|
نگارش انجیل متی
 بر اساس روایت سنتی مسیحیت انجیل متی توسط «مَتّی» یکی از دوازده رسول (حواری) عیسی نگاشته شده‌است. برخی از محققین بر این باورند که این دیدگاه سنتی از اواسط قرن دوم میلادی به بعد رایج بوده‌است.[۱][۲][۳] از قرن ۱۸ میلادی به بعد، پژوهشوران به صورت فزاینده‌ای صحت دیدگاه سنتی را زیر سؤال برده و امروزه اکثراً معتقدند که متی، انجیلی که نام وی بر آن نهاده شده را ننوشته‌است.[۴] اکثر محققین معاصر بر این نظرند که انجیل توسط یک نویسنده مستقل مسیحی در اواخر قرن اول میلادی نگاشته شده‌است.[۵] اجماع نظر متخصصین عهد جدید این است که نویسنده ابتدایی انجیل آن را به زبان یونانی تألیف کرده‌است.[۶] به‌جز قلیلی از محققین، بقیه بر این عقیده توافق دارند که متی و لوقا از روایت انجیل مرقس، به علاوه نوشته فرضی Q (که شامل سخنان عیسی می‌شود)، به عنوان منبع استفاده نموده‌اند. گروه اقلیت بر این نظرند که اول متی انجیل خود را نگاشته، سپس مرقس انجیل خود را نگاشته و نهایتاً لوقا آن دو را ترکیب نموده‌است.[۷]  نویسندهبر اساس روایت سنتی مسیحیت این کتاب توسط متی یکی از دوازده رسول (حواری) عیسی نگاشته شده‌است. این انجیل مفصل‌ترین انجیل‌های چهارگانه بوده و در ابتدای عهد جدید قرار گرفته‌است.[۸] از قرن ۱۸ میلادی به بعد، محققین به صورت فزاینده‌ای صحت دیدگاه سنتی را زیر سؤال برده‌اند و امروز اکثراً معتقدند که متی انجیلی که اسمش را بر روی آن گذشته‌اند را ننوشته‌است.[۹] اکثر محققین معاصر بر این باورند که انجیل توسط یک نویسنده مستقل مسیحی در اواخر قرن اول میلادی نوشته شده‌است.[۱۰] برخی از مورخین محافظه کار معاصر انجیل را به متی، حواری عیسی نسبت می‌دهند.[۱۱] محقق هاوارد کلارک کی بر این نظر است که تعلیمات عیسی و سخنان او به صورت شفاهی منتشر می‌شدند تا بالاخره مکتوب شدند. این نظریه توسط این حقیقت که نوشته‌های مسیحی دیگر سخنان نسبت داده شده به عیسی را نقل می‌کنند که به آنچه در انجیل‌ها آمده شبیه‌است ولی دقیقاً با آن‌ها یکسان نیست، تأیید می‌شود.[۱۲] حواری عیسی متی دلیل تغییر دیدگاه سنتی توسط پژوهشوران بر پایه استدلال‌های زیر بوده‌است: زبانی که انجیل ابتداً به آن نوشته شده یونانی بوده و نه آرامی. آرامی زبانی بود که عیسی و حواریون به آن صحبت می‌کردند و بر اساس دیدگاه سنتی متی انجیلش را به زبان آرامی نوشت. دلایل دیگر استفاده انجیل متی از انجیل مرقس به عنوان منبع، و نبود ویژگی‌هایی که معمولاً در نوشته‌های شواهد عینی دیده می‌شود.[۱۳] به علاوه، به نظر می‌آید که انجیل پس از محاصره و تخریب اورشلیم توسط رومی‌ها تألیف شده‌است (متی ۲۲:۷ را ببینید)[۱۴] محققین هوارد کلارک و آربری ویلیام ارگیل می‌گویند که غیر محتمل است که متی حواری عیسی، انجیل را نگاشته باشد زیرا نویسنده در هیچ جای انجیل توجه را به این جلب نمی‌کند که شاهد عینی اتفاقات بوده و نه اینکه در جایی این ادعا را مطرح می‌کند. به علاوه فرض اینکه این انجیل را متی حواری عیسی نوشته توضیحی برای آنچه استفاده او از انجیل مرقس (که بر اساس روایت سنتی مسیحیت توسط شاهد عینی نوشته نشده) به نظر می‌آید به دست نمی‌دهد.[۲][۱۵] بارت ارهمن می‌گوید که اسم نویسنده در نسخه‌های اولیه انجیل نوشته نمی‌شده‌است. دلیل این حرف این است که نسخه‌های بجا مانده یونانی که ما در دست داریم عناوین مختلفی روی انجیل‌ها می‌گذارند. به نظر ارهمن، اگر متی انجیل را نوشته بود اسمش را «انجیل عیسی مسیح» می‌گذاشت؛ عنوان «انجیل بر اساس متی» این را نشان می‌دهد که کسی دیگر از بیرون سعی دارد بگوید که این نوشته کدام روایت از ماجرا است. علاوه بر این انجیل همیشه شخص سوم حرف می‌زند و عبارتی مانند «من و عیسی» ندارد. این انجیل در آیه ۹:۹ به حواری عیسی متی اشاره می‌کند ولی هیچ نشانی از اینکه مَتّی همان کسی است که این متن را نوشته وجود ندارد (آیه ۹:۹ مَتّی می‌گوید: «عیسی از آنجا گذشت و در بین راه مردی را به نام متی دید که در محل وصول عوارض نشسته بود. عیسی به او گفت ««به دنبال من بیا»» متی برخاسته به دنبال او رفت.»)[۱۶] با مقایسه این آیه با آیه ۱۴-۲:۱۳ از انجیل مرقس که در آن مسئول اخذ عوارض اسمش لیوای است، محقق میلز استدلال می‌کند که این ممکن است یک تغییر آگاهانه توسط نویسنده باشد که نشان دهنده این است که او به گروهی از مسیحی‌ها تعلق داشته که تشکیل هسته اولیه گروهشان را مدیون مَتّی حواری بوده‌اند.[۱] تاریخ کلیسا پاپیاس اولین اشاره به متنی که توسط متی، حواری عیسی، نوشته شده از پاپیاس (اسقف هیراپلیس در آسیا صغیر در نیمه اول قرن دوم میلادی) می‌آید. پاپیاس گفته اش را حدود ۱۲۰-۱۳۰ میلادی، تقریباً پنجاه سال پس از اینکه کتاب در گردش بود، بیان کرده‌است. به گفته پاپیاس:«متی ««لگیا(logia)»» را به زبان عبری تالیف کرد و هر کسی آن را آنگونه که می‌توانست تعبیر کرد». محقق ارهمن می‌گوید که این اشاره به انجیلی که ما داریم نیست زیرا متخصصین عهد جدید در اینکه انجیل مربوط به زبان یونانی نوشته شده و نه عبری هم صدا هستند.[۱۷] تفسیر گفته پاپیاس بستگی به معنی کلمه «لگیا (logia)» دارد. این کلمه لغوی به معنی «پیشگویی» یا «الهام الهی» (oracle) می‌باشد، ولی یافتن معنی ای که پاپیاس قصد کرده بحث‌برانگیز بوده‌است. به صورت سنتی گفته می‌شده که این به انجیل متی اشاره دارد. دیدگاه دیگر به استفاده از این حقیقت که پدران کلیسا از «پیشگویی» یا «الهام الهی» (oracle) برای اشاره به کلمات عهد عتیق استفاده می‌کردند استفاده کرده، و نتیجه می‌گیرند که متی یک لیست از پیشگویی‌ها یا «متن‌های اثباتی» از عهد عتیق را نوشته‌است. بقیه می‌گویند که این اشاره به یک سری از سخنان عیسی دارد. ارهمن که نظر آخر را می‌پذیرد، می‌گوید دلیل دیگری که پاپیاس اشاره به انجیل ما نمی‌کند این است که انجیل شامل خیلی بیشتر از سخنان عیسی است.[۶][۱۸]  آربری ویلیام ارگیل می‌گوید امکان اینکه حتی به صحت گفته پاپیاس اطمینان کامل داشت وجود ندارد زیرا مورخ قرن چهارم، یوسبیوس، که سخنان پاپیاس را مکتوب کرده می‌گوید که بهره هوشی پاپیاس بسیار پایین بوده‌است.[۲] ایرنیوس و چهار انجیلجدا از اشاره پاپیاس، ما راجع به نویسنده انجیل تا زمان ایرنیوس در حدود سال ۱۸۵ میلادی نمی‌شنویم. ایرنیوس بیان می‌کند که فقط ۴ انجیل وجود دارند که توسط خدا وحی شده‌اند و آن‌ها متی، مرقس، لوقا و یوحنا هستند. محقق ارهمن بر این عقیده‌است که ایرنیوس دلایلی داشت که خواننده‌هایش را قانع کند که این چهار انجیل منتسب به حواریون عیسی هستند. ایرنیوس، مثل خیلی از رهبران کلیسا، درگیر بحث‌های داغ در زمینه اعتقاد درست بود. او به عنوان مثال تعداد کثیری از مردم را می‌شناخت که اعتقاد داشتند که دو خدا وجود دارد: خدای عهد عتیق و خدای عهد جدید. هر گروهی، مستقل از اینکه چه سلسله عقایدی داشت، برای اثبات عقایدشان کتاب‌هایی داشتند. بسیاری از کتاب‌هایی که قبلاً به صورت بدون نام پخش می‌شدند حالا در جهت حمایت از صحت شان به آن‌ها اسم نویسنده نسبت داده می‌شد. از نظر ارهمن، دلیل تأکید و پافشاری روی اینکه متی نویسنده انجیل است را باید بخشی از کارزار علیه گروه‌های مرتد دید.[۱۹] نظر محققین هم عصرمحققین مدرن پیشنهادهای متفاوتی راجع به هویت نویسنده انجیل داده‌اند:[۱][۲۰]
اکثر محققین بر این باورند که نویسنده یک مسیحی-یهودی بوده، و نه یک غیر یهودی.[۲۱] بعضی از صاحب نظران گفته‌اند که در آیه ۱۳:۵۲ از انجیل، نویسنده ممکن است به صورت ناخودآگاه به خودش اشاره داشته وقتی می‌گوید: «هر کاتب که پیرو پادشاهی آسمان شده باشد، مثل رییس یک خانواده‌است که گنج‌های نو و قدیمی را از خزینه بیرون می‌آورد.»[۲۲] نظر محقق برونینگ این است که امکان اینکه نویسنده از شهری که کلیسا آن توسط متی حواری عیسی به وجود آمده بود باشد وجود دارد.[۲۳] منابع استفاده شده توسط نویسنده انجیل انجیل مرقس، متی و لوقا (انجیل‌های هم نظر) شامل تعداد بسیار زیادی از داستان‌های مشابه، اغلب با ترتیب یکسان و حتی با کلمات عیناً یکسان. ارتباط انجیل متی با انجیل مرقس و لوقا سؤال حل نشده‌ای پیش روی محققین بوده و معمولاً با عنوان «مسئله هم نظری» از آن یاد می‌شود. میزان بر هم پوشانی ساختار جملات و انتخاب کلمات سه انجیل معمولاً این گونه توضیح داده می‌شود که نویسنده‌های انجیل‌ها یا یکی از روی دیگری متن را کپی کرده یا هر دو از یک منبع مشترک کپی کرده‌اند. امروزه تقریباً تمامی محققین از سراسر دنیا روی این به توافق رسیده‌اند که انجیل متی (و لوقا) از انجیل مرقس، به علاوه یک متن فرضی دیگر به نام Q که شامل سخنان عیسی است، استفاده کرده‌اند. گروه اقلیت بر این نظر هستند که متی اول بود، لوقا متن متی را گسترش داد و مرقس متن لوقا و متی را مخلوط کرده‌است (فرضیة گریسباخ). برای گروه اکثریت، متن Q توضیح دهنده آنچه متی و لوقا با هم در اشتراک دارند - بعضی وقتها حتی کلمه به کلمه یکسان- ولی در انجیل مرقس وجود ندارد. مثلاً سه وسوسه عیسی توسط شیطان، دعا عیسی، و خیلی از گفته‌های پراکنده عیسی.[۲۴][۲۵][۲۶][۲۷]  متی شامل ۶۱۲ آیه از کل ۶۶۲ آیه مرقس است، و با غیر از چند استثنا همه در ترتیب یکسانی هستند.[۲۸] ولی متی به صورت مکرر متن مرقس را از نظر نگارشی بهبود می‌بخشد. متی جملات تکراری مرقس، کلامات غیر معمول، را حذف کرده و آن جملاتی که ممکن است عیسی را به شکل بدی نشان دهد حذف می‌کند:مثلاً حذف «عیسی عقل از سرش پریده بود» در مرقس ۳:۲۱، و «آیا تو اهمیت نمی‌دهی» در مرقس ۴:۳۸.[۲۹] مثال دیگر اینکه عیسی در مرقس فصل ۱۰ آیه ۱۸ در پاسخ به مردی که او را «معلم خوب» می‌خواند، می‌گوید «چرا من را خوب می‌خوانی؟ هیچ کس بجز خدا خوب نیست.» انجیل متی پاسخ عیسی را به صورت زیر بیان می‌کند: «چرا از من درباره خوبی سؤال می‌کنی؟» (متی فصل ۱۹ آیه ۱۷). در اینجا موضوع غیر شخصی شده، و موضوع چیزی بجز اینکه آیا عیسی ممکن است خوب باشد یا خدا می‌شود.[۳۰] تاریخ نگارشاکثر محققین تاریخ نگارش انجیل متی را حدود سال‌های ۸۵-۹۰ میلادی میدانند[۳۱]؛ برخی از محققین آن را به اوایل دهه ۴۰ میلادی و برخی به سال ۷۰ میلادی یا کمی قبل از آن برگردانیده‌اند.[۸][۳۲] عبدالرحیم سلیمانی اردستانی معتقد است نگارش این انجیل حداقل چند دهه پس از ماجرای صلیب عیسی بوده‌است زیرا از یک طرف این انجیل از متن انجیل مرقس استفاده کرده و بنابراین پس از آن نوشته شده‌است (باور غالب این است که انجیل مرقس بین‌سال‌های ۶۵ـ ۷۰ میلادی نوشته شده‌است) و از طرف دیگر شواهد درونی نیز حاکی از فاصله زمانی نگارش و ماجرای صلیب عیسی است:[۸]
بگفته محقق مودی سمیت (Moody Smith) به نظر می‌آید که متی ۲۲:۷ به محاصره و تخریب اورشلیم توسط رومی‌ها اشاره دارد که در سال ۷۰ میلادی رخ داد.[۳۳] گروهی از مورخین که معتقد به این ارتباط نیستند، با اشاره به اینکه انجیل متی سقوط شهر اورشلیم را پیشگویی کرده، ولی اشاره‌ای به وقوع پیشگویی و سقوط اورشلیم در سال ۷۰ میلادی نکرده، محتمل میدانند که انجیل اندکی قبل از سال۷۰ میلادی نگارش شده باشد.[۸] لازم به ذکر است، دلیل اینکه برخی تاریخدانان تاریخ نگارش اناجیل اَربَعه (متی، مرقس، لوقا، یوحنا) را به بعد از سال ۷۰ میلادی نسبت می‌دهند، پیشگویی عیسی مسیح در انجیل‌ها نسبت به ویرانی معبد اورشلیم است و از آنجا که این دسته از تاریخدانان باور ندارند که عیسی مسیح قادر به پیشگویی در این مورد بوده است، پس نتیجه می‌گیرند که انجیل‌ها بعد از تحریب معبد اورشلیم یعنی سال ۷۰ میلادی نوشته شده‌اند و نگارندگان انجیل ها ویرانی معبد اورشلیم را بعدها در کلام عیسی وارد کرده اند، حال آنکه برخی دیگر از تاریخدانان که به پیشگویی الهی توسط عیسی مسیح باور دارند، با استناد به تحلیل درون متنیِ انجیل‌ها، تاریخ تألیف بسیار زودهنگام تری را تخمین زده‌اند[۳۴][۳۵][۳۶][۳۷]. زبانمتخصصین عهد جدید بر اینکه انجیل متی ای که در دست ما است توسط نویسنده اش به زبان یونانی نوشته شده اجماع نظر دارند.[۶] ولی بحث اضافه‌ای راجع به امکان وجود یک متن قدیمی تر به زبان آرامی نیز وجود داشته‌است.[۳۸] انجیل متی به صورت فراگیری یک بعد یهودی-مسیحی داشته که پیشنهاد می‌کند نویسنده و مخاطبانش یهودی-مسیحی بوده‌اند: بر اینکه عیسی پیشگویی‌های مربوط به مسیح در عهد عتیق را بر آورده کرده تأکید خاصی وجود دارد. عیسی به عنوان یک آورنده شریعت معرفی شده که معجزاتش صحت ادعای او را تأیید می‌کنند. بعضی از مورخین پیشنهاد کرده‌اند که سخنان پاپیاس در ارتباط با جمع‌آوری سخنان عیسی عملاً اشاره‌ای به نسخه قدیمی تر این انجیل به زبان آرامی بوده که توسط نویسنده انجیل مورد استفاده قرار گرفته‌است.[۱۴] محل نگارش در زمینه محل نگارش محققین مکان‌های زیر را محتمل دانسته‌اند:[۲۳][۳۹]
به گفته محقق برونینگ، محتوای انجیل به درگیری بین مسیحیان و یهودیان در آن ناحیه اشاره داشته: این انجیل روی نقش رهبران یهودی به عنوان مخالفین عیسی از ابتدا (متی فصل ۲ آیه ۱) تا انتها و نتیجه‌گیری اش تأکید می‌کند. بر اساس متی (فصل ۱۰ آیه ۱۷)، مسیحی‌ها باید انتظار داشته باشند که به دادگاه‌های محلی (سنهدرین) کشیده شوند که در آنجا عیسی به عنوان یک ساحر یا اغفالگر محکوم می‌شود. انجیل‌ها به پاسخ‌هایی که یهودیان آن زمان نسبت به اعتقاد مسیحیان به قبر خالی عیسی می‌دادند پاسخ می‌دهد. نویسنده تلاش می‌کند که از دانش خودش در عهد عتیق برای دفاع از ادعاهای مسیحیان استفاده کند.[۲۳] جستارهای وابستهپینوشت
منابع
پیوند به بیرون در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ نگارش انجیل متی موجود است.
|
