زبان آینو (چین)

آینو
آینو
ئه‌ینۇ‎, Äynú
زبان بومی در	چین
منطقه	سین‌کیانگ
قومیت	آینو
شمار گویشوران	ناشناخته (۶٬۶۰۰ اشاره‌شده ۲۰۰۰)
تبار	ترکی ترکی متداول قارلقی آینو; ; ;
سامانه نوشتاری	خط عربی
کدهای زبان
ایزو ۳–۶۳۹	aib
گلاتولوگ	ainu1251
	مناطق آینوزبان در سین‌کیانگ
	این نوشتار شامل نمادهای آوایی آی‌پی‌ای است. بدون پشتیبانی مناسب تفسیر، ممکن است علامت‌های سوال، جعبه یا دیگر نمادها را جای نویسه‌های یونی‌کد ببینید.

زبان آینو (به آینو: ئه‌ینۇ) یک زبان ترک‌تبار با تأثیرات عمیق از زبان پارسی است. این زبان توسط عشایر علوی آینو در حوضه تاریم و بیابان تکله مکان گویش می‌شود و در آستانه نابودی است. برخی زبان‌شناسان آینو را یک زبان مختلط متشکل از دستور زبان یوغوری (زبانی نزدیک به اویغوری) و واژگان ایرانی می‌دانند.^[۳]

پراکندگی جغرافیایی

آینو در حاشیه بیایان تکله‌مکان در حوضه تاریم سین‌کیانگ در غرب چین در میان مسلمانان علوی آینو رایج است.^[۴]^[۵]^[۶]

واژگان

بیشتر واژگان پایه‌ای در آینو از زبان‌های ایرانی هستند و به همین دلیل حدس زده می‌شود که این زبان در اصل یک زبان ایرانی بوده و پس از مدت طولانی به یک زبان ترکی تبدیل شده‌است.^[۷] در زبان آینو سه نوع واژه از نظر ساخت وجود دارد: ساده، مشتق و مرکب. واژگان مشتق با افزوده شدن وند به واژگان ساده و واژگان مرکب از ترکیب چند واژه ساده ایجاد می‌شوند. وندها در آینو ریشه اویغوری و فارسی دارند. افراد مسن بیشتر از واژگان و وندهای فارسی و جوانان از واژگان و وندهای اویغوری استفاده می‌کنند.^[۸]

واج‌شناسی

همخوان‌ها

آینو دارای ۲۲ همخوان است:

	لبی		لثوی		کامی		نرم‌کامی		زبانکی
انسدادی	p	b	t	d			k	ɡ	q
انسایشی					t͡ʃ	d͡ʒ
سایشی		v	s	z	ʃ				χ	ʁ	ɦ
خیشومی	m		n				ŋ
زنشی			r
کناری			l
ناسوده					j

واکه‌ها

آینو دارای ۸ واکه به شرح زیر است:

اعداد

اعداد آینو از زبان فارسی گرفته‌شده‌اند:

یک: yäk
دو: du
سه: si
چهار: čar
پنج: pänǰ
شش: šäš
هفت: häp(t)
هشت: häš(t)
نه: noh
ده: dah
بیست: bist
صد: säd
هزار: hazar

جستارهای وابسته

منابع

↑ آینو at اتنولوگ (18th ed., 2015)
↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Ainu (China)". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. {{cite book}}: Invalid |display-editors=4 (help)
↑ Bakker, Peter (2003). "Mixed Languages as Autonomous Systems". In Matras, Yaron; Bakker, Peter (eds.). The Mixed Language Debate: Theoretical and Empirical Advances. Trends in Linguistics. Berlin: Mouton de Gruyter. pp. 107–150. ISBN 978-3-11-017776-3.
↑ Louie, Kam (2008). The Cambridge Companion to Modern Chinese Culture. انتشارات دانشگاه کمبریج. p. 114. ISBN 978-0-521-86322-3.
↑ Starr, S. Frederick (2004). Xinjiang: China's Muslim Borderland: China's Muslim Borderland. روتلج. p. 303. ISBN 978-0-7656-1318-9.
↑ "Mummy dearest: questions of identity in modern and ancient Xinjiang Uyghur Autonomous Region". Alyssa Christine Bader Whitman_College p31. 9 May 2012. Retrieved 19 November 2020.
↑ Zhao Xiangru, (2011), Ainu Studies 1st Edition, p. 21
↑ Zhao Xiangru; Asim. The language of the Ainu people in Xinjiang. Linguistic research. 1982, (1): p. 259-279.

[e18-1] آینو at اتنولوگ (18th ed., 2015)

[Glottolog-2] Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Ainu (China)". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. {{cite book}}: Invalid |display-editors=4 (help)

[3] Bakker, Peter (2003). "Mixed Languages as Autonomous Systems". In Matras, Yaron; Bakker, Peter (eds.). The Mixed Language Debate: Theoretical and Empirical Advances. Trends in Linguistics. Berlin: Mouton de Gruyter. pp. 107–150. ISBN 978-3-11-017776-3.

[KAM-4] Louie, Kam (2008). The Cambridge Companion to Modern Chinese Culture. انتشارات دانشگاه کمبریج. p. 114. ISBN 978-0-521-86322-3.

[XIN-5] Starr, S. Frederick (2004). Xinjiang: China's Muslim Borderland: China's Muslim Borderland. روتلج. p. 303. ISBN 978-0-7656-1318-9.

[WHIT-6] "Mummy dearest: questions of identity in modern and ancient Xinjiang Uyghur Autonomous Region". Alyssa Christine Bader Whitman_College p31. 9 May 2012. Retrieved 19 November 2020.

[7] Zhao Xiangru, (2011), Ainu Studies 1st Edition, p. 21

[8] Zhao Xiangru; Asim. The language of the Ainu people in Xinjiang. Linguistic research. 1982, (1): p. 259-279.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]