|
راهنما:رده
رده‌ها برای گروه‌بندی صفحه‌هایی با موضوع مشابه کاربرد دارند. رده‌ها به‌واسطهٔ یک ویژگی نرم‌افزار مدیاویکی پیاده‌سازی شده‌اند. این ویژگی هر صفحه‌ای که در ویکی‌متن خود حاوی متنی مشابه رده‌ها به‌طور معمول در پایین صفحه‌های مقاله‌ها قابل مشاهده هستند. با کلیک کردن روی نام هر رده، صفحهٔ آن رده نمایش داده خواهد شد که حاوی فهرستی از مقاله‌هایی (یا سایر صفحه‌هایی) است که به آن ردهٔ خاص افزوده شده‌اند. ممکن است در صفحهٔ رده بخشی با عنوان زیررده‌ها نیز وجود داشته باشد. ویژگی زیررده‌بندی امکان سازمان‌دهی رده‌ها در یک ساختار مشابه ساختار درختی را فراهم می‌کند که خود به ناوبری و تسهیل یافتن صفحه‌ها کمک می‌کند. اصطلاح رده هم به عنوان صفحهٔ رده—نام‌صفحه رده—و هم به خود رده اشاره دارد. در نظر داشتن این نکته هنگام مطالعه پیرامون رده‌بندی، در کنار آموختن طرح‌بندی صفحه‌های رده، سرمایه‌گذاری ارزشمندی در تکنیک‌های تحقیقاتی محسوب می‌شود. (پارامتر «incategory» که در جعبهٔ جستجو کاربرد دارد را نیز ببینید.) طرح‌بندی رده‌ها عموماً به‌صورت متنی است، اما نمایش درخت رده و شمار صفحه‌ها در پایین را نیز ببینید. خلاصهنرمافزار مدیاویکی جدولی از رده‌ها را تولید می‌کند که هر یک از صفحه‌های قابل ویرایش را می‌توان به آن‌ها افزود. برای افزودن یک صفحه به یک رده، عبارت « هر رده معمولاً با یک صفحهٔ رده در فضای نام رده پیوند خورده است.[۱] صفحهٔ رده حاوی متنی است که مانند هر صفحهٔ دیگری می‌توان آن را ویرایش کرد، اما هنگام نمایش یافتن صفحه، آخرین بخش قابل مشاهده در واقع فهرستی خودکار از صفحه‌هایی است که در ردهٔ مورد بحث قرار گرفته‌اند و به‌صورت پیوند نمایش یافته‌اند. سایر صفحه‌های رده‌ای که در این فهرست نمایش داده می‌شوند، به‌طور جداگانه و تحت عنوان زیررده‌ها نمایش داده می‌شوند.  مفهوم صفحهٔ ردهصفحهٔ رده به هر یک از صفحه‌هایی گفته می‌شود که در فضای نام رده قرار گرفته باشند. هر یک از این صفحه‌ها نقش یک رده را ایفا می‌کنند و اصطلاحاً آن‌ها را «رده» می‌نامیم. هر صفحهٔ رده دارای یک بخش با عنوان زیررده‌ها است که سایر «رده‌ها» را در خود فهرست می‌کند، و بخشی دیگر نیز با عنوان صفحه‌ها دارد که صفحه‌های رده‌بندی‌شده (در سایر فضاهای نام) را در قالب یک فهرست نمایش می‌دهد. رده‌های جدید را می‌توان از طریق ایجاد یک صفحهٔ تازه در فضای نام رده ایجاد کرد. صفحه‌های رده را می‌تواند مانند سایر صفحه‌ها ویرایش کرد. با این حال، هنگام نمایش یافتن، بخش قابل ویرایش پیش از فهرستی خودکار از صفحه‌های رده‌بندی‌شده در آن رده نمایش داده می‌شود. ترتیب نمایش فهرست‌ها در صفحه‌های رده به شرح زیر است:
تمام موارد فهرست‌ها به صفحهٔ مرتبط پیوند دارند؛ در مورد تصاویر، این مورد هم برای خود تصویر و هم برای متن زیر آن (نام پرونده) صدق می‌کند. برای آگاهی از نحوهٔ مرتب‌سازی فهرست‌ها بخش مرتب‌سازی صفحه‌های رده در پایین را ببینید. بخش‌های اول و دوم بسته به نخستین حرف از کلید مرتب‌سازی به بخش‌های مختلف تقسیم می‌شوند. این حروف ابتدایی در بالای هر بحث نمایش داده می‌شوند. برای فرونشانی این بخش‌ها، تمام کلیدهای مرتب‌سازی باید با یک نویسهٔ فاصله (Space) جایگزین شوند. در هر صفحهٔ رده تنها تعداد محدودی از موارد (در حال حاضر ۲۰۰ مورد) قابل نمایش هستند. اگر صفحه‌های بیشتری در رده قرار گرفته باشند، پیوندی به موارد بعدی نمایش خواهد یافت.
قرار دادن صفحه‌ها در ردههادر صورتی که ویکی‌متن یک صفحه حاوی دستور یک رده باشد، صفحه به عضوی از آن رده تبدیل خواهد شد. دستور رده به‌شکل برای عنوان رده‌ها می‌توان از هر عبارت و رشته‌ای که خود یک نام‌صفحهٔ صحیح و معتبر باشد، استفاده کرد. در ویکی‌پدیا مرسوم است که دستور رده‌ها در انتهای ویکی‌متن صفحه، اما پیش از الگوهای خرد (که خودشان رده‌هایی را تراگنجانش می‌کنند) قرار گیرد. هرگاه صفحه‌ای به یک یا چند رده افزوده شود، جعبهٔ رده‌ها در پایین صفحه (یا شاید در جایی دیگر در صورت استفاده از یک پوستهٔ غیر پیش‌فرض) نمایش خواهد یافت. این جعبه حاوی فهرستی از رده‌هایی است که صفحهٔ حاضر عضوی از آن‌هاست و ترتیب فهرست رده‌ها نیز به ترتیب قرار دادن دستور رده‌ها در ویکی‌متن صفحه بستگی دارد. نام رده‌ها در این فهرست به صفحهٔ ردهٔ متناظر خود پیوند دارند. در صورتی که صفحهٔ ردهٔ متناظر وجود نداشته باشد، ردهٔ مورد نظر به‌صورت پیوند قرمز نمایش می‌یابد. اگر کاربر ابزار هات‌کت را فعال کرده باشد، جعبهٔ رده‌ها حاوی پیوندهایی برای افزودن، حذف یا ویرایش دستور رده‌ها بدون نیاز به ویرایش کل صفحه خواهد بود. رده‌های پنهان نمایش داده نخواهند شد، مگر در مواردی که پایین‌تر و در بخش رده‌های پنهان توضیح داده شده است. کار با صفحه‌های ردهبخشهای زیر به ترتیب از عمل‌های ساده تا عمل‌های پیچیده‌تر و نادرتر مرتب شده‌اند. پیوند دادن به صفحه‌های ردهبرای پیوند دادن به یک صفحهٔ رده بدون قرار دادن صفحهٔ حاضر در آن رده، در ابتدای پیوند یک دونقطه قرار دهید: [[:رده:نام رده]]. چنین پیوندی را می‌توانند مانند پیوندهای معمولی نام‌پوشی نیز کرد. (الگوی {{cl}} و سایر الگوهای فهرست‌شده در صفحهٔ مستندات آن نیز گاه می‌تواند مفید باشد.) واکشی اطلاعات خام ردهاطلاعات خام پیرامون اعضای یک رده، کلیدهای مرتب‌سازی و برچسب‌های زمانی آن‌ها (آخرین زمان افزوده شدن صفحه به رده) را می‌توان از طریق API و با استفاده از پرسمانی به‌شکل زیر دریافت کرد:
دریافت فهرست‌هایی با حداکثر ۵۰۰ عضو امکان‌پذیر است. اگر تعداد اعضا بیش از ۵۰۰ باشد، در نزدیکی پایان نتیجه متنی مشابه این متن اضافه خواهد شد: برای دسترسی به صفحهٔ بعدی نتایج، می‌توان این متن را بدون گیومه‌ها به متن قبلی اضافه کرد: مرتب‌سازی صفحه‌های ردهبهطور پیش‌فرض، هر صفحه تحت نخستین حرف از نام خود، بدون فضای نام، در رده مرتب خواهد شد. به‌جز در صفحه‌های ویژهٔ ویژه:تمام صفحه‌ها و ویژه:نمایه پیشوندی، نویسهٔ فاصله به‌عنوان همان فاصله در نظر گرفته می‌شود (پیش از هر نویسهٔ دیگری قرار می‌گیرد)، و نه به‌عنوان یک زیرخط. ویکی‌پدیای فارسی دارای مرتب‌سازی عددی در رده‌ها است. به این معنی که توالی ارقام در عنوان صفحه‌ها با توجه به مقدار عددی خود در نظر گرفته می‌شوند، نه بر پایهٔ رشته. بنابراین، «۹ سگ»، «۲۵ سگ» و «۱۱۲ سگ» همگی ذیل سرآیند «۰–۹» و به ترتیب عددی ظاهر می‌شوند و وی۸۳۸ تکشاخ نیز پیش از وی۹۲۳ عقاب قرار می‌گیرد. هریک از سه فهرست (زیررده‌ها، صفحه‌ها، پرونده‌های رسانه‌ای) به ترتیب توضیح‌داده‌شده در بالا مرتب می‌شوند (با این استثنا که در فهرست زیررده‌ها، عنوان فضای نام «رده:» در نظر گرفته نمی‌شود). در صورتی که لازم بود یک مورد در فهرست تحت نامی جایگزین (کلید مرتب‌سازی) قرار گیرد، این کار را می‌توان با تعریف کلید مرتب‌سازی در برچسب رده‌ای که منجر به قرار گرفتن صفحه در رده شده است، انجام داد: برای مثال، برای افزودن مقاله‌ای با عنوان آلبرت اینشتین به رده:زادگان ۱۸۷۹ (میلادی) و مرتب کردن مقاله با کلید «اینشتین، آلبرت»، باید از این دستور استفاده کنید: برخلاف پیوندهای لوله‌ای (که از نحوی مشابه استفاده می‌کنند)، کلید مرتب‌سازی به مخاطبان نمایش داده نخواهد شد. این کلید تنها بر ترتیب نمایش یافتن صفحه در صفحهٔ رده اثر می‌گذارد. مستندسازی سیستم مورد استفاده برای مرتب‌سازی اعضای رده در خود صفحهٔ رده می‌تواند مفید باشد. برای مشاهدهٔ رهنمودهای استفاده از کلیدهای مرتب‌سازی در ویکی‌پدیا، وپ:کلید مرتب‌سازی را ببینید. کلید مرتب‌سازی پیشفرضبرای تنظیم کلید مرتب‌سازی پیش‌فرضی که با {{ترتیب‌پیش‌فرض:کلید تازه}}
از این واژهٔ جادویی معمولاً در مقاله‌های زندگی‌نامه و به‌منظور حصول اطمینان از مرتب‌سازی موضوع بر پایهٔ نام خانوادگی استفاده می‌شود: {{ترتیب‌پیش‌فرض:نام‌خانوادگی، نام‌کوچک}}
برای مثال، در صفحهٔ آلبرت اینشتین، استفاده از عبارت در صورت وجود بیش از یک برچسب ترتیب پیش‌فرض، آخرین فراخوانی ترتیب‌پیش‌فرض در نتیجهٔ پایانی تجزیهٔ صفحه، بدون در نظر گرفتن محل قرار گرفتن برچسب‌های رده، بر تمام رده‌ها اعمال می‌شود. این بدان معناست که برچسب ترتیب‌پیش‌فرض افزوده‌شده از طریق یک الگو، در صورتی که یک برچسب ترتیب‌پیش‌فرض دیگر پس از آن در صفحه درج شده باشد، اثرگذار نخواهد بود، حتی اگر برچسب ترتیب‌پیش‌فرض بعدی «پنهان» باشد (توسط یک الگوی دیگر افزوده شده باشد). اگر رده‌ای درون برچسب‌های جستجوی صفحه‌ها در ردههاعلاوه بر گشتن در میان سلسله مراتب رده‌ها، امکان استفاده از ابزار جستجو برای یافتن مقاله‌هایی خاص در رده‌های مشخص نیز وجود دارد. برای جستجوی مقاله‌ها در رده‌های مشخص، عبارت incategory:"نام‌رده" را در جعبهٔ جستجو وارد کنید. برای پیوست این که به نتایجی از دو رده به‌طور یکجا دسترسی پیدا کنید، می‌توانید از یک نویسهٔ لوله «|» استفاده کنید. برای مثال، به‌منظور یافتن تمام صفحه‌هایی که در هر یک از رده‌ها (یا هر دو) قرار گرفته‌اند، از عبارت زیر استفاده کنید:
نتیجهٔ جستجو به شکلی که در اینجا قابل مشاهده است، خواهد بود. توجه داشته باشید که جستجو برای یافتن رده‌ها، منجر به یافتن مقاله‌هایی که با استفاده از الگوها رده‌بندی شده‌اند، نمی‌شود. این ویژگی صفحه‌های موجود در زیررده‌ها را نیز برنمی‌گرداند. فهرست کردن تمامی ردههاصفحهٔ ویژه:رده‌ها فهرستی الفبایی از تمامی رده‌های موجود را به‌همراه تعداد اعضای هر یک از آن‌ها ارائه می‌دهد؛ این تعداد شامل محتوای زیررده‌ها نمی‌شود، اما شامل خود زیررده‌ها می‌شود. یعنی هر زیررده خود به‌عنوان یک عضو در نظر گرفته می‌شود. فهرست فوق، حاوی تمام رده‌هایی است که دست کم دارای یک عضو هستند؛ بدون توجه به این که صفحهٔ ردهٔ متناظر ایجاد شده باشد یا خیر. برای مشاهدهٔ فهرست صفحه‌های ردهٔ موجود (صرف نظر از این که عضوی دارند یا خیر)، از ویژه:تمام صفحه‌ها/رده: استفاده کنید. نمایش درخت رده و شمار صفحههاهمانطور که در راهنمای واژه‌های جادویی گفته شده، صفحهٔ ویژه:درخت رده این امکان را به شما می‌دهد تا ساختار درختی رده‌ها (زیررده‌های آن، زیررده‌های آن‌ها و الی آخر؛ نمایش پرونده‌ها و سایر صفحه‌های عضو، اختیاری است) را مشاهده کنید. افزونهٔ درخت رده می‌تواند برای نمایش چنین درخت‌هایی در یک صفحه به‌کار رود. (این کار گاه در صورت تقسیم شدن رده به چند صفحه و به‌منظور نمایش تمامی زیررده‌ها در یک صفحه، در خود صفحه‌های رده‌ها انجام می‌شود.) نحو ابتدایی به شکل زیر است:
برای این که تنها درخت زیررده‌ها نمایش داده شود، و
برای این که تنها صفحه‌های عضو نمایش داده شوند. صفحه‌ها به‌صورت کج (ایتالیک) نمایش داده می‌شوند. ابزار تصویرگر رده با نام vCat ساختهٔ کاربر Dapete جدول‌های درخت رده را نیز تولید می‌کند. به‌عنوان جایگزین، می‌توانید از الگو:درخت رده یا الگو:درخت رده همه نیز استفاده کنید. انتقال و تغییر مسیر دادن صفحه‌های ردهردهها را به همان شکلی که صفحه‌های معمولی منتقل می‌شوند، می‌توان منتقل کرد؛ اما پس از انتقال ممکن است به حد زیادی از تمیزکاری نیاز باشد. در نام قدیمی رده یک تغییرمسیر بر جای خواهد ماند که یک تغییرمسیرهای میان‌رده‌ای را به‌جز با الگوی {{تغییرمسیر رده}} ایجاد نکنید. پنهان کردن ردههاهرگاه واژهٔ جادویی برای کاربرانی که به سامانه وارد شده‌اند، رده‌های پنهان در صفحه‌های رده نمایش داده خواهند شد (چه به‌عنوان رده‌های مادر و چه به‌عنوان زیررده). رده‌های پنهان در پایین هر صفحه و پس از عبارت «رده‌های پنهان» به کاربران ثبت‌نام‌کرده نمایش داده می‌شوند:
رده‌های پنهان به‌طور خودکار به رده:رده‌های پنهان افزوده می‌شوند. برای مشاهدهٔ رهنمودها پیرامون پنهان کردن رده‌ها در ویکی‌پدیا، وپ:رده پنهان را ببینید. یافتن مقاله‌ها برای قرار دادن در ردههامؤثرترین راه برای یافتن مدخل‌های یک رده استفاده از ابزار «پیوندها به این صفحه» در مقالهٔ اصلی ردهٔ مورد نظر است. یک از ساده‌ترین روش‌ها برای یافتن مقاله‌های مرتبط برای قرار دادن در یک ردهٔ تازه، یا یافتن مدخل‌هایی که هنوز به یک ردهٔ از پیش موجود افزوده نشده‌اند، این است که مرتبط‌ترین فهرست را بیابید و مدخل‌های آن را بررسی کنید. گاه رده‌ها دربارهٔ موضوعاتی هستند که با دیگر رده‌ها متقاطع هستند و برای چنین رده‌هایی می‌توانید از ابزار پت‌اسکن استفاده کنید. مقاله‌های مرتبط بیشتر را می‌توان از طریق پیوندهای موجود در مقالهٔ اصلی رده و سایر رده‌هایی که از پیش در ردهٔ مذکور موجود هستند، پیدا کرد − به‌ویژه مقاله‌هایی که در بخش «جستارهای وابسته» (در صورت وجود) فهرست شده‌اند و مقاله‌هایی که به‌طور خودکار تحت عنوان «مقاله‌های مرتبط» در پایین آن‌ها پیشنهاد شده‌اند. علاوه بر این، رده‌های موجود در سطوح بالاتر هر رده نیز اغلب حاوی مقاله‌هایی هستند که می‌توانند به‌منظور زیررده‌بندی، به ردهٔ مورد بحث منتقل شوند. برای یافتن مقاله‌های مرتبط بیشتر می‌توانید جستجو در ویکی‌پدیا برای موضوع رده را نیز امتحان کنید. ردهبندیردهبندی الگوهاالگوها به روشی مشابه مقاله‌ها رده‌بندی می‌شوند، با این تفاوت که رده‌ها و الگوهابرای افزودن صفحه‌ها به یک رده، می‌توان از الگوها استفاده کرد؛ کاری که معمولاً با قرار دادن پیوند رده درون برچسب‌های <includeonly></includeonly> در متن الگو (یعنی با این حال، تغییرات اعمال‌شده در الگو ممکن است بلافاصله در صفحه‌ها بازتاب نیابند. هرگاه مقاله‌ای را برای افزودن مستقیم یک برچسب رده ویرایش کنید، به محض ذخیره‌سازی صفحه، فهرست اعضای صفحه بی‌درنگ به‌روز خواهد شد. در صورتی که پیوند رده درون یک الگو قرار گرفته باشد، این اتفاق بی‌درنگ رخ نخواهد داد: در عوض، هرگاه الگو ویرایش شود، تمام صفحه‌هایی که آن را تراگنجانش می‌کنند در نوبت انجام کار قرار می‌گیرند تا در دوره‌های کاهش بار روی سرورها، به آن‌ها رسیدگی شود. به این معنی که در دوره‌های پرمشغله، ممکن است چندین ساعت یا حتی چندین روز زمان لازم باشد تا به تمامی صفحه‌ها رسیدگی شود و در فهرست رده نمایش داده شوند. انجام یک ویرایش خالی در یک صفحه این امکان را به آن صفحه می‌دهد تا بدون نوبت مورد رسیدگی قرار گیرد و بلافاصله در صفحهٔ رده ظاهر شود. برای این که خود الگو را نیز به صفحهٔ رده اضافه کنید، برچسب‌های «includeonly» را بردارید. برای افزودن الگو به یک رده بدون رده‌بندی صفحه‌هایی که آن را تراگنجانش کرده‌اند، دستور رده را در میان برچسب‌های <noinclude>...</noinclude> قرار دهید یا آن را به زیرصفحهٔ مستندات الگو و در میان برچسب‌های <includeonly></includeonly> قرار دهید (مورد آخر این امکان را به شما می‌دهد که الگو را بدون نیاز به ویرایش آن رده‌بندی کنید. امری که در صورت محافظت‌شده بودن الگو، یا پیچیده بودن آن در حدی که افراد کم‌تجربه در ویرایش آن مردد می‌شوند، مفید خواهد بود). با استفاده از توابع تجزیه‌گر می‌توان رده‌های تراگنجانش‌شده، یا کلیدهای مرتب‌سازی مورد استفاده در آن‌ها را به متغیرهای دیگر نظیر نام صفحه وابسته کرد.
استفاده از الگوها برای افزودن مقاله‌ها به رده‌های محتوایی توصیه نمی‌شود. برای اطلاعات بیشتر به رهنمود رده‌بندی با استفاده از الگوها رجوع کنید. رده‌بندی صفحه‌های تغییرمسیرصفحههای تغییرمسیر را می‌توان رده‌بندی کرد و قواعدی نیز برای نحوهٔ انجام این کار وجود دارد. پیوند تغییرمسیر باید در ابتدای صفحهٔ تغییرمسیر قرار گیرد. صفحه‌های تغییرمسیر در فهرست صفحه‌های رده به‌صورت مورب نمایش می‌یابند. «تغییرات مرتبط» به‌همراه ردههاویژگی «تغییرات مرتبط» در رده‌ها، اگر بر صفحهٔ ردهٔ متناظر اعمال شود، تغییرات اخیر در صفحه‌هایی که هم‌اکنون عضوی از ردهٔ مورد بحث هستند را فهرست خواهد کرد. اگر این صفحه‌ها خود زیررده یا صفحه‌های پرونده باشند، فقط تغییرات انجام‌شده در بخش‌های قابل ویرایش آن‌ها فهرست خواهد شد. توجه کنید که «تغییرات مرتبط» آن دسته از ویرایش‌هایی که در صفحه‌های حذف‌شده از رده انجام شده‌اند را فهرست نمی‌کند. علاوه بر این، «تغییرات مرتبط» تغییرات اخیر در صفحه‌هایی که از بخش قابل ویرایش صفحهٔ رده پیوند دارند را نیز فهرست نمی‌کند (برعکس آنچه به‌طور معمول در خصوص صفحه‌های غیر رده انجام می‌دهد). در صورتی که راه دومی مورد نیاز بود، می‌توان پیوندهای مورد بحث را در یک الگو قرار داد و آن الگو را در صفحهٔ رده تراگنجانش کرد. به‌طور معمول – برعکس فهرست‌های پی‌گیری – تغییرات اخیر در صفحه‌های بحث متناظر ذیل «تغییرات مرتبط» نمایش نمی‌یابند. صفحه‌هایی که کاربر آن‌ها را در فهرست پی‌گیری‌های خود دارد به‌شکل پررنگ نمایش داده می‌شوند. این ویژگی برای کمک به یافتن صفحه‌هایی که کاربر در یک ردهٔ مشخص قرار دارند و کاربر آن‌ها را پی‌گیری می‌کند، مفید است. افزونهٔ فهرست پویای صفحه‌ها (ثالث) فهرستی از آخرین ویرایش‌های انجام‌شده در صفحه‌های موجود در یک رده، یا به‌طور انتخابی، تنها فهرست صفحه‌ها را ارائه می‌دهد؛ افزونهٔ ساده‌تر فهرست پویای صفحه‌ها (ویکی‌مدیا) در فراویکی، ویکی‌خبر، ویکی‌کتاب و ویکی‌دانشگاه نصب شده است. پی‌گیری صفحه‌های افزوده‌شده یا حذف‌شده از یک ردهاز سال ۲۰۱۶، صفحه‌هایی که به یک رده افزوده می‌شوند یا از آن حذف می‌شوند، از طریق پالایهٔ «تغییرات رده‌ها» در صفحه‌های تغییرات اخیر شامل فهرست پی‌گیری و ویژه:تغییرات مرتبط قابل مشاهده هستند. برای مثال، تغییرات رده‌بندی در مقاله‌های موجود در رده:مقاله‌های خرد موسیقی را می‌توان در اینجا مشاهده کرد. شما می‌توانید با افزودن رده‌ها به فهرست پی‌گیری‌های خود و حصول اطمینان از این که پالایهٔ «تغییرات رده‌ها» را فعال کرده‌اید، صفحه‌های افزوده‌شده یا حذف‌شده از رده‌های خاص را پایش کنید. برای مشاهدهٔ تغییرات در رده‌های موجود در فهرست پی‌گیری‌های خود، می‌توانید اینجا کلیک کنید. جستارهای وابسته
یادداشت‌ها
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
