Κωνσταντίνος Φαλτάιτς

Ο Κωνσταντίνος «Κώστας» Φαλτάιτς (Σμύρνη, 23 Φεβρουαρίου 1891 - Σκύρος, 23 Οκτωβρίου 1944) ήταν Έλληνας δημοσιογράφος, λογοτέχνης, και πρωτοπόρος ερευνητής-λαογράφος της περιόδου 1913-1944. Γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1891, μεγάλωσε στη Σκύρο, τόπο καταγωγής της οικογένειάς του, σπούδασε στην Αθήνα και έζησε μεταξύ Αθήνας και Σκύρου.

Σπούδασε Νομική και Φιλολογία, αλλά δεν άσκησε ποτέ το επάγγελμα του δικηγόρου, καθώς στράφηκε από νωρίς στη δημοσιογραφία, την οποία υπηρέτησε έως το τέλος της ζωής του, τον Οκτώβρη του 1944.

Εργάστηκε σε πλήθος εφημερίδων και περιοδικών και είναι γνωστότερος για τις πολεμικές του ανταποκρίσεις κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τη Μικρασιατική Εκστρατεία, για τις λαογραφικές του μελέτες για τους Ρομά, τους επονομαζόμενους τότε γύφτους ή ατσίγγανους, τους Ηπειρώτες, αλλά και τις εθνοφυλετικές ομάδες των νομάδων. Ασχολήθηκε από πολύ νωρίς και με τον χώρο του ρεμπέτικου συγκεντρώνοντας υλικό για τον τρόπο ζωής των ρεμπέτιδων αλλά και τον τρόπο διασκέδασής τους. Διακρίνονταν επίσης για τον ακτιβισμό του σε θέματα εθνικά, περιβαλλοντικά, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αυτοοργάνωσης τοπικών κοινωνιών.

Ο Κώστας Φαλτάιτς γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1891. Πατέρας του ήταν ο εκ Σκύρου Δημήτριος Φαλτάιτς (Σκύρος, 1855-1900) και μητέρα του η καταγόμενη από δυο φράγκικες οικογένειες Άννα Μαρτσέλο-Γριμάλδι (-1944). Ήταν ο δεύτερος από επτά αδέλφια. Τα άλλα έξι ήταν οι Μαρία, Χρυσηίδα, Άρτεμις, Ελένη, Νικόλαος και Αντιγόνη. Το 1893 οι μέχρι τότε εγκατεστημένοι στη Σμύρνη γονείς του αποφάσισαν να επιστρέψουν στη γενέτειρα του Δημητρίου, τη Σκύρο, όπου και εγκαταστάθηκαν και μεγάλωσαν τα παιδιά τους.

Πρώτη σύζυγος του Κ. Φαλτάιτς ήταν η Μαρία Βαρτζελιώτου, με την οποία απέκτησε έναν γιο, τον Δημήτριο (Γιούλη), που διετέλεσε στέλεχος στην Αγροτική Τράπεζα. Το ζευγάρι χώρισε πολύ νωρίς και ο Δημήτριος (Γιούλης) υιοθετήθηκε από τον δεύτερο σύζυγο της Μαρίας, Σπύρο Παναγιωτόπουλο, παίρνοντας το επίθετό του.

Το 1935 ο Κωνσταντίνος παντρεύτηκε τη δεύτερη σύζυγό του, τη Σκυριανή Ευφροσύνη Φραγκούλη (1907-1986) με την οποία απέκτησε άλλους δυο γιους, τον δημοσιογράφο Γεώργιο Φαλτάιτς (25-6-1936 - 20-09-2010) και τον ερευνητή, φιλόσοφο, συγγραφέα, κοινωνικό αγωνιστή και ιδρυτή του ομώνυμου λαογραφικού και εθνολογικού μουσείου στη Σκύρο, Εμμανουήλ-Μιλτιάδη (Μάνο) Φαλτάιτς (3-1-1938 - 15-12-2012).

Αποφοίτησε από τη Βαρβάκειο Σχολή στην Αθήνα και στη συνέχεια σπούδασε Νομική και Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Αποφοίτησε με άριστα από τη Νομική, αλλά δεν άσκησε ποτέ το επάγγελμα του δικηγόρου, καθώς αφοσιώθηκε από νωρίς στη δημοσιογραφία. Η δημοσιογραφική του σταδιοδρομία ξεκίνησε το 1909 και συνεχίστηκε έως το τέλος της ζωής του.

Εργάστηκε σε πλήθος εφημερίδων και περιοδικών, όπως: Ακρόπολις, Εμπρός, Η Βραδυνή, Εθνική, Ελεύθερος Λόγος, Αθηναϊκή, Ελεύθερος Άνθρωπος, Η Καθημερινή, Πρόοδος, Νέα Ελλάς, Ημερήσιος Τύπος, Ημερήσιος Κήρυξ, Ελληνισμός, Εθνική Ώρα, Εφημερίς των Συντακτών, Εφημερίς των Ελλήνων, Ελληνικός Ταχυδρόμος, Ασύρματος, Παρνασσός, Έσπερος, Ελληνική Ζωή, Ελληνική Επιθεώρησις, Νίκη, Καλλιτεχνική και Φιλολογική Ζωή, Ατλαντίς, Μπουκέτο, Εβδομάς, Ελληνικά Γράμματα, Ναυτική Ελλάς, Μουσικά Χρονικά, Βωμός, Περιοδικό Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας, Νέα Εστία, Εμείς, Εικονογραφημένη, Κυριακάτικη, Ευρώπη κ.ά. Υπέγραφε τα κείμενά του ως Φ., Κ.Φ., Κώστας Φαλτάιτς, Κ. Φαλτάϊτς, Δαναός, Κώστας Μάρκελλος, Ένας Έλλην, Βραδυνός, Ατλαντικός.

Έγραφε ρεπορτάζ, άρθρα, λαογραφικές, ιστορικές και εθνολογικές μελέτες, ναυτικές ηθογραφίες και λαογραφίες, μυθιστορήματα, διηγήματα, ποιήματα, μεταφράσεις κλπ, ενώ θεωρείται πρωτοπόρος καθώς εισήγαγε στις στήλες των εφημερίδων τις καμπάνιες, τις αποκαλυπτικές συνεντεύξεις και την κοινωνική πολιτική^[4].

Υπήρξε από τα πρώτα μέλη της Ενώσεως Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (Α.Μ. 133), διατελώντας έφορός της το 1925^[5].

Τον Φεβρουάριο του 1912 προσελήφθη ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα Ακρόπολις και δυο μήνες αργότερα, τον Απρίλιο του 1912, κλήθηκε να υπηρετήσει στο Πολεμικό Ναυτικό, στα αντιτορπιλικά και στο θωρηκτό «Αβέρωφ», ως δίοπος τηλεγραφητής. Η θητεία του συνέπεσε με τον Α’ και Β’ Βαλκανικό Πόλεμο (Οκτώβριος 1912-Μάιος 1913 και 29/6/1913-31/7/1913). Έλαβε μέρος στις ναυμαχίες της Έλλης και της Λήμνου, καθώς και στον πόλεμο των αντιτορπιλικών στα Στενά του Ελλήσποντου και των νησιών του Αιγαίου. Η θητεία του έληξε το 1915, ωστόσο το 1918 επιστρατεύτηκε ξανά στο πολεμικό ναυτικό. Φυλακίστηκε στο θωρηκτό «Λήμνος» ως «βασιλόφρων»^[6] (και «επικίνδυνα αντιβενιζελικός» σύμφωνα με το αρχείο της οικογένειας).

Συνεχίζοντας να εργάζεται παράλληλα για την εφημερίδα Ακρόπολις του Βλάση Γαβριηλίδη, έστελνε ανταποκρίσεις περιγράφοντας τη ζωή εν μέσω πολέμου στο πολεμικό ναυτικό, οι οποίες δημοσιεύονταν εν είδει επιστολών, υπογράφοντάς τες ως «Φ», «Κ.Φ.», «Δαναός», «Κώστας Φαλτάϊτς». Οι περιγραφές αυτές αναδημοσιεύτηκαν το 1915 στην Ακρόπολη, αλλά και αργότερα σε περιοδικά, όπως η Ναυτική Ελλάς.

Την ίδια περίοδο συνεργάζονταν και στην έκδοση της πολεμικής σειράς βιβλίων που εξέδιδε η εφημερίδα Ακρόπολις, της «Πολεμικής Βιβλιοθήκης Ακροπόλεως», γράφοντας τα «Ανέκδοτα του Βασιλέως Γεωργίου Α'», τα «Ανέκδοτα του Ναυάρχου Κουντουριώτου», τα «Ανέκδοτα του Ελληνοβουλγαρικού Πολέμου», τα «Ανέκδοτα του ταγματάρχη Ιωάννη Βελισσαρίου».

Το 1919 δημοσίευσε το χρονικό της ναυμαχίας της Έλλης, το οποίο διεκδίκησε το Αριστείο Γραμμάτων. Η «Ναυμαχία της Έλλης», σε διάφορα αποσπάσματα, δημοσιεύτηκε σε πολλά σχολικά αναγνωστικά βιβλία, ενώ το περιοδικό «Ναυτική Ελλάς» την αναδημοσίευσε σε σειρά συνεχειών ολόκληρη.

Η θητεία του στο πολεμικό ναυτικό και η φυλάκισή του αποτέλεσαν την πηγή έμπνευσης για τα έργα του «Αργία», «Χαρίλαος Φαρέλης» και «Ιστορίες του Καραβιού».

Τον Μάρτιο του 1921 μετέβη στην Τουρκία προκειμένου να παρακολουθήσει την προέλαση και τις μάχες της Μεραρχίας της Νικομήδειας στη Μικρασιατική Εκστρατεία ως πολεμικός απεσταλμένος της εφημερίδας Εμπρός. Η πρώτη ανταπόκρισή του εστάλη από την Προύσα και δημοσιεύθηκε την 1^η Απριλίου 1921. Από τον Μάρτιο έως τον Νοέμβριο του 1921, ο Κώστας Φαλτάιτς έστειλε ανταποκρίσεις από τις εξής περιοχές: Προύσα, Ακ Σου, Ασκανία Λίμνη, Κίος, Τουλού-Μπουνάρ, Ουσάκ, Νικομήδεια, Μουδανιά, Μπαχτσεζίκ, Αντά Παζάρ, Σαπάντζα, Γενίκιοϊ, Φάκτορυ, Αρετσού, Καραμουσάλ, Πάνορμος, Χαρμανζίκ, Μπεϊζέκιοϊ, Εσκίσεχιρ, Κιουτάχεια, Αϊνεγκιόλ, Γενισεχίρ, Κιοπρού Χισάρ, Σιβρί Χισάρ, Ίλιτζα, Καβουζίκ Κιοπρού.

Στις 15 Αυγούστου 1921 τραυματίστηκε στο χέρι από αεροπορικό βομβαρδισμό στην έδρα του (Γ) Σώματος Στρατού στο Ιρνλάρ Κατραντζή. Μαζί του τραυματίστηκε και ο πολεμικός ανταποκριτής των Χρονικών, Κτεναβέας.

Η τελευταία του ανταπόκριση από τη Μικρασιατική Εκστρατεία ήταν τον Νοέμβριο του 1921 από το Κιοπρού Χισάρ.

Οι ανταποκρίσεις του δεν αφορούσαν μόνον τις ίδιες τις πολεμικές επιχειρήσεις, αλλά και την κατάσταση του έμψυχου υλικού και τα προβλήματα που αντιμετώπιζε. Επίσης, περιλαμβάνουν μαρτυρίες επιζώντων σφαγών (κυρίως Ελλήνων αλλά και Αρμενίων) με συγκεκριμένα ονόματα δραστών, καθώς και περιγραφές των κυμάτων προσφύγων και της αντιμετώπισης που έτυχαν από τις αρμόδιες για τους πρόσφυγες αρχές.

Αμέσως μετά την επιστροφή του από το Μέτωπο εξέδωσε το βιβλίο-χρονικό Αυτοί είναι οι Τούρκοι –Αφηγήματα των σφαγών της Νικομήδειας (Νοέμβριος 1921), που περιλαμβάνει μαρτυρίες επιζώντων των σφαγών που υπέστησαν κυρίως οι ελληνικοί πληθυσμοί των περιοχών Φουλατζίκ, Νίκαια, Κάρτεπε, Φουντούκλια, Κονζές, Λεύκες, Ορτάκιοϊ, Καρασού, από τους Τσέτες του Κεμάλ. Το βιβλίο μεταφράστηκε από το Υπουργείο Εξωτερικών στα γαλλικά το 1922 με τίτλο Voila les Turcs! Recits des massacres d’ Ismidt και αξιοποιήθηκε από την ελληνική κυβέρνηση για την προώθηση των ελληνικών θέσεων στους διεθνείς οργανισμούς καθώς και κατά τις διαπραγματεύσεις της Λωζάνης. Εκδόθηκε για δεύτερη φορά στα γαλλικά το 1923 με τον ίδιο τίτλο και με πρόλογο του Γιώργου Σαβάκη. To 2016 το βιβλίο μεταφράστηκε και εκδόθηκε στην αγγλική γλώσσα με τον τίτλο The Genocide of the Greeks in Turkey –Survivor testimonies from the Nicomedia (Izmit) Massacres of 1920-1921 (εκδόσεις Cosmos Publishing).

Αυτή τη στιγμή κυκλοφορεί στα ελληνικά σε επανέκδοση που έγινε από το σωματείο των Φίλων του Μουσείου Μάνου και Αναστασίας Φαλτάιτς, το 2019.

Στη συνέχεια, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και τον διωγμό των χριστιανών από τη Μικρά Ασία, ζήτησε και στάλθηκε σε ειδική αποστολή, από τον Σεπτέμβριο έως τον Οκτώβριο του 1922, στη Θράκη ως απεσταλμένος του Εμπρός, όπου βίωσε από κοντά την εκκένωση της περιοχής, γράφοντας πύρινα άρθρα για το νέο αυτόν ξεριζωμό των Ελλήνων και πασχίζοντας να αποτρέψει, όσο γινόταν, την ολοκλήρωση της τραγωδίας.

• Λαογραφικές-εθνογραφικές μελέτες: Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή ο Φαλτάιτς επικέντρωσε το ενδιαφέρον του σε εθνολογικά και λαογραφικά ζητήματα, στο πλαίσιο του κινήματος που είχε δημιουργηθεί από την Εύα Πάλμερ-Σικελιανού και το περιβάλλον της, σε σχέση με τις πρώτες Δελφικές Εορτές, για τη διάσωση και αναβίωση της ελληνικής λαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς, στο οποίο πρωτοστατούσε –μεταξύ άλλων- η μεγάλη πρωτοπόρος λαογράφος Αγγελική Χατζημιχάλη, ο Αντώνης Μπενάκης και επίλεκτα μέλη της Ελληνικής κοινωνίας. Με τη Χατζημιχάλη ο Φαλτάιτς συνεργάστηκε στενά σε διάφορες λαογραφικές μελέτες και όχι μόνο. Μέσα από άρθρα του σε διάφορα έντυπα της εποχής καθώς και μέσα από διαλέξεις του, παρουσίασε και προώθησε τις ελληνικές λαϊκές τέχνες και επαγγέλματα καθώς και τις πληθυσμιακές ομάδες του ελλαδικού χώρου, γράφοντας ενδεικτικά για τους Σαρακατσάνους, τους Καραγκούνηδες, τους Βλάχους, τους Κοπατσαρέους, για τις γυναίκες της Σκύρου, της Θεσσαλίας, της Αρβανιτοβλάχισες, τις Αλβανόγλωσσες, τις Σαμαρινιώτισσες, για τους Ηπειρώτες τεχνήτες και μάστορες, τους πλανόδιους τεχνήτες, τους σκαλιστές και ταλιαδόρους, τους καποτάδες-τερζήδες και καζάζηδες, τους λοτόμους και βαγενάδες, τα εργαστήρια κουδουνιών, τους παπουτσήδες, τους βοσκούς και τσοπάνηδες, τους Λαγκαδιανούς μάστορες, τους φειδάδες της Πελοποννήσου, τους Κουδαρέους, τους Σκιαθίτες, Χιώτες και Ψαριανούς καλαφάτες, τους Κύθνιους κεραμοποιούς και τουβλοποιούς, τους ορεινούς Ασπροποταμίτες καστανάδες, αλλά και τους παλαιστές, τους λοταρτζίδες και τους κομπογιανίτες^[7].

• Ρομά: Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έδειξε για τους Ρομά, που εκείνα τα χρόνια ήταν ευρύτερα γνωστοί ως γύφτοι ή τσιγγάνοι, τους οποίους άρχισε να ερευνά δημοσιογραφικά και να μελετά ήδη από το 1917 («Πώς ζουν οι Ατσίγγανοι» - Εφημερίδα Ακρόπολις, 11 Μαρτίου 1917) Έγραψε και εξέδωσε τέσσερα βιβλία στα οποία καταγράφονται μεταξύ άλλων στοιχεία για τη σχέση τους με το δημοτικό τραγούδι, τη γεωγραφική τους κατανομή στην Ελλάδα και τα ονόματα διαφόρων φυλών τους. Kατόπιν πολύχρονων επιτόπιων ερευνών, με βάση τις ονομασίες των φυλών και τα επαγγέλματα που ασκούσαν, είχε καταλήξει στο συμπέρασμα πως πρόκειται για γηγενή αρχαία φύλα της λεκάνης της Μεσογείου. «Γενικώς ένα πλήθος λαών και φυλών της μυθολογικής και ιστορικής αρχαιότητας, της ελληνικής και της λατινικής και της εβραϊκής και της αιγυπτιακής, και των πλείστων εν γένει αρχαίων φυλών και πολιτισμών, που εθεωρήθη ότι προ πολλού εχάθησαν τα σπέρματά των, εύρισκα να έχουν την συνέχειαν των εις τας διαφόρους των Τσιγγάνων σημερινάς φυλάς. Τα ίδια τα ονόματα φυλετικά ή οικογενειακά, με τα αρχαιότατα μυθολογικά ή ιστορικά ονόματα προσώπων, φυλών, οικογενειών, λαών και τάξεων. Αι αυταί ιδιότητες. Οι ίδιοι πολλάκις τόποι. Ουδεμία παρέκκλησις. Διατί όχι και η αυτή ή αυταί φυλαί;» έγραφε στο βιβλίο με τίτλο Οι Μπράχιδες Τσιγγάνοι της Θεσσαλίας απόγονοι του Απόλλωνος που εκδόθηκε το 1935.

Είναι χαρακτηριστικό ότι υπάρχουν καταγεγραμμένα εκτός από τις 4 αυτοτελείς μελέτες του πλείστα δημοσιεύματά του για το θέμα αυτό σε έντυπα της εποχής, από το 1917 μέχρι και το 1919, αλλά και μεγάλος αριθμός ανέκδοτων μελετών του.

• Ρεμπέτικο: Ο Κώστας Φαλτάιτς θεωρείται πρωτοπόρος ερευνητής του χώρου του ρεμπέτικου, από τους πρώτους που αντιλήφθηκαν τη λαογραφική αξία του συγκεκριμένου είδους τραγουδιών και που ξεκίνησε μια συστηματική καταγραφή και ταξινόμηση στίχων ρεμπέτικου τραγουδιού.

Στο αθηναϊκό του μυθιστόρημα με τίτλο Ο άλλος κόσμος, που δημοσιεύθηκε σε συνέχειες στην εφημερίδα Ακρόπολις το 1915, υπάρχει η πρώτη δημοσιευμένη εκτενής καταγραφή του κόσμου και των τραγουδιών των ρεμπετών. Η έρευνα του Φαλτάιτς συνεχίστηκε και σε δημοσιογραφικό επίπεδο, με πλήθος δημοσιευμάτων που αφορούσαν στην κουλτούρα του χώρου και τα μουσικολογικά του στοιχεία, τα οποία ο ίδιος εκτιμούσε πως αποτελούσαν άξια καταγραφής και μελέτης λαογραφικά στοιχεία της Ελλάδας^[8] (δεκαετίες αργότερα, σχετικά πρόσφατα, το ρεμπέτικο τραγούδι εγγράφηκε στη λίστα της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO^[9]). Το 1929 σε άρθρο του στο περιοδικό Μπουκέτο^[10] κατέγραψε πλήθος ρεμπέτικων διστίχων, κατά θεματική ταξινόμηση, άρθρο που χρησιμοποιείται και σήμερα από τους ερευνητές του αστικού λαϊκού τραγουδιού.

Υπήρξε από τους ελάχιστους που έβλεπαν θετικά το ρεμπέτικο και τον χώρο του, σε μια περίοδο που αυτό το μουσικό είδος ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με τον υπόκοσμο της Ελλάδας. Χαρακτηριστικό είναι πως στη δίκη που έγινε για το περιβόητο τραγούδι «Βαρβάρα», ο Φαλτάιτς κατέθεσε ως μάρτυρας υπεράσπισης^[11].

Το ενδιαφέρον του για το ρεμπέτικο προέρχονταν εξ αιτίας της φιλοσοφίας ζωής που τον διέκρινε ως προς τις περιθωριακές ομάδες της κοινωνίας, αλλά και εξαιτίας του ότι ο μικρότερος αδελφός του Νίκος ήταν σημαντικό στέλεχος της εταιρείας των Αδελφών Λαμπρόπουλων και υπήρξε, για αρκετό διάστημα διευθυντής της δισκογραφικής εταιρείας Columbia, που ανήκε σ’ αυτούς. Τούτο είχε ως αποτέλεσμα την άμεση επαφή του Κ. Φαλτάιτς με τους δημιουργούς των ρεμπέτικων και τη βοήθεια που τους προσέφερε ο ίδιος στην τελική διαμόρφωση των στίχων τους. Με αποτέλεσμα πολλά από τα γνωστά τραγούδια τους να θεωρούνται ότι ήταν και δικά του δημιουργήματα.

Στις αρχές τις δεκαετίας του 1930 ο Φαλτάιτς εμφανίζεται ο ίδιος ως δημιουργός –στιχουργός και συνθέτης- ρεμπέτικων τραγουδιών (καθώς και φοξ και ταγκό). Υπέγραφε ως Κώστας Φαλτάιτς ή ως Κ. Ρουμελιώτης, ενώ ήταν μέλος της ΑΕΠΙ. Όπως αναφέρει δε ο ίδιος σε σημείωμά του, ήταν αυτοδίδακτος.

Στο ηλεκτρονικό αρχείο της ΑΕΠΙ υπάρχουν καταχωρημένα 24 τραγούδια, τα 13 από αυτά και ηχογραφημένα.

Στο αρχείο της ΑΕΠΙ υπάρχουν καταγεγραμμένα τα κάτωθι τραγούδια:

«Τα δυο αδέλφια», «Κιουρντού χιτζασκιάρ (το στήθος μου το νοίκιασα)», «Τα Μακεδονόπουλα», «Η νταντά», «Ξανθιά βαρονέζα», «Ραστ αραβι μανες (φθίση πώς με κατάντησες)», «Ο ρεμπέτης», «Σαμπάχ (έχω πληγή αγιάτρευτη)», «Σαν σε βλέπω φως μου», «Σεγκιαχ μανες (ολημερίς παρακαλώ)», «Ο Σωτήρχαινας», «Τζατζάς», «Ραστ νεβα μανες (αν όλα μου τα δάκρυα)», «Για μια ξανθούλα», «Γκαριπ χουζαμ μανες (στης φυλακής τα σίδερα)», «Ένα φιλί στο σκοτάδι», «Εξταζ», «Χλαπατσός και Μπισμπιρής», «Το κόκκινο φουστάνι», «Μια στιγμή κοντά σου», «Ναζιάρα», «Η παραστρατημένη», «Ταβερναροπούλες», «Τρία μεράκια».

Τραγούδια του τραγούδησαν μεταξύ άλλων ο Στελλάκης Περπινιάδης, η Ρόζα Εσκενάζυ, ο Γιάννης Παπασιδέρης, η Στέλλα Χασκίλ, ο Χρήστος Ιντζέβεης, ο Πέτρος Επιτροπάκης, Δημήτρης Φιλιππόπουλος κ.ά.

Στο αρχείο του έχουν βρεθεί αρκετά ακόμα αδημοσίευτα τραγούδια -στίχοι και νότες.

• Μουσεία: Μέσα από τα δημοσιεύματά του στον Τύπο της εποχής στήριξε σθεναρά την ανάγκη δημιουργίας διαφόρων μουσείων όπως: πολεμικό μουσείο σε κάποιο παροπλισμένο πολεμικό πλοίο^[12], ιστορικό μικρασιατικό μουσείο^[13], δασικό μουσείο^[14] κ.ά. Ως πρόεδρος του Εν Αθήναις και Πειραιεί Συνδέσμου Σκυρίων, συνέβαλε στη δημιουργία του πρώτου τοπικού αρχαιολογικού και ιστορικού μουσείου της Σκύρου, το οποίο ιδρύθηκε το 1930 με αφορμή και στο πλαίσιο των εορτών που διοργανώθηκαν στο νησί την επόμενη χρονιά για τα αποκαλυπτήρια του μνημείου που είχε ανεγερθεί προς τιμήν του Άγγλου ποιητή Ρούπερτ Μπρουκ^[15].

• Φαλτάϊτς και Παπαδιαμάντης: Σημαντική θεωρείται η συμβολή του Κώστα Φαλτάιτς στην ανάσυρση, προβολή και αξιοποίηση του έργου του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Περίπου δέκα χρόνια μετά τον θάνατο του μεγάλου λογοτέχνη, μετά από μια τυχαία συνάντηση που είχε με τις αδελφές του στη Σκιάθο και διαπιστώνοντας ο ίδιος την άθλια κατάσταση στην οποία ζούσαν, κινητοποίησε την αθηναϊκή κοινωνία μέσω μιας σειράς πρωτοβουλιών και δημοσιευμάτων, οργανώνοντας καλλιτεχνικό μνημόσυνο και σειρά εκδηλώσεων προς τιμήν του Παπαδιαμάντη μέσω της λεγόμενης «Καλλιτεχνικής Συντροφιάς»^[16], δημοσιεύοντας ανέκδοτα έργα του, τα οποία του δώρισαν ως ένδειξη ευγνωμοσύνης οι αδελφές του, αλλά και προωθώντας την ιδέα να στηθεί η προτομή του Παπαδιαμάντη στη Σκιάθο, γεγονός που πραγματοποιήθηκε πολύ σύντομα, το Σεπτέμβρη του 1925, χάρις στις ενέργειες του Φαλτάιτς. Παράλληλα, οραματίστηκε να μετατραπεί το σπίτι του Παπαδιαμάντη σε μουσείο, με δημοσίευμά του στο χριστουγεννιάτικο τεύχος της Νέας Εστίας το 1941. Το μουσείο αυτό, μετά από πολλές δυσκολίες δημιουργήθηκε, υπάρχει και λειτουργεί.

Πολιτικά, υποστήριξε διάφορους χώρους, με γνώμονα την –κατά τη γνώμη του- προώθηση της αυτονομίας της πατρίδας και του λαού. Έτσι, ενώ σε νεαρή ηλικία –στους Βαλκανικούς Πολέμους- εμφανίζεται ως φιλομοναρχικός, στη Μικρασιατική Εκστρατεία και ιδιαίτερα οδεύοντας προς την Καταστροφή, υποστήριξε τον Ελευθέριο Βενιζέλο, θεωρώντας πως μόνον αυτός θα μπορούσε να βάλει τέλος στην επερχόμενη σφαγή με τις μικρότερες δυνατές απώλειες, όπως προκύπτει από τις ημερολογιακές του καταγραφές που βρίσκονται στο Μουσείο Φαλτάιτς. Σύγχρονοί του συνάδελφοι έγραφαν πως τον χαρακτήριζε η απροσωπολατρεία. Ο ίδιος τάσσονταν κατά των ξένων επιρροών στη χώρα και του διεθνισμού, ενώ ήταν υποστηρικτής του κοινοτισμού και της άμεσης δημοκρατίας.

Αυτή ήταν και η βάση του πρωτοποριακού κινήματος αυτοδιοίκησης και αυτοοργάνωσης πολιτών, που ο Φαλτάιτς αποκαλούσε «Ομαδισμό»^[17], στην οποία βασίζονταν όλες οι ενέργειές του που αφορούσαν στην προώθηση και προάσπιση ανθρωπίνων δικαιωμάτων^[18], εργασιακών δικαιωμάτων, τοπικών συμφερόντων, προστασίας του περιβάλλοντος κ.ά. Η πρώτη αναφορά που κάνει ο Φαλτάιτς στον «Ομαδισμό» γίνεται το 1926, σε άρθρο του στην εφημερίδα Η Βραδυνή για την ίδρυση του Συλλόγου Νεαπόλεως-Εξαρχείων^[19]. Στο άρθρο αυτό σημειώνει μεταξύ άλλων πως

«Εις όλους μας είνε γνωστόν, ότι η πραγματοποίησις ενός σκοπού κοινής ωφελείας δύναται να επιτευχθή δια της ενώσεως των ατόμων, διότι δια της ενώσεως και μόνον προκύπτει η ισχύς», και πως οι διοικούντες του συνδέσμου «πιστεύουν εις την δύναμιν του ομαδισμού και αυτό είνε το σπουδαίο. Πιστεύουν ότι μόνον δια της συμπυκνώσεως της διαχύτου κοινής θελήσεως μπορεί να πραγματοποιηθούν θετικοί συνοικιακοί σκοποί».

Το 1925 εξελέγη μέλος της Κεντρικής Διοικήσεως του Αγροτικού Κόμματος της Ελλάδος^[20], ενώ κατά την προμεταξική περίοδο είχε θέσει υποψηφιότητα και για βουλευτής Ευβοίας.

Ο Κώστας Φαλτάιτς αφιέρωσε ένα σημαντικό μέρος της δράσης του αγωνιζόμενος για την οργάνωση των τοπικών και συνοικιακών κοινωνιών καθώς και των διαφόρων επαγγελματιών.

Το 1922, είχε ξεκινήσει την εφαρμογή της ιδέας του ιδρύοντας τον Σύνδεσμο των εν Αθήναις & Πειραιεί Σκυρίων^{[21] [22]}«δια να θερμάνη τον ζήλον των έξω της Σκύρου διαμενόντων τέκνων της προς την αγαπημένην γενέτειραν». Μεταξύ αυτών που επέτυχε μέσα στους πρώτους πέντε μήνες λειτουργίας του ο Σύνδεσμος, ήταν η αποστολή εμβολίων κατά της ελονοσίας για τον εμβολιασμό των κατοίκων, η αποστολή εντύπων οδηγιών για τον εξανθηματικό τύφο, η πρόσληψη γιατρού για τη δωρεάν περίθαλψη των απόρων μελών του Συνδέσμου, η αποστολή πλοίου με τρόφιμα και άλλα είδη του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού για τους από τη Μικρά Ασία πρόσφυγες στη Σκύρο, η εξασφάλιση κονδυλίου αρκετών χιλιάδων δραχμών από το υπουργείο Υγιεινής για την κατασκευή αποχωρητηρίων, η αποστολή φαρμάκων για την καταπολέμηση των τσιμπουριών που αποδεκάτιζαν τα κοπάδια της Σκύρου, η αποστολή εντύπων οδηγιών για την καταπολέμηση διαφόρων νόσων της γεωργίας, η επανασύνδεση του κοπέντος τηλεγραφικού καλωδίου Σκύρου, η δημιουργία βιβλιοθήκης και η εκτύπωση καρτ-ποστάλ και ανάρτηση εικόνων της Σκύρου για την ευρύτερη προβολή του νησιού. Επίσης, «η αποστολή εις Σκύρον μεγίστου αριθμού δένδρων προς δασοφύτευσιν της πόλεως». Κατά τη δεύτερη περίοδο λειτουργίας του (1929), ο Σύνδεσμος Σκυρίων υπό την προεδρία του Φαλτάιτς συνέβαλε σε έργα γενικότερης σημασίας όπως η κατασκευή της αμαξιτής οδού Σκύρου-Λιναριάς, η ακτοπλοϊκή συγκοινωνία Κύμης-Σκύρου, η ίδρυση Μουσείου (αρχαιολογικό-λαογραφικό), η ίδρυση γυμναστηρίου, οι αναδασώσεις, η παραχώρηση των ερημονήσων και κρατικών χορτονομών στην Κοινότητα της Σκύρου, η δημιουργία αντεμπρηστικών ζωνών στο κοινοτικό πευκοδάσος, η τηλεφωνική επικοινωνία με την Αθήνα κ.ά.

Γνωστή είναι η δράση του για την οργάνωση των κατοίκων της Νεάπολης-Εξαρχείων (περιοχή στην οποία έμενε έως το 1935, όταν και μετακόμισε στην περιοχή Βουθούλους (Μπύθουλα) του Κολωνού και της αναβάθμισης της περιοχής, στα πλαίσια του «Ομαδισμού». Αυτή η προσπάθειά του οδήγησε αρχικά στην οργάνωση ενός Ομίλου Φίλων των Αθηνών το 1924 και στη συνέχεια, το 1926, στην ίδρυση του «Συνοικιακού Συνδέσμου Νεαπόλεως-Εξαρχείων»^[17].

Σκοπός του συνοικιακού αυτού συλλόγου, ήταν η προστασία των αλσών Στρέφη και Λυκαβηττού, η φροντίδα για την κατασκευή υπονόμου της λεωφόρου Αλεξάνδρας και της τάφρου του Λυκαβηττού, ο σχηματισμός δενδροστοιχιών στους δρόμους των δυο συνοικιών, η δημιουργία νηπιακού σταθμού, συνοικιακού συσσιτίου και ιατρείου και σχολής νοικοκυροσύνης^[23].

Στο πλαίσιο του «Ομαδισμού», προχώρησε επίσης σε ενέργειες ώστε οι διάφοροι επαγγελματίες –γεωργοί, τσοπάνηδες, χτίστες, μαραγκοί, υπάλληλοι, ακόμα και εκδιδόμενες γυναίκες- να οργανωθούν σε σωματεία με τρόπο τέτοιο ώστε να μην μπορεί κανένας να τους εκμεταλλεύεται και να έχουν τη δυνατότητα καλύτερων αποδόσεων^[24].

Ο Φαλτάιτς έδινε ιδιαίτερη σημασία στην προστασία του περιβάλλοντος και ιδιαίτερα των δασών, όπως φαίνεται τόσο από την ιδρυτική διακήρυξη του Συλλόγου Νεαπόλεως-Εξαρχείων, όσο και από τα πεπραγμένα του Συνδέσμου Σκυρίων. Υπήρξε, δε, από τους πρωτεργάτες της ίδρυσης της Φιλοδασικής Ένωσης Αθηνών.

Στο βιβλίο του Η ωραία Νεάπολις και τα παρεξηγημένα Εξάρχεια^[25] ο Γιάννης Καιροφύλας, γράφει πως:

«Πολλοί κάτοικοι της Νεαπόλεως και των Εξαρχείων πλαισίωσαν τον πρωτοποριακό Σύνδεσμο που ίδρυσε ο Κων. Φαλτάιτς. Μεταξύ εκείνων που πέτυχε ήταν να σωθεί ο λόφος του Στρέφη από την οικοπεδοποίηση που τον απειλούσε. Κινητοποίησε εκατοντάδες πολίτες που σε μια πρωτόγνωρη για την εποχή εκείνη πορεία, έχοντας στην αγκαλιά του ο καθένας από ένα φυντάνι πεύκου ξεκίνησαν από το λόφο του Στρέφη, πέρασαν μέσα από τους δρόμους των Εξαρχείων, του κέντρου της Αθήνας και έφτασαν στο υπουργείο Γεωργίας. Η πορεία αυτή διαμαρτυρίας και αφύπνισης της συνείδησης των πολιτών έφερε τα θετικά της αποτελέσματα».

Σημειώνεται πως ο Φαλτάιτς ασχολήθηκε δημοσιογραφικά και με περιβαλλοντικά και γεωργοκτηνοτροφικά ζητήματα, ενώ για ένα διάστημα είχε διοριστεί και γραμματέας στο Υπουργείο Γεωργίας, από όπου παραιτήθηκε. Σύμφωνα με πληροφορίες της τοπικής επιθεώρησης «Σκύρος» «(…) για ένα διάστημα διορίστηκε γραμματέας στο Υπουργείον Γεωργίας. Η ακεραιότητα όμως του χαρακτήρα του και η ειλικρίνειά του πολύ σύντομα βάλανε τέρμα στη σταδιοδρομία του ως δημόσιου λειτουργού. Το επεισόδιον της παραιτήσεώς του είναι από τα πιο χαρακτηριστικά στα νεοελληνικά δημοσιοϋπαλληλικά χρονικά. Μια σκανδαλώδης υπόθεσις που την υποστήριξε η ρουσφετολογία της εποχής, παρά τις αντίθετες επίσημες δηλώσεις του τότε Υπουργού, τον έκαμε να υποβάλλει εγγράφως την παραίτησή του με τις μνημειώδεις εκείνες λέξεις: ‘Αποχωρώ της τάξεως των δημοσίων υπαλλήλων και μεταβαίνω εις τας τάξεις των ανθρώπων'»^[24].

Ο Κώστας Φαλτάιτς έγινε μέλος της Στοάς Αδελφοποίησις^[26], που ιδρύθηκε το 1923, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, μεταξύ άλλων προκειμένου να συνδράμει μεγάλες ελληνικές και ξένες οργανώσεις στην προσφορά αρωγής στους πρόσφυγες. Η Μεγάλη Στοά τον κατατάσσει στους διακεκριμένους Έλληνες τέκτονες^[27].

Κατά την περίοδο του Ελληνοϊταλικού Πολέμου ο Κώστας Φαλτάιτς παρέμεινε στην Αθήνα, ενώ την περίοδο της Κατοχής την πέρασε μεταξύ Αθήνας και Σκύρου.

Σύμφωνα με τις ημερολογιακές καταχωρήσεις του, ο ίδιος παρέμεινε στην Αθήνα έως τον Νοέμβριο του 1942. Στη συνέχεια, και έως τον Σεπτέμβριο του 1943 παρέμεινε στη Σκύρο. Τον Σεπτέμβριο του 1943, με τη συνθηκολόγηση των Ιταλών, επέστρεψε στην Αθήνα έως τον Φεβρουάριο του 1944 όπου γύρισε στη Σκύρο και έμεινε εκεί έως το τέλος της ζωής του, τον Οκτώβριο του 1944.

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, στο διάστημα που βρίσκονταν στην Αθήνα, συνεργάζονταν με εφημερίδες και περιοδικά της πρωτεύουσας, ενώ στη Σκύρο επικεντρώνονταν στο συγγραφικό του έργο και τις μελέτες του, οι περισσότερες των οποίων εκείνης της περιόδου είναι ανέκδοτες. Ο «Αποκλεισμός» (ανέκδοτο) είναι σελίδες του ημερολογίου του από την περίοδο του μεγάλου λιμού, όταν διέμενε στην Αθήνα. Το «Δέησις στον Ήλιο» (εκδόθηκε το 2006 από το Μουσείο Φαλτάιτς) είναι ένα ποίημα-χρονικό που και αυτό αφορά τον μεγάλο λιμό. Το «Comando Presidio Skyros» (ανέκδοτο) αφορά στην Ιταλική Κατοχή της Σκύρου (11/12/1941 – 11/9/1943), καθώς και η ανέκδοτη επίσης ογκώδης μελέτη του «Η εκ Σκύρου καταγωγή του Θησέως». Μέσα στη χρονιά αυτή, το 1944, ο Κ. Φαλτάιτς αγωνίστηκε να κάνει πράξη στην πατρίδα του Σκύρο τις αρχές της βιοθεωρίας του του Ομαδισμού, οργανώνοντας μεγάλο μέρος της σκυριανής κοινωνίας και ιδίως τους νέους στο να υλοποιούν πράξεις αλληλεγγύης και δράσεις που είχε ανάγκη τη δεδομένη στιγμή η κοινωνία τους. Έτσι εργάστηκαν μαζί του για την πρόληψη των πυρκαγιών στο δάσος, καθώς και το σβήσιμό τους, για την αποξήρανση των ελών του ποταμού Κηφισού που προκαλούσαν ελονοσία, για τη φροντίδα των δασών γενικά, για τη βοήθεια σε αναξιοπαθούντες συμπατριώτες τους. Λίγο πριν τον θάνατό του, το φθινόπωρο του 1944, ο Κώστας Φαλτάιτς έδωσε μια ομιλία στη νεολαία της Σκύρου, με βάση τη βιοθεωρία του Ομαδισμού, με τίτλο «Πώς θα αντιμετωπίζετε τη ζωή». Το χειρόγραφο της ομιλίας αντιγράφηκε αμέσως μετά τον θάνατό του και τα αντίγραφα κυκλοφόρησαν μεταξύ των μαθητών του.

Την τελευταία εικοσαετία το κείμενο αυτό με τον τίτλο «Ομαδισμός» εκδόθηκε από το Μουσείο Φαλτάϊτς και κυκλοφορεί έκτοτε.

Ο Κώστας Φαλτάιτς πέθανε στη Σκύρο στις 23 Οκτωβρίου του 1944^[28]. Η ληξιαρχική πράξη θανάτου αναφέρει ως αιτία την «κατάρρευση του οργανισμού», προφανώς από τις πολλαπλές κακουχίες της περιόδου εκείνης, δεδομένου μάλιστα του ότι ακόμη και τα λίγα τρόφιμα που έδινε η Ένωση Συντακτών στους δημοσιογράφους τα μοιράζονταν με τους γείτονές του στην Αθήνα ή τα έστελνε στην οικογένειά του στη Σκύρο, μένοντας τις περισσότερες φορές ο ίδιος νηστικός.

Άφησε πίσω του ογκωδέστατο ανέκδοτο έργο πάνω σε όλους τους τομείς των ενδιαφερόντων του και με τους οποίους είχε καταπιαστεί. Το έργο αυτό τελεί σε αναμονή ταξινόμησης, μελέτης και αξιοποίησής του.

Στην κηδεία του παρέστη πάνδημος η Σκύρος.

Εκείνοι δε που έκλαψαν περισσότερο για το χαμό του ήταν οι νέοι της Σκύρου, που το παράδειγμα και οι διδασκαλίες του τους είχαν δώσει την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο ενώ τους είχε εμπνεύσει για να βαδίσουν το δρόμο της ζωής τους μετά την απελευθέρωση της χώρας μας.

Το διάχυτο αυτό πνεύμα θαυμασμού και έμπνευσης ενυπάρχει στους επικήδειους που εκφώνησαν οι νέοι αυτοί κατά την εξόδιο τελετή του.

Στις 10 Αυγούστου του 1975 έγιναν στη Σκύρο τα αποκαλυπτήρια της προτομής του (έργο που φιλοτέχνησε η σπουδαία γλύπτρια του 20^ού αιώνα Λουκία Γιωργαντή). Λόγο εκφώνησε στην εκδήλωση ο διακεκριμένος ερευνητής και λόγιος Γιώργος Βαλέτας^{[29] [30]}, ιδρυτής και εκδότης του πολύ σημαντικού λογοτεχνικού περιοδικού Αιολικά Γράμματα, που υφίσταται μέχρι σήμερα υπό τη διεύθυνση του γιου του Κώστα Βαλέτα. Ο Γιώργος Βαλέτας υπήρξε επιμελητής και εκδότης, της Νεοελληνικής Βιβλιοθήκης με εκδόσεις των Απάντων πληθώρας λογοτεχνών του 20^ού αιώνα μεταξύ των οποίων ήταν και οι Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Λάμπρος Πορφύρας, Αργύρης Εφταλιώτης, Κώστας Κρυστάλλης, Μιλτιάδης Μαλακάσης και πολλοί άλλοι. Ο Βαλέτας, όμως, υπήρξε και φίλος και θαυμαστής του Κώστα Φαλτάιτς και υπό την ιδιότητά του αυτή είχε ζητήσει από τον Μάνο Φαλτάιτς να του δοθεί το δικαίωμα να επιμεληθεί και να εκδώσει τα Άπαντα του Κωνσταντίνου, όπως είχε πράξει προγενέστερα με τα Άπαντα τόσων άλλων λογίων. Γεγονός που όμως δεν υλοποιήθηκε εξ αιτίας του ότι το υλικό χρειάζονταν περαιτέρω επεξεργασία πριν εκδοθεί.

Από την πλευρά της σκυριανής κοινωνίας, κατά τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Κ. Φαλτάιτς ομιλητές ήταν ο έγκριτος συμπολίτης Γιώργος Γιακουμόπουλος, καθώς και ο τότε δήμαρχος Σκύρου Μιχάλης Φραγκούλης.

• Πεζά: «Ο θάνατος της αδελφής μου» (1918), «Αργία» (1920), «Εξομολόγησις κοριτσιού» (1923), «Τα καραβάνια», «Χαρίλαος Φαρέλης» (1925), «Οι παραστρατημένοι» (1925), «Ιστορίες του καραβιού» (1931), «Ταξίδι με τη Τζούλια και άλλα διηγήματα» (1931),

• Ποιητικά: «Μια κόρη του ηλίου» (1944)

• Ιστορικά: «Η ναυμαχία της Έλλης» (1919), «Η γρίπη στη Σκύρο» (1919), «29η Μαίου. Αι ημέραι της βιαίας απομακρύνσεως από τον θρόνον του Βασιλέως Κωνσταντίνου Β.» (1920), «Αυτοί είναι οι Τούρκοι» (1921), «Το νου μας στη Μακεδονία» (1927), «Δέησις στον Ήλιο» (2007).

• Θεατρικά: «Πεπερλίνα» επιθεώρηση (με τη συνεργασία του Άγγελου Δόξα).

• Μελέτες – Δοκίμια: «Ελληνικό ή Γύφτικο; Το πρόβλημα του Δημοτικού μας Τραγουδιού» (1927), «Οι πλανόδιοι Ηπειρώται τεχνίται και η εθνική μας υπόθεσις (1928), «Γλώσσα και φωτιά» (1929), «Η κίνησις εις την δημιουργίαν της γλώσσης» (1929), «Ο Άγιος Κοσμάς εις το στόμα του Ηπειρωτικού λαού» (1929), «Τσιγγάνοι και Ορφεύς» (1930),«Το πρόβλημα της καταγωγής των Τσιγγάνων» (1931), «Ένα επιστημονικόν ερωτηματικόν» (1934), «Οι Μπράχιδες Τσιγγάνοι της Θεσσαλίας απόγονοι του Απόλλωνος» (1935), «Οι Ηπειρώται που ξενητεύονται» (1930), «Η Παναγία η Ελεημονήτρια» (1930), «Η εν Σκύρω Συρία θεά» (1939), «Ναοί και λατρείαι του Διονύσου εν Σκύρω» (1939), «Σκυριανοί συγγραφείς και γράφοντας» (1937), «Θέμις Σκύρια. Εισαγωγή εις αρχαιοδολοπικάς ερεύνας» (1939), «Το πνεύμα της θρησκείας εις τους Έλληνας» (1941), «Το σπίτι του Παπαδιαμάντη» (1941), «Δεσμοί προϊστορίας» (1943), «Ομαδισμός»

• Μικρά Ασία

Πέρα από τον Σαγγάριο – Από το ημερολόγιο ενός πολεμικού ανταποκριτού (1921-1922)

• Β' Παγκόσμιος Πόλεμος

Αποθανούμεν (28η Οκτωβρίου, 1940, ημέρα του «Όχι»)

Αποκλεισμός-Το ημερολόγιο της κατοχής (31/10/1941 – 14/4/1942)

Comando presidio Skyros – Η ιταλική κατοχή της Σκύρου (12/12/1941-11/9/1943)

• Διάφορα

Η εκ Σκύρου καταγωγή του Θησέως- Μελέτη

Φτωχειά Συνοικία (σημειώσεις και προσχέδιο) Φεβρουάριος-Μάρτιος 1939

Δήμητρα – 1943

Η αγάπη της Άννας (χωρίς ημερομηνία)

Οι παρερχόμενοι (χωρίς ημερομηνία)

Πίσω στην Πατρίδα (χωρίς ημερομηνία)

Το βιβλίο ενός ευτυχισμένου ανθρώπου (χωρίς ημερομηνία)

Το βιβλίο μας (χωρίς ημερομηνία)

Τραγούδια φιλικά (συλλογή ποιημάτων) – 1937

Στιγμές από την αιωνιότητα (χωρίς ημερομηνία)

Σημειωματάρια Δημοσιογράφου (απομνημονεύματα) – 1926

Τρώκται (απομνημονεύματα ενός δημοσιογράφου) (χωρίς ημερομηνία)

Το τραγούδι του μελλοθάνατου (μικρό διήγημα χωρίς ημερομηνία)

Μια ιστορία όπως τόσες άλλες (μικρό διήγημα χωρίς ημερομηνία)

Πατρικό σπίτι (μικρό διήγημα χωρίς ημερομηνία)

Ένας γάμος (μικρό διήγημα χωρίς ημερομηνία)

Το μυθιστόρημα των γυναικών (μικρό διήγημα χωρίς ημερομηνία)

Η σαστικιά του χάρου (μικρό διήγημα χωρίς ημερομηνία)

Χριστουγεννιάτικο τραγούδι (μικρό διήγημα χωρίς ημερομηνία)

Πασχάλης (μικρό διήγημα χωρίς ημερομηνία)

Η ελιά (μικρό διήγημα χωρίς ημερομηνία)

Ζωές που εστοίχειωσαν (μικρό διήγημα χωρίς ημερομηνία)

Η γη (μικρό διήγημα χωρίς ημερομηνία)

Το μυθιστόρημα ενός ανδρόγυνου (μικρό διήγημα χωρίς ημερομηνία)

Το τραγούδι του σταυροφόρου (μικρό διήγημα χωρίς ημερομηνία)

Στο πηγάδι (μικρό διήγημα χωρίς ημερομηνία)

Μαρίνα (μικρό διήγημα χωρίς ημερομηνία)

Σφουγγαράδες (μικρό διήγημα χωρίς ημερομηνία)

Απόγονοι του Φυτάλου (μικρό διήγημα χωρίς ημερομηνία)

• https://faltaits.gr/ Αρχειοθετήθηκε 2021-11-28 στο Wayback Machine.
• https://www.esiea.gr/
• https://averof.mil.gr/ Αρχειοθετήθηκε 2021-11-27 στο Wayback Machine.
• https://www.grandlodge.gr/