Murugarren (Izarbeibar)

Murugarren
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Kokapena
Herrialdea	Nafarroa Garaia
Eskualdea	Izarbeibar-Novenera
Udalerria	Gares
Administrazioa
Mota	herri hustu
Izen ofiziala	Murugarren
Posta kodea	31100
Herritarra	murugarrendar
Geografia
Koordenatuak	42°40′18″N 1°48′37″W / 42.67159825°N 1.81032155°W / 42.67159825; -1.81032155
Distantzia	21,9 km (Iruñetik)

Murugarren^[1][a] Izarbeibarrako Gares udalerriko herri hustu bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Izarbeibar-Novenera eskualdean.

Erdi Aroan jada despopulatu bezala agertzen zen. Bere lurrak Garesko Udalara pasa ziren.

Bertako biztanleak murugarrendarrak ziren.

Murugarren toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:^[2]

• Murubarren (1049)
• Uilla Murugarren (1085)
• Murugarren (1106)
• Murogarrei (1116)
• Muruuarren (1122)
• Muruarren (1265)
• Murugarren (1366)
• Murugarren (1534)
• Murubarren (1802)
• Murugarren (1988)

Murugarren Izarbeibar-Novenera eskualdean dago, Izarbeibar ibarrean eta Gares udalerrian.

Iruñeko merindadearen hegoaldeko herri hustu da.

Gares udalerria, iparraldetik hegoaldera, luzera handiko udalerria izanik, klima aldatu egiten da udalerriaren gunea zein den. Horrela, hegoaldean, mediterraneo klima kontinentala nagusitzen da, eta iparraldean klima mediterraneo-azpimediterraneoa dago. Batez besteko tenperatura 10 gradukoa da iparraldean eta 13 gradukoa hegoaldean. Prezipitazioak ere nahiko aldakorrak dira 500mm batez beste hegoaldean (urteroko egun euritsuak 75 dira), eta 1.000mm iparraldean (urteroko egun euritsuak 100 dira). Udalerriko gunerik menditsuenetan 1.000mm baino gehiago jausten dira urtero.

Garesko jatorrizko landaredia ia erabat galdu da nekazaritzaren eraginaren ondorioz. Oraindik ere, arte eta haritz batzuk badaude (13 hektarea baino ez XX. mendearen amaieran), baina udalerriaren gehienean sastraka eta mota askotako zuhaixkak dira nagusi. Birlandaturiko basoen azalera nahiko handia da, 767 hektarea, eta birlandaketa batez ere Austriatik ekarritako lariziar (Pinus nigra) eta pinu beltzekin egin zen.

Garesen estazio meteorologiko bat dago, itsasoaren mailatik 347 metrora, Nafarroako Gobernuak 1985ean jarritako estazio meteorologikoa dago.^[3]

Datu klimatikoak (Gares, 1981-2020)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	18.5	24.0	26.5	29.0	36.5	40.0	41.5	43.0	38.0	32.0	27.0	21.0	43.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	9.7	11.6	15.4	17.0	21.8	26.6	29.6	29.6	25.3	19.6	13.3	9.9	19.1
Batez besteko tenperatura (ºC)	5.4	6.4	9.6	11.5	15.6	19.8	22.5	22.6	19.1	14.4	9.0	5.9	13.5
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	1.1	1.3	3.8	5.9	9.3	13.0	15.5	15.6	12.8	9.1	4.6	1.8	7.8
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-7.0	-10.0	-8.5	-3.0	-0.5	2.0	7.0	5.0	3.0	-0.5	-6.5	-10.0	-10.0
Batez besteko prezipitazioa (mm)	44.2	38.7	51.6	59.5	53.1	45.6	27.0	26.3	38.6	60.3	55.4	57.2	547.5
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm)	39.0	29.0	33.6	62.0	42.2	38.5	33.0	85.0	61.5	46.0	59.0	39.0	85.0
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	11.6	10.3	8.8	11.2	11.1	7.2	5.4	4.9	7.8	10.5	11.5	12.8	113.0
Elur egunak (≥ 1 mm)	1.3	1.4	0.9	0.2	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.2	1.2	5.1
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[4]

Murugarren gaur egun Garesek hartzen duen tokian zegoen antzinako herrixka da. Gares sortu zenean, Murugarren eta Zubiurrutiko biztanleak hiribildu berrira lekualdatu zituzten.

1. ↑ /muɾuɣ̞áren/ ahoskatua (laguntza)
   Azentua: zorrotza hirugarren silaban

• Izarbeibar
• Izarbeibar-Novenera
• Iruñeko merindadea
• Nafarroa Garaia