Τέταρτη Σύνοδος της Κωνσταντινούπολης (Καθολική Εκκλησία)

Τέταρτη Σύνοδος της Κωνσταντινούπολης (Καθολική Εκκλησία) ; Η΄ Οικουμενική
	Πίνακας του Cesare Nebbia για την Τέταρτη Σύνόδο της Κωνσταντινούπολης 869–870
Ημερομηνία	869-870
Αποδεκτή από	Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία
Προηγούμενη σύνοδος	Δεύτερη Σύνοδος της Νίκαιας
Επόμενη σύνοδος	Α΄ Σύνοδος του Λατερανού
Συγκλήθηκε από	Βασίλειος Α΄ ο Μακεδών και Πάπας Αδριανός Β΄
Προέδρευσε	Παπικοί εκπρόσωποι
Συμμετοχή	20–25 (πρώτη συνεδρία 869), 102 (τελευταία συνεδρία 870)
Θέματα συζήτησης	Πατριάρχης Φώτιος Α´
Έγγραφα και δηλώσεις	Κατάθεση Φωτίου Α´, 27 κανόνες
	Χρονολογική λίστα Οικουμενικών συνόδων

Η Τέταρτη Σύνοδος της Κωνσταντινούπολης (ονομαζόμενη και Έβδομη Οικουμενική Σύνοδος από την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία) συνήλθε στην Κωνσταντινούπολη από τις 5 Οκτωβρίου 869 έως τις 28 Φεβρουαρίου 870. Δεν είχε μεγάλη προσέλευση, με χαρακτηριστικό στην πρώτη συνεδρίαση να είναι παρόντες 12 επίσκοποι, και τον αριθμό τους να μην ξεπερνά ποτέ τους 103 ως το λήξη της.^[1] Σε αντίθεση με την Τέταρτη Σύνοδο της Ορθόδοξης Εκκλησίας του 879-80, όπου συμμετείχαν 383 επίσκοποι.^[2] Η Σύνοδος ολοκλήρωσε σε δέκα συνεδριάσεις από τον Οκτώβριο του 869 έως τον Φεβρουάριο του 870 και εξέδωσε 27 κανόνες.

Συγκλήθηκε από τον Αυτοκράτορα Βασίλειο Α΄ τον Μακεδόνα, με την υποστήριξη του Πάπα Αδριανού Β΄.^[3] Στη Σύνοδο καθαιρέθηκε ο Φώτιος Α´, που είχε οριστεί Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως και επανέφερε τον προκάτοχό του Ιγνάτιος.

Η Σύνοδος επαναβεβαίωσε επίσης τις αποφάσεις της Δεύτερης Συνόδου της Νίκαιας για την υποστήριξη των εικόνων και των ιερών εικόνων και απαιτούσε την εικόνα του Χριστού να έχει σεβασμό ίση με εκείνη του βιβλίου του Ευαγγελίου.^[4]

Μία μεταγενέστερη Σύνοδος, η Τέταρτη Σύνοδος της Κωνσταντινούπολης της Ορθόδοξης Εκκλησίας, πραγματοποιήθηκε μετά την αποκατάσταση του Φωτίου με εντολή του Αυτοκράτορα. Σήμερα, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία αναγνωρίζει τη Σύνοδο του 869-870 ως "Τέταρτη Σύνοδο Κωνσταντινούπολης", ενώ η Ορθόδοξη Εκκλησία αναγνωρίζει τη Σύνοδο του 879-880 ως "Τέταρτη Σύνοδο Κωνσταντινούπολης" και τιμά τον Φώτιο ως Άγιο. Το αν και κατά πόσο επιβεβαιώθηκε η Τέταρτη Σύνοδος της Κωνσταντινούπολης της Ορθόδοξης Εκκλησίας από τον Πάπα Ιωάννη Η΄ είναι θέμα διαφωνίας.^[5]^[6]^[7] Υπάρχουν ουσιαστικές αποδείξεις ότι στην πραγματικότητα το δέχτηκε, αναθεματίζοντας τη Σύνοδο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας του 869 στις επιστολές του προς τους Αυτοκράτορες Βασίλειο, Λέοντα ΣΤ΄ και Αλέξανδρο, οι οποίες διαβάστηκαν στη δεύτερη σύνοδο (Σύνοδος της Ορθόδοξης Εκκλησίας) του 879/80,^[8]^[9] σε επιστολή του προς τον Φώτιο^[10] ^[11] και το κοινό του.^[12]^[13] Ο Φράνσις Ντβόρνικ έχει υποστηρίξει ότι οι επόμενοι Πάπες δέχτηκαν τη Σύνοδο του 879 ως δεσμευτική, επιλέγοντας μόνο τη Σύνοδο του 869-70 ως Οικουμενική, 200 χρόνια αργότερα μετά το Σχίσμα του 1054, λόγω ζητημάτων με ορισμένους κανόνες (δηλαδή την καταδίκη του Filioque).^[14] Ο Σιεσιένσκι διαφωνεί με την εκτίμηση του Ντβόρνικ.^[15] Οι προηγούμενες επτά Οικουμενικές Σύνοδοι αναγνωρίζονται ως οικουμενικές και έγκυρες τόσο από τους Ορθόδοξους όσο και από τους Ρωμαιοκαθολικούς Χριστιανούς.^[16]

Ιστορικό

Με την στέψη του Καρλομάγνου από τον Πάπα Λέων Γ΄ το 800, ο παπισμός είχε αποκτήσει έναν νέο προστάτη στη Δύση. Αυτό απελευθέρωσε τους ποντίφικες σε κάποιο βαθμό από την εξουσία του Αυτοκράτορα στην Κωνσταντινούπολη, αλλά οδήγησε επίσης σε σχίσμα, επειδή οι Αυτοκράτορες και οι Πατριάρχες της Κωνσταντινούπολης ερμήνευαν τους εαυτούς τους ως τους πραγματικούς απογόνους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Αφού ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας απομάκρυνε συνοπτικά τον Ιγνάτιο από την θέση του Πατριάρχη, ο Πάπας Νικόλαος Α΄ αρνήθηκε να αναγνωρίσει ως διάδοχό του τον Πατριάρχη Φώτιο Α´. Ο Φώτιος δεν έθεσε σε αυτή τη φάση το θέμα του Filioque.^[17] Η Σύνοδος καταδίκασε τον Φώτιο και απέκλεισε τους υποστηρικτές του από τον κλήρο.

Φώτειο σχίσμα

Το 858, Φώτιος, ένας ευγενής λαϊκός από μια τοπική οικογένεια, διορίστηκε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, την ανώτερη επισκοπική θέση εκτός από εκείνη της Ρώμης. Ο Αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ΄ είχε εκθρονίσει τον προηγούμενο Πατριάρχη, τον Ιγνάτιο. Ο Ιγνάτιος αρνήθηκε να παραιτηθεί, δημιουργώντας ένα αγώνα εξουσίας μεταξύ του Αυτοκράτορα και του Πάπα Νικόλαου Α΄. Η Σύνοδος του 869-870 καταδίκασε τον Φώτιο Α´ και τον καθαίρεσε από Πατριάρχη και επανέφερε τον προκάτοχό του Ιγνάτιο.^[18] Κατέταξε επίσης το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως πριν από τα άλλα τρία Ανατολικά Πατριαρχεία της Αλεξανδρείας, της Αντιοχείας και των Ιεροσολύμων.

Υπεράσπιση των αγιογραφιών και των ιερών εικόνων

Ένα από τα βασικά στοιχεία της Συνόδου ήταν η επαναβεβαίωση των αποφάσεων της Δεύτερης Συνόδου της Νίκαιας για την υποστήριξη των αγιογραφιών και των ιερών εικόνων. Η σύνοδος έτσι βοήθησε να εξαλειφθεί κάθε εναπομείνασα όψη της βυζαντινής Εικονομαχίας. Συγκεκριμένα, ο τρίτος Κανόνας του απαιτούσε η ιερή εικόνα του Χριστού να έχει λατρεία ίση με αυτή του βιβλίου του Ευαγγελίου:^[19]

Διατάσσουμε ότι η ιερή εικόνα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, του ελευθερωτή και Σωτήρα όλων των ανθρώπων, πρέπει να τιμάται με την ίδια τιμή που αποδίδεται στο βιβλίο των ιερών Ευαγγελίων. Διότι, όπως μέσω της γλώσσας των λέξεων που περιέχονται σε αυτό το βιβλίο, όλοι μπορούν να φτάσουν στη σωτηρία, έτσι, λόγω της δράσης που ασκούν αυτές οι εικόνες με τα χρώματά τους, όλες σοφές και απλές, μπορούν να αντλήσουν κέρδος από αυτές. Για το τι μεταδίδει ο λόγος με λέξεις, οι εικόνες ανακοινώνουν και αναδεικνύουν με χρώματα.

Η Σύνοδος ενθάρρυνε επίσης την λατρεία των ιερών εικόνων της Παναγίας, των Αγγέλων και των Αγίων:^[4]

Αν κάποιος δεν λατρεύει την εικόνα του Χριστού του Κυρίου μας, ας στερηθεί να τον δει με δόξα στη Δευτέρα Παρουσία Του. Η εικόνα της Παναγίας Μητέρας Του και οι εικόνες των Αγίων αγγέλων καθώς και οι εικόνες όλων των Αγίων είναι εξίσου αντικείμενο τιμής και λατρείας μας.

Παραπομπές

↑ «Constantinople, Fourth Council of | Encyclopedia.com». www.encyclopedia.com. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2021.
↑ Richard Price, 'Constantinople III and Constantinople IV: Minorities posing as the Voice of the Whole Church', Annuarium Historiae Conciliorum 49 (2018/2019) 134.
↑ "Photius." Cross, F. L., ed. The Oxford dictionary of the Christian church. New York: Oxford University Press. 2005
↑ ^4,0 ^4,1 Steven Bigham, 1995 Image of God the Father in Orthodox Theology and Iconography (ISBN 1-879038-15-3) p. 41
↑ Fr. Francis Dvornik argues that Pope accepted the acts of the council and annulled those of the Council of 869–870. Other Catholic historians, such as Warren Carroll, dispute this view, arguing that the pope rejected the council.
↑ Siecienski, Anthony Edward (2010) says that the Pope only gave a qualified assent to the acts of the council. See "The Filioque: History of a Doctrinal Controversy" p. 104.
↑ Schaff, Philip opines that the Pope, deceived by his legates about the actual proceedings, first applauded the Emperor but later denounced the council. See "The Conflict of the Eastern and Western Churches and Their Separation."
↑ Mansi vol xvii, cls. 400D & 401BC
↑ Dositheos op. cit. pp. 281f
↑ Mansi vol. xvii cl. 416E
↑ Dositheos op. cit. p. 292
↑ Mansi vol. xvii, cl. 472AB. See also cls. 489/490E
↑ Dositheos op. cit. pp. 345, 361
↑ Dvornik, F. (1948). «The Photian Schism in Western and Eastern Tradition». The Review of Politics 10 (3): 310–331. doi:10.1017/S0034670500042959. https://www.jstor.org/stable/1404567.
↑ Siecienski, Anthony Edward (2010). The Filioque: History of a Doctrinal Controversy. Oxford University Press. ISBN 9780195372045.
↑ Parry, Ken, επιμ. (1 Σεπτεμβρίου 2017) [1999]. «ecumenical councils». The Blackwell Dictionary of Eastern Christianity (στα Αγγλικά). Oxford, UK: Blackwell Publishing Ltd. σελίδες 171–2. ISBN 978-1-4051-6658-4.
↑ Dvornik, The Photian Schism, 122–128
↑ Karl Rahner, 2004 Encyclopedia of theology (ISBN 0-86012-006-6) p. 389
↑ Gesa Elsbeth Thiessen, 2005 Theological aesthetics (ISBN 0-8028-2888-4) p. 65

Βιβλιογραφία

Cross, F. L. (ed.). The Oxford dictionary of the Christian church. New York: Oxford University Press (2005).
Dvornik, Francis (1948). The Photian Schism: History and Legend. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Ostrogorsky, George (1956). History of the Byzantine State. Oxford: Basil Blackwell.
Siecienski, Anthony Edward (2010). The Filioque: History of a Doctrinal Controversy. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-537204-5.
«Acts of the 869 Fourth Council of Constantinople».

[1] «Constantinople, Fourth Council of | Encyclopedia.com». www.encyclopedia.com. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2021.

[2] Richard Price, 'Constantinople III and Constantinople IV: Minorities posing as the Voice of the Whole Church', Annuarium Historiae Conciliorum 49 (2018/2019) 134.

[ReferenceA-3] "Photius." Cross, F. L., ed. The Oxford dictionary of the Christian church. New York: Oxford University Press. 2005

[Steven_Bigham_page_41-4] 4,0 ^4,1 Steven Bigham, 1995 Image of God the Father in Orthodox Theology and Iconography (ISBN 1-879038-15-3) p. 41

[5] Fr. Francis Dvornik argues that Pope accepted the acts of the council and annulled those of the Council of 869–870. Other Catholic historians, such as Warren Carroll, dispute this view, arguing that the pope rejected the council.

[6] Siecienski, Anthony Edward (2010) says that the Pope only gave a qualified assent to the acts of the council. See "The Filioque: History of a Doctrinal Controversy" p. 104.

[7] Schaff, Philip opines that the Pope, deceived by his legates about the actual proceedings, first applauded the Emperor but later denounced the council. See "The Conflict of the Eastern and Western Churches and Their Separation."

[8] Mansi vol xvii, cls. 400D & 401BC

[9] Dositheos op. cit. pp. 281f

[10] Mansi vol. xvii cl. 416E

[11] Dositheos op. cit. p. 292

[12] Mansi vol. xvii, cl. 472AB. See also cls. 489/490E

[13] Dositheos op. cit. pp. 345, 361

[14] Dvornik, F. (1948). «The Photian Schism in Western and Eastern Tradition». The Review of Politics 10 (3): 310–331. doi:10.1017/S0034670500042959. https://www.jstor.org/stable/1404567.

[15] Siecienski, Anthony Edward (2010). The Filioque: History of a Doctrinal Controversy. Oxford University Press. ISBN 9780195372045.

[:12-16] Parry, Ken, επιμ. (1 Σεπτεμβρίου 2017) [1999]. «ecumenical councils». The Blackwell Dictionary of Eastern Christianity (στα Αγγλικά). Oxford, UK: Blackwell Publishing Ltd. σελίδες 171–2. ISBN 978-1-4051-6658-4.

[17] Dvornik, The Photian Schism, 122–128

[18] Karl Rahner, 2004 Encyclopedia of theology (ISBN 0-86012-006-6) p. 389

[19] Gesa Elsbeth Thiessen, 2005 Theological aesthetics (ISBN 0-8028-2888-4) p. 65

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]