Θανάσης Βέγγος

Θανάσης Βέγγος
Ο Βέγγος στην ταινία «Δικτάτωρ Καλεί Θανάση», παραγωγής του 1973
Γέννηση	29 Μαΐου 1927 (1927-05-29) Νέο Φάληρο
Θάνατος	3 Μαΐου 2011 (83 ετών) Αθήνα
Εθνικότητα	Έλληνας
Χώρα πολιτογράφησης	Ελληνική
Ιδιότητα	σκηνοθέτης κινηματογράφου, παραγωγός ταινιών, ηθοποιός ταινιών, ηθοποιός τηλεόρασης, ηθοποιός θεάτρου και ηθοποιός
Σύζυγος	Ασημίνα Καρύδη (ν. 1956)
Τέκνα	2
Είδος τέχνης	κωμωδία
Βραβεύσεις	Βραβείο Α΄ανδρικού ρόλου στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης[1]
Ιστοσελίδα	Επίσημος ιστότοπος
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Θανάσης Βέγγος (Νέο Φάληρο 29 Μαΐου 1927 – Αθήνα 3 Μαΐου 2011)^[2][3][4] ήταν Έλληνας κωμικός ηθοποιός του κινηματογράφου και του θεάτρου, σκηνοθέτης και ιδρυτής της εταιρείας κινηματογραφικών παραγωγών ΘΒ Ταινίες Γέλιου. Το πραγματικό του επώνυμο ήταν Βέγκος και όπως είχε πει, το έγραφε με "γγ" όταν έγινε ηθοποιός γιατί φαινόταν καλύτερα στο μάτι. Έχει παίξει σε 126 ταινίες, σε 52 από τις οποίες ως πρωταγωνιστής και έχει σκηνοθετήσει (πρωταγωνιστώντας ταυτόχρονα) ακόμη επτά ταινίες. Θεωρείται ένας από τους πιο δημοφιλείς κωμικούς του ελληνικού κινηματογράφου. Mέχρι και το τέλος της ζωής του συνέχιζε να εμφανίζεται σε ταινίες, στην τηλεόραση και το θέατρο. Θα μείνει πάντα γνωστός ως «ο καλός μας άνθρωπος».^[4][5]

Γεννήθηκε στο Νέο Φάληρο, μοναχογιός του Βασίλη και της Ευδοκίας Βέγκου, το γένος Σμυρνή, με καταγωγή από το χωριό Θολάρια Αμοργού. Ο πατέρας του εργαζόταν στην Εταιρεία Ηλεκτρισμού, ενώ ήταν και ήρωας της αντίστασης. Μετά τον πόλεμο εκδιώχθηκε από τη δουλειά του εξαιτίας των πολιτικών του φρονημάτων. Η απόλυση προκάλεσε σοβαρό οικονομικό πρόβλημα στην οικογένεια του Θανάση, κάτι που τον ανάγκασε να ριχτεί στον αγώνα για το μεροκάματο. Κυριότερη, μεταξύ των επαγγελμάτων με τα οποία ασχολήθηκε, ήταν η απασχόλησή του σε επεξεργασίες δερμάτων. Παράλληλα έκανε μικροθελήματα στη γειτονιά.^[6]

Τα χρόνια 1948-1950 υπηρέτησε τη θητεία του ως «ανεπιθύμητος» στρατιώτης στη Μακρόνησο,^[7][8][9] όπου γνωρίστηκε με τον μετέπειτα γνωστό σκηνοθέτη Νίκο Κούνδουρο.^[10] Αυτή η γνωριμία οδήγησε στην πρώτη του εμφάνιση στον κινηματογράφο, το 1954, στην ταινία Μαγική Πόλη του Κούνδουρου.^[11]

Για τα επόμενα πέντε χρόνια έπαιξε μικρούς ρόλους, εργαζόμενος και ως φροντιστής στα κινηματογραφικά πλατό. Την περίοδο αυτή εμφανίστηκε σε μερικές από τις πιο ιστορικές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, όπως Ο δράκος, Διακοπές στην Αίγινα, Μανταλένα, Ο Ηλίας του 16ου, Ποτέ την Κυριακή.^[12] Ο πρώτος του μεγάλος ρόλος είναι μαζί με τον Νίκο Σταυρίδη στην ταινία Περιπλανώμενοι Ιουδαίοι του 1959. Τον ίδιο καιρό, πήρε άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ηθοποιού ως εξαιρετικό ταλέντο με εξετάσεις σε ειδική επιτροπή. Η πρώτη του θεατρική παράσταση ήταν στην επιθεώρηση «Ομόνοια πλατς-πλουτς», δίπλα στους Νίκο Ρίζο και Γιάννη Γκιωνάκη, επίσης το 1959.^[6]

Τα επόμενα χρόνια, συνεργαζόμενος κυρίως με τον σκηνοθέτη Πάνο Γλυκοφρύδη, αναπτύσσει τον τύπο του νευρικού, αεικίνητου τύπου, που τον καθιέρωσε και αρχίζει να γίνεται δημοφιλής.^[6] Με ταινίες όπως Ψηλά τα χέρια Χίτλερ, Μην είδατε τον Παναή, Ζήτω η τρέλα!, Πολυτεχνίτης κι ερημοσπίτης, καθιερώνεται στη συνείδηση του κοινού. Το 1964, σε αναζήτηση καλλιτεχνικής ελευθερίας, ίδρυσε τη δική του εταιρεία παραγωγής ΘΒ-Ταινίες Γέλιου. Την περίοδο 1965-1969, συνεργαζόμενος με τον Πάνο Γλυκοφρύδη και τον Ερρίκο Θαλασσινό, αλλά και σκηνοθετώντας ο ίδιος κάποιες φορές, γύρισε τις καλύτερες κατά γενική ομολογία ταινίες του, όπως τις Βοήθεια! Ο Βέγγος φανερός πράκτωρ 000, Τρελός, παλαβός και Βέγγος, Ποιος Θανάσης;, που τις χαρακτηρίζουν το σουρεαλιστικό χιούμορ, ο αυτοσχεδιασμός και η πηγαία ερμηνεία.^[12] Παρά την εμπορική και καλλιτεχνική τους επιτυχία, οι ταινίες αυτές οδηγούν την εταιρεία του Βέγγου σε κλείσιμο και τον ίδιο σε οικονομική καταστροφή, από την οποία θα συνέλθει μόνο μετά από πολλά χρόνια.

^[13] Η καριέρα του συνεχίζεται με τον σκηνοθέτη Ντίνο Κατσουρίδη, ενώ η δημοτικότητά του παραμένει σταθερή κι οδηγεί στην αποθέωσή του από τον κόσμο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης του 1971, όπου η ταινία Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση; αποσπά τα βραβεία κριτικών και κοινού. Άλλη σημαντική ταινία αυτής της περιόδου είναι Ο Θανάσης στη χώρα της σφαλιάρας του 1976. Η θεματολογία των ταινιών του μετατοπίζεται προς την κοινωνική κριτική, ενώ το 1983 σταματά για λίγα χρόνια να κάνει κινηματογράφο. Τη δεκαετία του 1980 ασχολείται με το γύρισμα έξι βιντεοταινιών και της τηλεοπτικής σειράς Βεγγαλικά, που, μετά από προσπάθειες πολλών ετών, προβλήθηκε τελικά στην τηλεόραση το 1988. Το 1990 εμφανίστηκε στη σειρά του ΑΝΤ1 Αστυνόμος Θανάσης Παπαθανάσης.^[6]

Η επιστροφή του στον κινηματογράφο γίνεται το 1991 με την ταινία Ήσυχες μέρες του Αυγούστου του Παντελή Βούλγαρη. Η ερμηνεία του έχει πια διαφοροποιηθεί, είναι χαμηλών τόνων αλλά μεγάλης εκφραστικότητας, με κορυφαία στιγμή το ρόλο του στην ταινία Όλα είναι δρόμος του 1998. Την περίοδο αυτή εμφανίστηκε επίσης στην Επίδαυρο, το 1997, στον ρόλο του Δικαιόπολη^[14] στους Αχαρνής και το 2001 στην Ειρήνη του Αριστοφάνη με μεγάλη επιτυχία. Το 2002, σχεδόν πενήντα χρόνια μετά την πρώτη του κινηματογραφική εμφάνιση, ο Θανάσης Βέγγος κράτησε έναν από τους βασικούς ρόλους στην τηλεοπτική σειρά Περί ανέμων και υδάτων. Η τελευταία κινηματογραφική συμμετοχή του ήταν στην ταινία Το πέταγμα του κύκνου που προβλήθηκε το 2010.^[6][12]

Την εποχή που γυριζόταν Ο δράκος παντρεύτηκε τη Μίνα (Ασημίνα) Καρύδη (1926–2023) με την οποία ήταν μαζί μέχρι το τέλος της ζωής του. Απέκτησαν δύο γιους, τον Βασίλη και τον Χάρη.

Σύμφωνα με τον πρωτότοκο γιο του, Βασίλη, ο Θανάσης Βέγγος "έκανε παρέα με τον Δημήτρη Νικολαΐδη, τη Σούλη Σαμπάχ, τον Γιώργο Λαζαρίδη και τον Ντίνο Κατσουρίδη. Ένας πραγματικός φίλος του είναι ο Γιώργος Σταυρόπουλος. Γενικά θεωρεί το καλλιτεχνικό κύκλωμα λίγο περίεργο και αισθάνεται σαν ψάρι έξω από το νερό".

Ο Θανάσης Βέγγος από τις 19 Δεκεμβρίου 2010 νοσηλευόταν στην εντατική μονάδα του νοσοκομείου Ερυθρός Σταυρός λόγω εγκεφαλικού επεισοδίου. Απεβίωσε στις 3 Μαΐου 2011, λίγο πριν συμπληρώσει τα 84 χρόνια του.^[15] Η νεκρώσιμος ακολουθία εψάλη στον Ιερό Ναό της Αγίας Μαρίνας στο Θησείο στις 4 Μαΐου, με παρουσία πολλών επισήμων και φίλων.^[16] Αναφέρεται ότι η σορός του αποτεφρώθηκε στη Βουλγαρία και πως έκτοτε η τέφρα του βρίσκεται στην οικία του, μαζί με την τέφρα της συζύγου του Ασημίνας, η οποία απεβίωσε το 2023 και ο θάνατός της έγινε γνωστός ένα χρόνο αργότερα.^[17]

Ο Θανάσης Βέγγος έχει τιμηθεί με τα παρακάτω βραβεία:

Για την ορθογραφία των τίτλων κρατάμε την πρωτότυπη γραφή (Τρελλός αντί τρελός, στάχυα αντί στάχια, πανταλόνι αντί παντελόνι, Τύφλα νάχη... αντί Tύφλα νά 'χει... κλπ)

Τηλεταινίες με το Θανάση Βέγγο.^[28]

Ο Θανάσης Βέγγος απέκτησε άδεια άσκησης επαγγέλματος ηθοποιού (ημερομηνία εγγραφής: 11 Απριλίου 1959) και έγινε μέλος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών. Η πρώτη του θεατρική εμφάνιση έγινε την ίδια χρονιά, στην επιθεώρηση των Δ. Βασιλειάδη - Ν. Ελευθερίου «Ομόνοια πλατς-πλουτς», Θέατρο Περοκέ.

Συμμετοχή σε τηλεοπτικές σειρές με το Θανάση Βέγγο.^[29]

Ντοκιμαντέρ με τον Θανάση Βέγγο.^[30]

• Συλλογικό έργο Θανάσης Bέγγος: ο άνθρωπος που έτρεχε πολύ, Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινιματογράφου - Αιγόκερως 1992
• Θόδωρος Έξαρχος Έλληνες ηθοποιοί "η γενιά μας" - Έτος γέννησης από 1926 μέχρι 1940, Tόμος τρίτος (A-Λ), Δωδώνη 2000, σελίδες 63-65
• Γιάννης Σολδάτος Ένας άνθρωπος παντός καιρού, Αιγόκερως 2000, ISBN 960-322-138-4
• Δημήτρης Κολιοδήμος Λεξικό ελληνικών ταινιών από το 1914 μέχρι το 2000, Εκδόσεις Γένους 2001, ISBN 960-846-041-7
• Κώστας Παπασπήλιος Πινακοθήκη γέλιου: από το Λογοθετίδη και μετά, Εμπειρία Εκδοτική, 2002, ISBN 960-417-002-3, σελίδες 158-167
• Ταχυδρόμος τεύχος 159, 5 Μαρτίου 2003, σελίδες 34-39
• Μετρό τεύχος Πέμπτης 2 Δεκεμβρίου 2004, σελίδα 14
• Σωτήρης Κακίσης & Χρήστος Βακαλόπουλος Ο Βέγγος δεν είναι κιτς, Αιγαίον 2011 (Λευκωσία)

Στα Βικιφθέγματα υπάρχει υλικό σχετικό με το λήμμα:    Θανάσης Βέγγος

• Θανάσης Βέγγος (φιλμογραφία) στο Filmy: Cine DataBase
• Φιλμογραφία και βιογραφία στο cine.gr
• Φιλμογραφία - Θανάσης Βέγγος στο retrodb.gr
• Φιλμογραφία του Θανάση Βέγγου στο 90lepta.com
• Πληροφορίες για τον Θανάση Βέγγο στην IMDb (Αγγλικά)
• Πληροφορίες - Βιογραφία - Φιλμογραφία - Σκηνές και μουσική από τις ταινίες του στο veggos.gr