برج فلکیبرجهای فلکی (برجهای دوازدهگانه)، ۱۲ منطقهٔ برابر بخشبندی شدهٔ منطقةالبروج است که با پیکر آسمانی (صورتهای فلکی) متناظر با خود مشخص میشوند. هر برج فلکی کمربندی است به درازای ۳۰ درجه کمانی، همراستای دائرةالبروج و با پهنای ۱۶ درجه که دایرة البروج مدار آغازین و میانی آن است. هر برج از ۸ درجهٔ شمالی تا ۸ درجهٔ جنوبی پهنا دارد. چون هر برج نمایندهٔ ۳۰ درجه حرکت ظاهری خورشید بر مدار دایرة البروج است و چون این حرکت یا به اصطلاح توقف ظاهری مرکز خورشید در هر برج حدود ۳۰ روز به طول میانجامد، به صورت تقریبی میتوان آنها را با ماههای گاهشماری هجری خورشیدی یکسان دانست. نامگذارینزدیک به ۲۰۰۰ سال پیش، این برجها بر اساس پیکر آسمانی که در هر برج قرار داشت و خورشید از آن گذر میکرد نامگذاری شدند؛ برای نمونه، برج حَمَل (بره) به دلیل گذر خورشید از پیکر آسمانی بره این نام خوانده شدهاست. به دلیل پیشروی محوری زمین (با دورهٔ تناوب ۲۶۰۰۰ سال)، این برجها حدود ۳۰ درجه (یک برج) نسبت به پیکر آسمانی خود عقب رفت کردهاند؛ به همین دلیل پیکر آسمانی بره دیگر نه در برج حمل که در برج حوت (ماهی) قرار دارد. چون طبق قرارداد برج حمل همیشه با لحظهٔ اعتدال بهاری آغاز میشود؛ نام این برجها بدون توجه به قرارگیری پیکر آسمانی متناظر با خود و به ترتیب قدیمی باقی ماندهاست که میتوان آن را در نامگذاری ماههای گاهشماری هجری خورشیدی در افغانستان مشاهده نمود. نامگذاری این برجها بدین صورت است:
در ستارهشناسی مدرن، مشخص شدهاست که در برج عقرب (کژدم) خورشید از پیکر آسمانی مارافسای نیز گذر میکند و در واقع بیشتر از پیکر آسمانی عقرب (کژدم) در مارافسای متوقف میشود.
پانویسها و منابع
|