|
رود کر (ایران)
 رود کُر، بزرگ‌ترین رودخانه استان فارس است و یکی از منابع اصلی تأمین آب کشاورزی، صنعتی و آشامیدنی شهرهای شیراز، مرودشت و خرامه است. رود کر از کوه‌های زاگرس سرچشمه می‌گیرد که طبق اسطوره‌شناسی سومری و نوشته‌های پهلوی، به کوه‌های شرق سومر و غرب پارس «کور» به معنی «کوه» می‌گفتند که نام رود کر از اینجا ریشه گرفته‌است. این رود از کوه‌های سید محمد، پالنگری، مارگون، گمبیل، دلخان، کهکران و تعدادی دیگر از چشمه‌های سپیدان سرچشمه گرفته و پس از پیوستن آب این چشمه‌ها به یکدیگر با نام رودخانه کر از ناحیه تنگ براق، به شهرستان مرودشت وارد می‌شود. رودخانه کر پس از گذر از سد ملاصدرا در اقلید و سپس دشت حاصلخیز کامفیروز وارد سد درودزنشده و پس از آن وارد دشت رامجرد می‌شود. در ادامه این رودخانه با گذر از جنوب شهر مرودشت وارد شهرستان زرقان شده و در نهایت با عبور از دشت کربال در شهرستان خرامه، به دریاچه بختگان می‌ریزد. طول رودخانه کر تا دریاچه بختگان ۲۸۰ کیلومتر است.[۱] ریشهشناسیچند پنداره در این باره وجود دارد:
مسیرسرچشمهٔ این رود از چهار شاخهٔ اوجان و رودخانه سپید و شور و مارگون تشکیل شده‌است. رود اوجان در شهرستان اقلید قرار دارد که از دشت سده و ابتدای آن از گور بهرام آسپاس و چشمهٔ حاجی‌آباد و قدمگاه سده شروع شده و در نزدیکی تنگ براق که هم‌اکنون سد ملاصدرا در مسیرش قرار دارد به رودخانه سپیدی که از چشمه سارهای خسرو شیرین جاری می‌شود می‌پیوندد و پس از گذشتن از تنگ براق به رود شوری که از دامنه‌های دنا سرچشمه می‌گیرد و از کنار دژکرد می‌گذرد اضافه شده و کمی جلوتر شاخهٔ مارگون به آن اضافه شده و در این محل رود کر نام می‌گیرد. این رود پس از گذشتن از دشت کامفیروز و در آخر با اضافه شدن رود سیوند به دریاچه بختگان می‌ریزد. در سال‌های اخیر به دلیل کاهش میزان آب رود کر، دریاچهٔ بختگان نیز دچار کاهش سطح و افزایش شوری آب شده‌است.[۴] باستانشناسیدر مسیر و محدودهٔ رود کر آثار باستانی متعددی وجود دارند. از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به مجموعهٔ تخت رستم و آرامگاه داریوش بزرگ اشاره کرد. با آبگیری سد سیوند در سال ۱۳۸۶ چندین اثر تاریخی در محدودهٔ باستانی تنگه بلاغی یه زیر آب رفتند.[۲]  نخستین سد ساخته شده بر روی رود کر در حدود ۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح در دوران داریوش بزرگ و در جنوب تخت جمشید ساخته شد. سایر بندهای ساخته شده در مسیر رود کر عبارت اند از بند امیر، بند فیض‌آباد، بند تیلکان، بند موان، بند حسن‌آباد و بند جهان که برخی دارای ارزش تاریخی هستند.[۵] جستارهای وابستهمنابعنقشهٔ جغرافیای ایران
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
