιρεθούν στις παρακάτω ευρείες κατηγορίες:

• Κοσμογονικοί και εσχατολογικοί μύθοι: η δημιουργία και καταστροφή όλων των πραγμάτων υπαγορεύεται από τον Νιαμαντού (Ñamandú) "τον αληθινό πατέρα, τον πρώτο". Μετά από αυτόν ακολουθεί ένα πάνθεον θεοτήτων, ανάμεσα στις οποίες παίζει κυρίαρχο ρόλο ο Υπορού (Yporú) συχνότεραγνωστός ως Τουπά (Tupã). Ο Γιασί (Yaci) είναι μια άλλη "αγαθοεργή" θεότητα που κυβερνά τη νύχτα, ενώ ο Ανιά (Aña) είναι κακόβουλη θεότητα που κατοικεί στον πυθμένα του Ιγκουάτζου.^[6]

• Ανιμιστική μυθολογία: όντας εμψυχωμένα, τα ζώα, τα φυτά και τα ορυκτά είναι ικανά να γίνουν ανθρωπομορφικές υπάρξεις, όπως αντίστροφα μπορούν να γίνουν ζώα, φυτά και ορυκτά οι ψυχές των γεννημένων ή αγέννητων ανθρώπων. Στους ανιμιστικούς μύθους περιλαμβάνεται και ο μύθος του Λομπιζόν ή Λομπισόν, (Lobizón) μία ύπαρξη τύπου λυκάνθρωπος, επίσης το Μαϊνιμπί (Mainimbi) ή κολιμπρί που μεταφέρει τα καλά πνεύματα που ενοικούν στα λουλούδια πίσω στον Τουπά "έτσι ώστε να τα περιθάλψει". Οι Ισοντού (Isondú) 'η πυγολαμπίδες είναι τα επανανσαρκωμένα πνεύματα ορισμένων ανθρώπων, όπως τα Παναμπί (Panambi) (οι πεταλούδες), η Καά Γιαριί (Caá Yarîi) η γυναίκα που μεταμορφώθηκε στο ιερό φυτό Γιέρμπα (Yerba) και η Ιρουπέ, (Irupé), γυναίκα που μεταμορφώθηκε σε κρίνο γιατί ερωτεύτηκε τη σελήνη.^[7]

• Τα Πομπέρο πνεύματα που μοιάζουν με γκόμπλιν ή ξωτικά κατοικούν στο δάσος και πρέπει να αποφεύγονται, καθώς δεν υπήρξαν ποτέ ανθρώπινα στη φύση τους. Κυρίαρχο ανάμεσά τους είναι το Γιασί Γιατερέ (Yasi Yateré) που δεν υπήρξε ποτέ άνθρωπος και όπως όλα τα Πομπέρο ανήκει σε διαφορετικό βασίλειο. Σε ένα θρύλο τα όπου περιγράφονται τα χαρακτηριστικά του αναφέρεται ως "όμορφος ξανθός νάνος με πυκνή γενειάδα" που κατοικεί σε κουφάλες δέντρων. Σε άλλες εκδοχές του θρύλου αγαπά το μέλι, τα πόδια του είναι στραμμένα ανάποδα και είναι "άσχημος, κουτσός, γέρος". Οι περισσότεροι θρύλοι συμφωνούν ότι αρπάζει παιδιά και τα "χτυπά", ή τα πνίγει στα ποτάμια. Προκειμένου να εξευμενιστεί οι Γουαρανί προσφέρουν δώρα, συνήθως μέλι, σε τόπους μέσα στο δάσος που συνδέονται μαζί του. Ένα άλλο Πομπέρο είναι ο Κουαραού Γιάρα (Cuarahú Yara) που κελαηδά σαν πουλί και είναι προστάτης των πτηνών. Είναι γενικά φιλικός, αλλά απαγάγει τα νεαρά παιδιά που προσπαθούν να παγιδέψουν πουλιά. Μπορεί να πάρει τη μορφή ανθρώπου, δέντρου ή υάκινθου. Ο Κουρουπί τέλος είναι φαλλική μυθολογική μορφή που συνευρίσκεται με νεαρές γυναίκες. Έχει φολιδωτό δέρμα, υπνωτικά μάτια και τεράστιο φαλλό.^[7]

Οι ιεροί καταρράκτες Ιγκουάτζου έχουν ιδιαίτερη σημασία για τους Γουαρανί και αποτελούν πηγή έμπνευσης για πολλούς μύθους και θρύλους. αποκαλύπτουν σε ορισμένες χρονικές περιόδους τους ήχους των αρχαίων μαχών, και είναι επίσης ο τόπος στον οποίο ο Ι-Γιάρα (I-Yara) απήγαγε την Ανγκά (Angá) τη νεράιδα και την έκρυψε^[8]

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Γουαρανί (φυλή)

Έκδοση της Βικιπαίδειας στην Γουαρανί (φυλή)

• – Campaign for the Guarani, French NGOs Αρχειοθετήθηκε 2011-03-03 στο Wayback Machine.
• Guarani Survival Fund – Fund opened by the British NGO Survival International in support of the Guarani
• Guarani, The Language of the People
• Catholic Encyclopedia article
• Circuits of Culture: Media, Politics, and Identity in the Andes
• Indigenous peoples, and The Language (Spanish)
• Bolivian Indians see Rocky Exodus from Serfdom by the Associated Press, January 2, 2010
• The Guarani - Survival International Charitable Trust