سید قدمیار حسینی

سید قدمیار حسینی
اطلاعات پس‌زمینه
زاده	۱۲۷۲ روستای بکتر سفلی، شهرستان صحنه، استان کرمانشاه
درگذشته	۶ تیر ۱۳۹۳ (۱۲۱ سال) روستای بکتر سفلی، شهرستان صحنه، استان کرمانشاه
ساز(ها)	تنبور

سید قدمیار حسینی (۱۲۷۲ در بکتر سفلی - ۶ تیر ۱۳۹۳ بکتر سفلی) و اصالتا اهل قوم لک و لكستان^[۱][۲][۳] است. کلام‌خوان، نوازنده و مقام‌دان پیشکسوت ساز تنبور بود. او بیش از ۱۲۰ سال زندگی کرد و به همین دلیل از او با عنوان «پیر تنبور» و «کهنسال‌ترین نوازندهٔ تنبور» یاد می‌شد.

سید قدمیار حسینی در روستای بکتر سفلی در شهرستان صحنه در استان کرمانشاه در خانواده‌ای از پیران یارسان به دنیا آمد. او آموختن و نواختن تنبور را از سن ۱۰ سالگی^[۴] نزد پدرش سید تاریمراد آغاز کرد؛ و تنبورنوازی و خوانندگی مقام‌ها را از وی و همچنین از عمویش سید بابا حسین و برادر بزرگترش سید سلمان آموخت. پس از مدتی برای تکمیل دانش خود در زمینهٔ تنبورنوازی نزد آقاسید نصرالدین خاموشی جیحون‌آبادی رفت و سال‌های نزد او به یادگیری پرداخت.^[۵] او دربارهٔ سیدنصرالدین می‌گوید:

«من نزد سید نصرالدین خاموشی می‌رفتم تا تنبور را به صورت حرفه‌ای یاد بگیرم، او روزی من را صدا کرد و یک تنبور ساخته استاد خداوردی که یکی از مهم‌ترین سازندگان تنبور بود به من هدیه داد و گفت: تو در این ساز مهارت بسیاری پیدا کردی و استاد شده‌ای و این را به عنوان هدیه به تو می‌دهم.»^[۴]

در شناسنامهٔ سید قدمیار حسینی، سال ۱۲۸۷ قید شده‌بود، اما به گفتهٔ خودش این شناسنامه در ۱۵ سالگی برای او صادر شده بود و او می‌باید متولد ۱۲۷۲ بوده‌باشد.^[۵] سید قدمیار حسینی با نوازندگان قدیمی تنبور در شرق استان کرمانشاه همچون سید امرالله شاه‌ابراهیمی، درویش امیر حیاتی، حسین روح‌تافی، سید احمد حسینی، سید الماس حسینی، سیدالیاس حسینی، و سید آقامراد حسینی هم‌دوره بوده‌است.^[۴]

سید قدمیار حسینی ۲ برادر به نام‌های سلمان و سید آقایار، و ۶ خواهر به نام‌های قدم‌ناز، خانم‌ناز، ملک‌ناز، شاهزاده، فخری و کوکب داشت. او در ۲۶ سالگی با دخترعمویش که ۲۰ سال داشت ازدواج کرد و حاصل این ازدواج یک پسر به نام سید مؤمن حسینی بود. همسر او در سال ۱۳۶۳ درگذشت و او در ادامهٔ عمرش دیگر ازدواج نکرد.^[۴]

قدمیار حسینی تا پایان عمرش در روستای مادریش بکتر سفلی از توابع شهرستان صحنه در استان کرمانشاه زندگی کرد و در همانجا نیز درگذشت.^[۵] او بنا بر وصیتش در قبرستان روستای بکتر به خاک سپرده شد.^[۶]

سید قدمیار حسینی شاگردان بسیاری را در زمینهٔ نوازندگی تنبور پرورش داد. از جمله شاگران او می‌توان به چون کیخسرو پورناظری و علی اکبر مرادی و سید سلمان حسینی اشاره کرد.^[۵]

سید قدمیار حسینی بنا بر اعتقاداتش هرگز بر روی سن اجرای موسیقی حاضر نشد.^[۶] با این حال او در هفتمین جشنوارهٔ موسیقی نواحی برای نخستین بار^[۴] در اجرایی عمومی به تکنوازی تنبور پرداخت و قطعاتی با عنوان ته‌رز، کاکاره‌دایی، بابافه‌قیهی، "شاخوه‌شینی و له‌یلی و مه‌جنوون را اجرا کرد.^[۵]

عبدالرضا مجدی پژوهشگر موسیقی و نوازنده معتقد است که سبک موسیقایی روستای بکتر که چندین نسل به صورت ممتد ادامه داشته‌است، سبکی خاص بوده و رپرتوار موسیقی این منطقه نسبت به ناحیه گوران و صحنه استقلال نسبی دارد. او معتقد است که سید قدمیار حسینی معرف خوبی برای این سبک بوده و در سیر تحول موسیقی از روستاهای کوهپایهٔ دالاخانی به روستای کنونی بکتر نقش مؤثری ایفا کرده‌است و قطعات نواخته‌شده توسط او این تفاوت را نشان می‌دهد.^[۷]

به باور سید قدمیار حسینی تغییرات شکل ظاهری تنبورها و همچنین شیوهٔ تنبورنوازی در نسل‌های اخیر، سبب شده تا تأثیر معنوی و صدادهی و شفافیتی که در نوازندگی نسل‌های گذشته وجود داشت،دیگر شنیده نشود. او افزایش طول دستهٔ سازها، تغییر شکل کاسه، افزایش تعداد سیم‌ها از ۲ سیم به ۳ سیم، و افزایش تعداد پرده‌ها از ۱۳ پرده به ۱۴ پرده را در این تغییرات مؤثر می‌دانست که در نتیجهٔ آن صدای حسی و سوزناک تنبور دچار تغییر شده‌است.^[۴]

او همچنین در رابطه با آموزش تنبور نیز باور داشت که در گذشته آموزش تنبور توسط استاد با پرورش رفتار درست و اخلاق نیکو عجین بود و در هر کلاس درس علاوه بر نواختن تنبور، اخلاق هم تدریس می‌شده‌است. او باور داشت که اگر عشق نباشد انسان چیزی را یاد نمی‌گیرد در هر کاری عشق اهمیت بسیاری دارد.^[۴]

روز چهارشنبه ۲۲ مرداد ماه ۱۳۹۳ مراسم بزرگداشتی برای سید قدمیار حسینی با عنوان «آیین سپاس پیر تنبور ایران» در فرهنگسرای ارسباران تهران برگزار شد. در این مراسم نوازندگان و موسیقی‌دانانی همچون بهمن کاظمی و عبدالرضا مجدی سخنرانی کردند و سید محمد ذوالنور، سید آرش شهریاری، و یحیی رعنایی به تکنوازی تنبور و بخشی حسین ولی‌نژاد به تکنوازی دوتار پرداختند و همچنین سید سلمان حسینی و سید سیاوش یادگاری نیز به اجرای تنبور و آواز پرداختند. در این مراسم همچنین فیلمی کوتاه دربارهٔ زندگی سید قدمیار حسینی به نمایش درآمد.^[۷]

یک فیلم مستند از زندگی سید قدمیار حسینی توسط مریم بخشی و دامون شش بلوکی ساخته شده‌است. فیلم مستند دیگری نیز چندین سال پس از مرگ وی توسط عارف محمدی با نام «آواز خدا» ساخته شده است.^[۸] همچنین دو اثر صوتی نیز از آثار این تنبورنواز قرار است از سوی نشر ماهور راهی بازار شود.^[۶]