Ευρωκομμουνισμός
Ο ευρωκομμουνισμός είναι ιδεολογικό ρεύμα του κομμουνιστικού κινήματος, το οποίο ξεκίνησε να αναπτύσσεται λίγο πριν το 1970 κυρίως στη Δυτική Ευρώπη. Αν και μετά τη δεκαετία του '90 δεν υπάρχουν αμιγώς ευρωκομμουνιστικά κόμματα, θεωρείται βασική ιδεολογική αναφορά πολλών από τα κόμματα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς. Βασικό γνώρισμά του είναι η θέληση να δημιουργηθεί ένας στενός δεσμός μεταξύ σοσιαλισμού, ελευθερίας και δημοκρατίας, ο οποίος περιγράφεται ως «σοσιαλισμός με ανθρώπινο πρόσωπο» - όρος που χρησιμοποιείτο ιδιαίτερα στις δεκαετίες '70 και '80, για να δείξει την αντίθεση με το σταλινισμό. Επίσης, οι ευρωκομμουνιστές επιθυμούν να είναι φορείς ενός μοντέλου μετασχηματισμού, προσαρμοσμένου κυρίως στις πολιτικές - κοινωνικές - οικονομικές συνθήκες των χωρών όπου δρουν και όχι σε κάποιο πρότυπο - δόγμα. Η στρατηγική που υποστηρίζουν για το σοσιαλισμό βάσει των παραπάνω συνθηκών, δίνει το ιδιαίτερο γνώρισμα στους ευρωκομμουνιστές σε σχέση τόσο με τα κομμουνιστικά κόμματα «σοβιετικού τύπου» όσο και με τα τροτσκιστικά. Μεγάλη θεωρείται η επίδραση του γκραμσιανού έργου, ιδιαίτερα της αντίληψής του για την ηγεμονία, την οποία οι ευρωκομμουνιστές χρησιμοποιούν εναλλακτικά στην κλασική μαρξική αντίληψη περί κατάληψης της εξουσίας με ριζοσπαστικά επαναστατικά μέσα, καθώς και του Έλληνα φιλοσόφου Νίκου Πουλαντζά. ΣυγκρότησηΟ αρχικός προβληματισμός για τη δημιουργία ενός τέτοιου ρεύματος διατυπώθηκε μετά τις επεμβάσεις της Σοβιετικής Ένωσης στην Ουγγαρία (1956) και κυρίως στην Άνοιξη της Πράγας (Τσεχοσλοβακία, 1968) - μεγάλα κομμάτια του κομμουνιστικού κινήματος εξέφρασαν τότε έντονους προβληματισμούς, κατά πόσον το κομμουνιστικό κέντρο (ΕΣΣΔ) σεβόταν τη λαϊκή βούληση των υπολοίπων χωρών του ανατολικού μπλοκ. Τα ΚΚ της Δυτικής Ευρώπης ήταν επί δεκαετίες πρωτοπόρα στον αγώνα εναντίον των βρετανικών και αμερικανικών επεμβάσεων στις χώρες τους, επομένως τους ήταν δύσκολο να δικαιολογήσουν ή να ανεχθούν και τις αντίστοιχες σοβιετικές που εκδηλώνονταν ακόμα χειρότερα, με εισβολή του Κόκκινου Στρατού. Η επισημοποίηση του νέου μοντέλου ήρθε τον Νοέμβριο του 1975, όταν σε συνάντηση των ΚΚ Γαλλίας και ΚΚ Ιταλίας στη Ρώμη συμφωνήθηκαν οι βασικές αρχές του:
Τα κύρια μεγάλα κόμματα που υιοθέτησαν αυτή την πολιτική ήταν τα ΚΚ Ιταλίας, ΚΚ Ισπανίας και ΚΚ Γαλλίας (το τελευταίο μόνο έως τα τέλη της δεκαετίας του '70). Στην πορεία την ασπάσθηκαν ανάλογα κόμματα και από άλλες ευρωπαϊκές χώρες - στην Ελλάδα κύριος εκφραστής του ευρωκομμουνισμού ήταν το ΚΚΕ Εσωτερικού μέχρι τη διάσπασή του. Εκτός Ευρώπης επηρέασε κυρίως τα ΚΚ στη Βενεζουέλα, Ιαπωνία, Αυστραλία και στο Μεξικό. Οι επικριτές του, τόσο λενινιστές όσο και μη λενινιστές, συνήθως κατηγορούσαν τον ευρωκομμουνισμό για πλήρη έλλειψη συνοχής στον πολιτικό του λόγο και κατέληγαν πως κατ' ουσίαν ταυτιζόταν είτε με τον σταλινισμό, είτε με τη σοσιαλδημοκρατία[1]. ΙστορικόΑρχικά τα ευρωκομμουνιστικά κόμματα κρατούσαν μεν αποστάσεις από τα ΚΚ σοβιετικού τύπου, στα οποία προσήπταν την καταστολή αρκετών ελευθεριών υπό την εξουσία τους, αλλά δεν διέκοπταν σχέσεις ούτε αμφισβητούσαν τον σοσιαλιστικό χαρακτήρα των καθεστώτων της Ανατολικής Ευρώπης. Το ουσιαστικό σχίσμα ήλθε αργότερα, λόγω των γεγονότων του Αφγανιστάν (Δεκέμβριος 1979) και της Πολωνίας (1981). Κατά τις δεκαετίες '80-'90 και ένεκα πολλών παραγόντων (επικράτηση σοσιαλδημοκρατικών κυβερνήσεων, κατάρρευση της ΕΣΣΔ κτλ), διαμορφώθηκαν δύο βασικές τάσεις εντός του ευρωκομμουνιστικού κινήματος, οι οποίες σχηματικά ονομάσθηκαν δεξιά και αριστερή:
Παραπομπές
Πηγές
Βιβλιογραφία
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
|