Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 11 Οκτωβρίου 1947, κατάγεται από τη Δεσφίνα Φωκίδας και αποφοίτησε από το Κολλέγιο Αθηνών. Σπούδασε φυσική στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ), απ' όπου αποφοίτησε το 1970, ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές ως ηλεκτρολόγος μηχανικός (1972) και πραγματοποίησε διδακτορικό στην οικονομολογία (1978). Παράλληλα εργάστηκε ως βοηθός ερευνών και ειδικός επιστήμων στο ΜΙΤ. Το 1980 εργάστηκε ως οικονομολόγος στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Βοστώνης. Το 1985 επέστρεψε στην Ελλάδα αναλαμβάνοντας οικονομικός σύμβουλος της Τράπεζας της Ελλάδος (1985 - 1993). Το 1993 διορίστηκε υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος,[5] και τον επόμενο χρόνο διοικητής της Τράπεζας παραμένοντας μέχρι το 2002.[1] Το ίδιο έτος ανέλαβε αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, θέση από την οποία αποχώρησε το 2010.[2] Έχει διατελέσει μέλος του Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ιδρύματος (1994 - 1998), πρόεδρος της Υποεπιτροπής Νομισματικής Πολιτικής της Επιτροπής των Διοικητών των Κεντρικών Τραπεζών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (1993 - 1995) κ.α.[6]
Παράλληλα με την επαγγελματική ακολούθησε και ακαδημαϊκή σταδιοδρομία. Την περίοδο 1975 - 1984 υπήρξε επίκουρος καθηγητής και στη συνέχεια αναπληρωτής καθηγητής στο Οικονομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης, ενώ το 1988 εκλέχθηκε καθηγητής Οικονομικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.[6] Το 2006 εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών,[7] ενώ το 2017 διατέλεσε πρόεδρός της.[8]
Έχει δημοσιεύσει πολυάριθμα άρθρα για θέματα μακροοικονομικής θεωρίας, δομής και λειτουργίας των χρηματοπιστωτικών αγορών, νομισματικής ανάλυσης και πολιτικής, καθώς και για θέματα που αφορούν στην οικονομική απόδοση, τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την οικονομική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης.[9]
Στις 31 Οκτωβρίου 2011, ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου μιλώντας στην κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ, πρότεινε να τεθεί σε δημοψήφισμα η νέα Δανειακή Σύμβαση.[14] Το προτεινόμενο δημοψήφισμα συζητήθηκε στη σύνοδο των G20 στις Κάννες την 1η Νοεμβρίου 2011 με έντονες διαφωνίες και εμφανή άρνηση των υπόλοιπων αρχηγών κρατών, όπως αποκάλυψαν οι Financial Times, ενώ ο υπουργός οικονομικών της Γερμανίας, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, είδε στο δημοψήφισμα μία ευκαιρία εθελοντικής εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη.[15][16][17][18] Στο ίδιο άρθρο οι FT αποκάλυψαν την πρόταση του Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο για την αντικατάσταση της κυβέρνησης Παπανδρέου με μία τεχνοκρατική κυβέρνηση με ηγέτη τον Λουκά Παπαδήμο.[16][17] Το δημοσίευμα των FT και οι αντιδράσεις στην Ελλάδα αφήνουν να εννοηθεί ότι όσα ακολούθησαν ήταν εξωτερική παρέμβαση στα εσωτερικά της χώρας.[17][19]
Τα ξημερώματα της 2ας Νοεμβρίου η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ και ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί ανακοίνωσαν από κοινού ότι στο επικείμενο δημοψήφισμα στην Ελλάδα αλλάζει το ερώτημα και τίθεται το εξής ερώτημα: Εαν ο λαός επιθυμεί παραμονή ή όχι στο Ευρώ,[20] ενώ λίγο αργότερα ο Γιώργος Παπανδρέου επιβεβαίωσε τη Γερμανίδα Καγκελάριο.[21] Οι αντιδράσεις στην Ελλάδα υπήρξαν ραγδαίες, οι βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας Μιλένα Αποστολάκη, Βάσω Παπανδρέου, Εύα Καϊλή, Σούλα Μερεντίνη, και Έλενα Παναρίτη ανακοίνωσαν ότι σε περίπτωση που τεθεί τέτοιο ερώτημα αποσύρουν την εμπιστοσύνη τους από την Κυβέρνηση Παπανδρέου.[22] Ο υπουργός Οικονομικών Ευάγγελος Βενιζέλος χωρίς συνεννόηση με τον πρωθυπουργό και αγνοώντας τον δήλωσε ότι: «το ευρώ είναι κεκτημένο του λαού και δεν μπορεί να τεθεί σε δημοψήφισμα».[23]
Το βράδυ της 6ης Νοεμβρίου 2011 ο τότε αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης Αντώνης Σαμαράς συμφώνησε να στηρίξει μεταβατική κυβέρνηση «Ειδικού σκοπού και περιορισμένου χρόνου» όπως τη χαρακτήρισε.[24]
Στις 10 Νοεμβρίου 2011, μετά από ένα έντονο παρασκήνιο διαβουλεύσεων 96 ωρών, ο Λουκάς Παπαδήμος κλήθηκε στο Προεδρικό Μέγαρο για να λάβει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Μετά τη συνάντησή του με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια και τους τρεις πολιτικούς αρχηγούς, Γιώργο Παπανδρέου, Αντώνη Σαμαρά και Γιώργο Καρατζαφέρη, ο Λουκάς Παπαδήμος έκανε τις πρώτες του δηλώσεις έξω από το Προεδρικό Μέγαρο, όπου κάλεσε τον ελληνικό λαό σε συστράτευση για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους.[25][26]
Ο σχηματισμός της νέας κυβέρνησης προκάλεσε την αντίδραση των κοινοβουλευτικών κομμάτων της Αριστεράς, του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας και του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς, αλλά και των κομμάτων της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς (ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ΕΕΚ, ΚΚΕ μλ κλπ), που θεωρούσαν ότι η νέα κυβέρνηση θα συνέχιζε την ψήφιση και την εφαρμογή μέτρων εις βάρος των Ελλήνων πολιτών. Μιλούσαν μάλιστα για «κυβέρνηση μετώπου ΠΑΣΟΚ/ΝΔ/ΛΑΟΣ ενάντια στα συμφέροντα των πολιτών».[28][29][30] Καθ' όλη τη διάρκεια του σχηματισμού της νέας κυβέρνησης ο Λουκάς Παπαδήμος πρότεινε τη συμμετοχή όλων των κομμάτων της Βουλής. Η Αριστερά αρνήθηκε να συμμετάσχει στην κυβέρνηση θεωρώντας την προϊόν κοινοβουλευτικού πραξικοπήματος, ζητώντας ταυτόχρονα την ανατροπή της και εκλογές.[31][32][33][34]
Στις 16 Νοεμβρίου 2011 η κυβέρνηση έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή με 255 ψήφους υπέρ και 38 κατά.[35] Ο ίδιος αρνήθηκε την πρωθυπουργική αποζημίωσή του.[36] Ως πρωθυπουργός συνδέθηκε με το κούρεμα του PSI δημόσιου χρέους.[37]
Στις 7 Μαΐου 2012, την επομένη των βουλευτικών εκλογών, ο Λουκάς Παπαδήμος έθεσε στη διάθεση του Προέδρου της Δημοκρατίας την παραίτηση της κυβέρνησής του, η οποία συνέχισε να ασκεί τα καθήκοντά της μέχρι το διορισμό της νέας. Στις 16 Μαΐου 2012 απαλλάχθηκε των καθηκόντων του εν όψει του διορισμού ως Πρωθυπουργού του Προέδρου του Συμβουλίου της ΕπικρατείαςΠαναγιώτη Πικραμμένου.
Δημοσιεύσεις
Βιβλία στα οποία είναι κύριος συγγραφέας
Optimal aggregate employment policy, Massachusetts Institute of Technology. Dept. of Economics. Διδακτορική Διατριβή. 1977. Ph. D
Efficiency, Stability and Equity: A Strategy for the Evolution of the Economic System of the European Community (με τον Padoa-Schioppa κ.α.), Oxford and New York: Oxford University Press, 1987.
Stabilization and Recovery of the Greek Economy, (με τον A.Angelopoulos κ.α.), Athens, 1990.
The European Monetary System in the 1990s (με τον Paul De Grauwe), London and New York: Longman, 1990.
External Constraints on Macroeconomic Policy: The European Experience, (με τους G. Alogoskoufis και R. Portes), Cambridge: Cambridge University Press, 1991.
Συλλογικά έργα και άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά
"Targets for Monetary Policy in the Coming Year" (with Franco Modigliani), Brookings Papers on Economic Activity, vol. 1, 1975, pp. 141–165.
"Sequential Open-Loop Optimal Control of a Nonlinear Macroeconomic Model" (with M. Athans et al) in: Frontiers of Quantitative Economics, vol. III, edited by M.D. Intrilligator, North-Holland, 1976.
"Monetary Policy for the Coming Quarters: The Conflicting Views" (with Franco Modigliani), New England Economic Review, March/April, 1976, pp. 2–35.
"Optimal Demand Policies Against Stagflation" (with Franco Modigliani), Weltwirtschaftliches Archiv, vol. 114, no. 4, December 1978, pp. 736–782.
"The Structure of Financial Markets and the Monetary Mechanism" (with Franco Modigliani) in: Controlling Monetary Aggregates III, Federal Reserve Bank of Boston, October 1980, pp. 111–155.
"Maximum Employment Anti-Inflation Policy", Greek Economic Review, August 1981, vol. 3, no. 2, pp. 93–127.
"Inflation, the International Monetary System, and Macroeconomic Discipline" in R.E. Lombra and W.E.Witte (eds.), The Political Economy of International and Domestic Monetary Relations, Ames: Iowa State University Press, 1982, pp. 160–171.
Review of Rational Expectations and Economic Policy, edited by Stanley Fischer, in the Journal of Economic Literature, vol. 20, March 1982. A more extensive review article appears in Greek Economic Review, December 1981.
"Inflation, Financial and Fiscal Structure, and the Monetary Mechanism" (with Franco Modigliani), European Economic Review, vol. 21, 1983, pp. 203–250.
"Monetary and Credit Targets in an Open Economy" (with Franek Rozwadowski) in D.R. Hodgman (ed.), The Political Economy of Monetary Policy: National and International Aspects, Conference Series No. 26, Federal Reserve Bank of Boston. 1983, pp. 275–306.
"Money, Credit, and the Monetary Mechanism" (with Franco Modigliani), in M. De Cecco and J.P. Fitussi (eds.), Monetary Theory and Economic Institutions, London: The MacMillan Press, 1987, pp. 121–160.
"Monetary Policy Coordination within the EMS: Is there a Rule? A Discussion" in F. Giavazzi, S. Micossi and M. Miller (eds.), The European Monetary System, Cambridge: Cambridge University Press, 1988, pp. 356–366.
"Economic policy in the European Community after 1992" in 1992: Legal, Economic and Political Dimensions, University of Athens and the European Parliament, Athens, 1989.
"The Supply of Money and the Control of Nominal Income" (with Franco Modigliani) in B.M. Friedman and F. H. Hahn (eds.), Handbook of Monetary Economics, Amsterdam: North-Holland, 1990. pp. 399–494.
"Greece and the EMS: Issues, Prospects and a Framework for Analysis" in P. De Grauwe and L. Papademos (eds.), The European Monetary System in the 1990s, London and New York: Longman, 1990, pp. 251–282.
"The solvency constraint and fiscal policy in an open economy: Discussion" in G. Alogoskoufis, L. Papademos and R. Portes (eds.), External Constraints on Macroeconomic Policy: The European Experience, Cambridge: Cambridge University Press, 1991, pp. 68–74.
"Monetary Policy and Financial Markets in the 1990s" in T. S. Skouras, (ed.), The Greek Economy: Economic Policy for the 1990s, London: The Macmillan Press, 1992.
"Greece: monetary and financial system" in The New Palgrave Dictionary of Money and Finance, London : The Macmillan Press, 1992.
"European Monetary Union and Greek Economic Policy" in H.J. Psomiades and S.B. Thomadakis (eds.), Greece, the New Europe and the Changing International Order, New York: Pella Publishing Company, 1993, pp. 125–161.
"European Monetary Policy Coordination" in A. Bakker et al (eds.), Monetary Stability through International Cooperation, Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, 1994.
"Growth with stability: The role of monetary policy", Economic Bulletin, Bank of Greece, vol. 5, March 1995, pp. 43–51.
"Inflation, interest rates and growth", The Greek Economy in 1996, Athens, pp. 113–120.
"Challenges for monetary policy on the road to EMU", Economic Bulletin, Bank of Greece, vol. 8, November 1996, pp. 63–75.
"The globalisation of financial markets and the conduct of economic and monetary policy", Economic Bulletin, Bank of Greece, vol. 10, December 1997, pp. 79–89.
"Greece and the euro" in Banking on the Euro, 9th Frankfurt European Banking Congress, November 1999.
"Monetary policy-making under uncertainty: central bank strategy and credibility" in: Monetary policy-making under uncertainty, European Central Bank, Frankfurt am Main, December 1999.
"The Greek economy in the euro area", The Annual Lecture of the Hellenic Observatory, The European Institute, London School of Economics and Political Science, May 2000.
"From the drachma to the euro", Economic Bulletin, Bank of Greece, vol. 15, July 2000, pp. 7–14.
"Why price stability?" in A.G. Herrero et al (eds.), Why price stability?, Proceedings of the First ECB Central Banking Conference, European Central Bank, Frankfurt am Main, November 2000.
"The euro, the Greek economy and the banking system", Bulletin of the Hellenic Banking Association, vol. 24, 2001, pp. 5–13.
"The Greek Economy: Performance and Policy Challenges" in R.C. Bryant et al (eds.), Greece Αs Economic Performance and Prospects, Bank of Greece and the Brookings Institution, 2001.
1Πρωθυπουργός πραξικοπηματικής κυβέρνησης. 2Πρωθυπουργός κυβέρνησης που δεν ελέγχει την Αθήνα. 3Υπό διαφορετικό τίτλο. 4Πρωθυπουργός της "Ελληνικής Πολιτείας" κατά τη διάρκεια της Κατοχής. 5Υπηρεσιακός πρωθυπουργός.