Calahorrako katedrala

Calahorrako katedrala
Kultura ondasuna
Kanpoaldea   Barnealdea  Irudi gehiago
Kokapena
Estatu burujabe	Espainia
Autonomia	Errioxa
Errioxako udalerri	Calahorra
Koordenatuak	42°17′56″N 1°57′27″W / 42.298919°N 1.957528°W / 42.298919; -1.957528
Historia eta erabilera
Irekiera	XV. mendea
Erlijioa	katolizismoa
Elizbarrutia	Calahorrako eta La Calzada-Logroñoko elizbarrutia Diocese of Calahorra y La Calzada (en) Q50361156
Izena	Maria
Arkitektura
Estiloa	arkitektura gotikoa
Ondarea
BIC	RI-51-0000700
Webgune ofiziala

Andre Mariaren katedrala (gaztelaniaz: Catedral de Santa María) Espainiako Errioxa autonomia erkidegoko Calahorra hiriko katedrala da. Logroñoko eta Santo Domingo de la Calzadako katedralekin batera, Calahorra eta La Calzada-Logroñoko diozesiaren egoitza da. Gotiko eta barroko estiloetan 1484-1772 bitartean eraiki zuten.

Aurelius Prudentius Clemens IV. mendeko poeta calahorratarrak aipatu zuen San Emeterioren eta San Celedonioren martirioaren tokian, Cidacos ibaiaren ertzeko hareatan ("El Arenal"), haien omenezko bataiotegia bazegoela eta erromesak etorri eta sendaketak gertatzen zirela. Honek azalduko luke katedrala hiriko harresietatik kanpora eraiki izana. Hasierako tenplo txiki haren tokian katedral erromanikoa eraikitzeko lanak abiatu ziren 1443an. Elizbarruti garrantzitsu batetako katedrala izan behar zuen baina historian zehar izandako diru gabeziek eraikuntza asko atzeratu zuten eta azkenengo eraiki ziren atalek gotiko berantiarraren estiloa dute.

Arkitekto bizkaitarrak aritu ziren diseinatzen eta eraikitzen^[1] eta Karmeldarrek ere hartu zuten parte. 1724 eta 1774 artean Juan Miguel Mortela izan zen proiektuari amaiera eman ziona^[2].

Hasierako kapera erromanikoen alboan klaustroa eraiki zen, ondoren dorrearen zati bat, gero burua, gurutzadura, habeartea, gainerako kaperak, iparraldeko atea, koroa, dorrea amaitu zen eta azkenik eliz ataria. Katedrala 1704an amaitu zen, aurrealde barrokoa eraiki zenean. Ordutik eta 1772 artean eraikina apaintzen aritu ziren.

1900. urtean sute bat jasan zuen eta berreraikitze-lanek 1904ra arte iraun zuten. 1931n monumentu izendatu zuten.

Alfarotik ekarritako hareharri karetsu gorriz eraiki zen katedrala^[3].

Aurrealde nagusian estilo barrokoan eraikitako atea dago, Puerta del Moral izenaz ezagutzen dena^[2]. Ramón, Juan eta Santiago anaiek eraiki zuten 1680 eta 1704 artean eta aurrez zegoen ate gotiko bat ordezkatu zuen. Errioxan aurrez ikusi gabeko apaindurak ditu, kapitel korintiarreko zutabeak, landare, lore eta fruita itxurako erliebeak...^[2] Erretaula baten itxura du eta frontoi triangular batez amaiturik dago. Iparraldeko horman San Jeronimoren atea dago 1559an eraikia plateresko estiloan^[4]. Tinpanoan Amabirjina ageri da alboetan San Emeterio eta San Celedonio martiriak dituela.

Fatxada nagusiaren eskumara dorrea dago. Eraikineko alde zaharrena da eta zortzi solairu ditu. Lehenengo bostak Erdi Arokoak dira, hurrengo biak, txikiagoak, Pizkunde garaikoak eta azkenengoa XIX. mendean adreiluz eraikitako dorretxo oktogonala da. Azken hiru solairuek osatzen dute kanpandorrea^[5].

Katedralaren aurrean enparantza aurkitzen da. Haize-arrosa baten irudia aurkitzen da zoruan^[6].

Eraikinak hiru habearte, gurutzadura, deanbulatorioa, hamasei kapera, klaustroa eta sakristia ditu, denak ala denak XV mendearen amaieran eta XVI. mendean zehar eraikiak. San Pedroren eta Ikustaldiaren kaperetan erretaula platereskoak ditu eta hesiteria gotikoa. Bataiarria ikusgarria da eta XIV. mendeko eskultura batek Cristo de la Pelota irudikatzen du.

Katedral barneko hamasei kaperak honela antolaturik daude:

• Ezkerreko habeartean:
  • San Joan Bataiatzailearen kapea
  • Bataioaren kapera
  • Ikustaldiaren kapera
  • Esteban apezpikuaren hilobia
  • Jesus haurraren kapera
• Deanbulatorioan:
  • Izpiritu santuaren kapera
  • Pilarreko Amabirjinaren kapera
  • Emeterio eta Celedonio martiri santuen kapera
  • Pelotako kristoaren kapera
  • San Joseren kapera
• Eskumako habeartean:
  • Sortzez Garbiaren kapera
  • Santa Anaren kapera
  • San Pedroren kapera
  • Santa Luciaren kapera
  • Errosarioko Amabirjinaren kapera

Oinplano errektangularra du koroak, 14 metro luze eta 7'5 metro zabal dena, eta Pizkundeko estiloan eraikita dago^[7]. Pedro de Olavek eraiki zuen 1525. urtean^[1], baina aulki guztiak 1539 arte ez ziren ezarri. Guillén de Holanda eskultoreak egin zituen Juan de Hortega de Sosa eta Juan de Artiaga laguntzaile zituela^[8]. Pedro de Lazcano iruñearrak egin zuen 1614an koroa ixten duen hesia.

Gaur egungo organoa Calahorrako katedralak izan duen bosgarrena da. Roqués e Hijos lantegiak eraiki zuen 1917an eta Hernaniko Usabiaga anaiak enpresak berriztu zuen 1996an^[9].

Katedralaren hegoaldeko hormaren kontra eraiki zen klaustroa. Gurutzaduraren eta azkenengo kaperaren arteko luzera hartzen du. Santa Luciaren kapera horren ondoan arkudun ate bat eraiki zen katedral barnetik klaustrora igarotzeko. Klaustroaren gangatan izar itxurako gurutzadura duten arkuak ikusten dira^[1].

Sakristian eta klaustroan Elizbarrutiko museoa dago. hainbat elementu aipagarri ditu ikusgai; XII. mendeko Biblia, Henrike IV.a Gaztelakoak emandako Custodia del Ciprés (XV. mendekoa)^[2], itsasbarraskiloaren oskolaz eta latazko filigranaz eginiko nabeta eta juduen Tora bat^[10].