An Cuan a Deas

Cuan-a-Deas

cuan

Pàirt de	World Ocean
Ainm oifigeil	Southern Ocean
Ainmichte às dèidh	south, Antargtaga
Mòr-roinn	Antargtaga
Dùthaich	no value
Sgìre riaghaltais ionadail	Antarctic Treaty area
Làrach	Southern Hemisphere
Domhan-leud is -fhad	65°0′0″S 90°0′0″E
Coordinates of northernmost point	60°0′0″S 0°0′0″E
Coordinates of southernmost point	78°43′59″S 163°41′6″W

'S e cuan a tha a' dol mun chuairt na h-Antartaig a tha anns a' Chuan a Deas neo Cuan Antartaigeach agus e an aon cuan a tha a' dol mun chuairt an saoghail. Tha a h-uile cuan eile, ach an Cuan Argtach, air a chrìoch a tuath.

Ann an 2000 mhìnich an International Hydrographical Organisation (IHO) an Cuan a Deas gu mì-oifigeil mar na marannan deas air 60° D agus tuath air an Antartaig fhèin. ^[1] Chan eil ranntairean ann ach an Antartaig ach tha na h-Eileanan Arcaibh a Deas, na h-Eileanan Shealtainn a Deas nam pàirtean dhen Antartaig. Chaidh iad a lorg le William Smith ann an 1819 agus George Powell ann an 1821.^[2]

Nochd Cuan a Deas 36 millean bliadhna air ais nuair a dh'fhosgail Seòlaid Dhrake eadar an Antartaig is Aimearaga a Deas. Faisg air 60° D tha an Co-aomadh Antartaigeach. Tuath air an co-aomadh seo tha an t-uisge aig an uachdar 5.6 °C is deas air tha e 2 °C agus tha diofar mòr eadar na fàs-bheartan. Tha Sruth Chuairt-phòlarach na h-Antartaig, an t-sruth as treasa, as doimhne agus as fhaide san t-saoghal anns a' Chuan a Deas agus e gu math cudromach airson uisge anns na cuantan eile a mheasgachadh.^[3]

1. ↑ “Southern Ocean”. CIA Factbook. Central Intelligence Agency, na Stàitean Aonaichte. Air a thogail 25mh dhen Fhaoilleach 2023.
2. ↑ “Inspired by Scotland”. Ranntair Antartaigeach Bhreatainn. Air a thogail 8mh dhen Ghearran 2023.
3. ↑ “Welcome to the Southern Ocean”. Antarctic and Southern Ocean Coalition. Air a thogail 25mh dhen Fhaoilleach 2023.