Ούντινε

Συντεταγμένες: 46°4′N 13°14′E / 46.067°N 13.233°E / 46.067; 13.233

Ούντινε
Σημαία Έμβλημα
Ούντινε 46°4′0″N 13°14′0″E
Χώρα	Ιταλία[1]
Διοικητική υπαγωγή	regional decentralization entity of Udine
Προστάτης	Hermagoras and Fortunatus
Έκταση	57,17 km²[2]
Υψόμετρο	113 μέτρα
Πληθυσμός	97.808 (1  Ιανουαρίου 2023)[3]
Ταχ. κωδ.	33100
Τηλ. κωδ.	0432
Ζώνη ώρας	UTC+01:00 (επίσημη ώρα) UTC+02:00 (θερινή ώρα)
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Ούντινε ακούστε (βοήθεια·πολυμέσα) (ιταλικά: Udine‎‎, φρι.:Udin, σλοβενικά: Videm‎‎, γερμανικά: Weiden‎‎) είναι πόλη της βορειοανατολικής Ιταλίας στο κέντρο της περιφέρειας Φριούλι-Βενέτσια Τζούλια και πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας. Ο δήμος έχει πληθυσμό σχεδόν 100.000 κατοίκους, με την ευρύτερη περιοχή να φτάνει τους 175.000 και βρίσκεται ανάμεσα στην Αδριατική θάλασσα και τις Καρνικές Άλπεις, 37 χιλιόμετρα από τα σύνορα με τη Σλοβενία.

Κατά έναν ουγγρικό θρύλο, ο Αττίλας ήταν αυτός που ίδρυσε την πόλη, στη διάρκεια μάλιστα της πολιορκίας της Ακουιληίας (Aquileia), επειδή χρειαζόταν ένα χειμερινό κατάλυμα για τον στρατό του. Έτσι διέταξε τους στρατιώτες του να κουβαλούν χώμα με τα κράνη και τις ασπίδες τους. Στο ύψωμα που δημιουργήθηκε χτίστηκε οικισμός και ένας πύργος στο κέντρο αυτού.^[4] Η αρχαιολογική σκαπάνη ωστόσο αποκάλυψε πως η θέση αυτή κατοικείται από αρχαιότερους χρόνους.

Η πρώτη ιστορική αναφορά γίνεται το 983 σε μία επιστολή του Όθωνα του Β' όπου παραχωρεί το κάστρο Utinum στο Πατριαρχείο της Ακουιληίας. Μέχρι το 1250 ο Πατριάρχης Ακουιληίας Βερτόλδος ο Ε' μεταμόρφωσε τον μικρό και ασήμαντο οικισμό σε κανονική πόλη. Καθώς την έκανε έδρα του πατριαρχείου και αφορολόγητη αγορά, διέγραψε την πορεία της για τα επόμενα χρόνια ως οικονομικό, εμπορικό και πολιτικό κέντρο της περιοχής. Αυτό φαίνεται και από την παρουσία Λομβαρδών, Τοσκανών και Ενετών τραπεζιτών. Η ακμή της πόλης καταγράφεται και από τα οικοδομικά έργα που έγιναν αυτήν την περίοδο και πρωτα από όλα με την ανέγερση του καθεδρικού ναού το 1335. Τα οχυρωματικά τείχη του Ούντινε επεκτάθηκαν κατά τον επόμενο αιώνα τρεις φορές. Στα τελευταία αυτά τείχη ανήκει και ο πύργος της Porta Aquileia (Πύλη της Ακουιληίας) ο οποίος στέκει από το 1373.

Το 1420 το Ούντινε κατακτήθηκε από τη Βενετία σταματώντας έτσι μια πεντακοσιαετή διακυβέρνηση του πατριαρχείου.

Το έτος 1511 επιφύλαξε μεγάλες καταστροφές για την πόλη. Ξεσπάει εξέγερση των αγροτών, που οδηγεί σε καταστάσεις εμφυλίου πολέμου. Κατόπιν μια σειρά ισχυρών σεισμών ισοπεδώνουν την πόλη και αφήνουν 6000 νεκρούς. Μέσα σε λίγο καιρό αρχίζουν και οι επιδημίες της πανούκλας, που θα επανέρχονται καθ' όλη την επόμενη εκατονταετία.^[5]

Παρ' όλα αυτά το Ούντινε αναπτύσσεται και φθάνει τους 15.000 κατοίκους μέχρι το 1550. Οι τέχνες ανθούν στην πόλη και εργάζονται σ' αυτήν κατά καιρούς διάσημοι καλλιτέχνες όπως ο Τζοβάνι ντα Ούντινε, μαθητής του Ραφαήλ, και ο Αντρέα Παλάντιο όπου αφήνουν το στίγμα τους στην αρχιτεκτονική.

Με την πτώση της Βενετίας και το Συνέδριο της Βιέννης το Φριούλι παραχωρείται στους Αψβούργους και γίνεται κομμάτι του Βασιλείου της Λομβαρδοβενετίας, ενώ το 1866 προσαρτήθηκε στο νεοϊδρυθέν Βασίλειο της Ιταλίας.

Κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν αρχηγείο του ιταλικού στρατού και απέκτησε την προσωνυμία Capitale della Guerra (πρωτεύουσα του πολέμου).

Το κλίμα του Ούντινε είναι κυρίως υγρό ηπειρωτικό, με αρκετά υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι και αρκετό κρύο τον χειμώνα με ετήσια χιονόπτωση περίπου 10 εκατοστά.^[6]

Οι αστικές συγκοινωνίες αποτελούνται από συνολικά 19 λεωφορειακές γραμμές οι οποίες εξυπηρετούν όλη την πόλη και τα γύρω χωριά και προάστια. Ο σιδηροδρομικός σταθμός που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, τη συνδέει με το δίκτυο της χώρας και με πόλεις όπως την Μπολόνια, τη Φλωρεντία, τη Βενετία αλλά και με την Αυστρία (Σάλτσμπουργκ, Βιέννη).

Ολόκληρη η περιοχή του Φριούλι-Βενέτσια Τζούλια εξυπηρετείται από το διεθνές αεροδρόμιο της Τεργέστης (Aeroporto di Trieste-Ronchi dei Legionari). Απέχει 41 χιλιόμετρα από το Ούντινε και συνδέεται με αυτό μέσω των αυτοκινητοδρόμων A4 και A23. Από το αεροδρόμιο διενεργούνται απ' ευθείας πτήσεις προς μεγάλες ιταλικές πόλεις όπως η Ρώμη και το Μιλάνο, αλλά και προς προορισμούς του εξωτερικού όπως το Μόναχο, το Λονδίνο και τα Τίρανα.^[7]

Οδικώς το Ούντινε εξυπηρετείται από τους αυτοκινητόδρομους:

• Α23, που αποτελεί τμήμα της Ευρωπαικής Οδού Ε55. Ο δρόμος αυτός ενώνει τα σύνορα της Αυστρίας με τον άλλο αυτοκινητόδρομο του Φριούλι, τον Α4
• Α4, θεωρείται ένας από τους βασικούς αυτοκινητόδρομους της Ιταλίας αλλά και της Ευρώπης. Τμήματά του είναι μέρη των Ευρωπαϊκών Οδών Ε55, Ε64 και Ε70 και συνδέει το Ούντινε με το Τορίνο, το Μιλάνο, τη Βερόνα και τη Βενετία.

Οι βασικοί αυτοί οδικοί άξονες συμπληρώνονται από εθνικές οδούς, που εξυπηρετούν τις μικρότερες πόλεις στην ευρύτερη περιοχή.

Η τοπική ομάδα Ουντινέζε, με έτος ίδρυσης το 1896, είναι από τις παλαιότερες της Ιταλίας και συμμετέχει στην πρώτη κατηγορία του ιταλικού πρωταθλήματος. Έδρα της ομάδας είναι το δημοτικό Στάντιο Φριούλι στη συνοικία Ρίτσι, στη δυτική άκρη της πόλης.

• Έσλινγκεν, Γερμανία
• Βιέν, Γαλλία
• Νιθ Πορτ Τάλμποτ, Ηνωμένο Βασίλειο
• Νόρσεπινγκ, Σουηδία
• Σχιντάμ, Ολλανδία
• Φίλλαχ, Αυστρία
• Αλμπαθέτε, Ισπανία
• Ουίντσορ, Καναδάς
• Ρεσιστένθια, Αργεντινή
• Ντιλιτζιάν, Αρμενία
• Μαριμπόρ, Σλοβενία

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Ούντινε

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:   Ούντινε

• (Ιταλικά) Επίσημος ιστότοπος