Դոնի Ռոստով
Դոնի Ռոստով[1] (ռուս.՝ Ростов‑на‑Дону), խոշոր քաղաք Ռուսաստանի եվրոպական մասի հարավում, Ռոստովի մարզի վարչական կենտրոնը։ 2000 թվականի մայիսի 13-ից Հարավային դաշնային օկրուգի վարչական կենտրոնը։ 2008 թվականի մայիսի 5-ին Ռուսաստանի հրամանագրով Դոնի Ռոստովին շնորհված է «Զինվորական փառքի քաղաք» կոչումը։ Հիմնադրվել է Ելիզավետա Պետրովնայի 1749 թվականի դեկտեմբերի 15-ի հրամանագրով[2]։ Տեղակայված է Արևելաեվրոպական հարթության հարավ-արևելքում՝ Դոն գետի ափին՝ գետի՝ Ազովի ծովը թափվելու վայրից 46 կիլոմետրի վրա։ Մոսկվայից գտնվում է 1092 կմ դեպի հարավ։ Գտնվում է Եվրոպայի ու Ասիայի սահմանին։ Դոնի Ռոստովի բնակչությունը կազմում է 1 115 000 մարդ (2015)։ Դոնի Ռոստովը Ռուսաստանի՝ բնակչության թվով 10-րդ քաղաքն է և առաջինն է Հարավային դաշնային շրջանի քաղաքների շարքում։ Ռոստովի ագլոմերացիայի սահմաններում բնակվում է ավելի քան 2,16 միլիոն մարդ (երկրի չորրորդ ագլոմերացիան է ըստ բնակչության թվի)։ Քաղաքը վարչական, մշակութային, գիտա-կրթական, արդյունաբերական խոշոր կենտրոն է ու Ռուսաստանի հարավի կարևորագույն տրանսպորտային հանգույցը։ Ոչ պաշտոնապես Դոնի Ռոստովն անվանում են «Կովկասի դարպասներ»[3] և Ռուսաստանի հարավային մայրաքաղաք[4][5], ինչպես նաև դոնյան ու կոմբայնային[6] մայրաքաղաք։ 2012 թվականին Դոնի Ռոստովն 5-րդ տեղն է զբաղեցրել քաղաքային միջավայրի որակի ռեյտինգով[7]։ Ընդհանուր գումարը աղտոտիչների արտանետումների դեպի մթնոլորտ անշարժ աղբյուրներից, 91,5% բաժին է ընկնում գազային և հեղուկ նյութերի, որոնք առավել վտանգավոր են մարդու առողջության համար։ Աշխարհագրական դիրք
Կլիմա
Բնակչության ազգային կազմԱզգային կազմ
Մշակույթ և արվեստԳրադարաններ2012 թվականի հունվարի դրությամբ գործել է 43 գրադարան, 8 գրադարանատեղեկատվական կենտրոն, իրավական տեղեկատվության հանրային 1 կենտրոն։ Ռոստովի Կենտրոնական գրադարանների համալիրի գույքային ֆոնդում ընդգրկված է 47 շենք՝ 11.3 հազար քմ ընդհանուր մակերեսով։ Քաղաքային գրադարանների ընթերցողները ավելի քան 200.0 հազար քաղաքացիներ են, նրանց տրվում է տարեկան մոտ 4,5 միլիոն փաստաթուղթ․ գրադարաններ այցելությունների քանակը գերազանցում է 1,5 միլիոնը։ Հիմնական ընթերցասերների համակազմը՝ երեխաները և երիտասարդությունը, կազմում է ռոստովյան քաղաքային գրադարանների օգտատերերի ընդհանուր թվի ավելի քան 70% -ը։ Քաղաքի մշակութային խոշոր կենտրոններից մեկը Դոնի պետական հանրային գրադարանն է` մշակույթի և տեղեկատվության բնագավառում տարածաշրջանային մշակութային հաստատությունների շրջանում առաջատարը, քաղաքային գրադարանների աջակցության համակարգում ռեսուրսային կենտրոնը և գրադարանի մասնագետների շարունակական կրթություն ապահովողը։ Գրադարանը հիմնադրվել է 1886 թվականի հունվարին՝ 1992 թվականից ստանալով Դոնի պետական հանրային գրադարանի կարգավիճակ։ Այստեղ անց են կացվում կինոփառատոներ, գործում են ավելի քան 20 բաժանորդագրություններ և ակումբներ գրադարանի օգտագործողների համար, կազմակերպվում են գեղարվեստի անհատական և հավաքական ցուցահանդեսներ, կիրառական արհեստագործության, մանկական նկարների, լուսանկարչական, գրքերի թեմատիկ ցուցահանդեսներ։ Գրադարանի տեղեկատվական գործունեության ժամանակակից կառուցվածքում առաջատարի տեղը զբաղեցնում են իրավաբանական և գործարար տեղեկատվության կենտրոնները, ակտիվորեն աշխատում է միջազգային տեղեկատվական ռեսուրսների կենտրոնը, որն իր մեջ ներառում է ամերիկյան տեղեկատվական կենտրոնը, ֆրանսիական քանդակագործության սրահը և գերմանական ընթերցասրահը։ Կենտրոնը եզակի է գրքերի իր հավաքածուով, պարբերականների, տեսանյութերի, CD- ների և բնօրինակ լեզուներից էլեկտրոնային տվյալների բազաների հավաքագրմամբ։ Խոշորագույններն են Դոնի պետական հանրային գրադարանը, Լենինի անվան քաղաքային կենտրոնական մանկական գրադարանը, Մաքսիմ Գորկու անվան կենտրոնական գրադարանը, Մ. Յու. Լերմոնտովի անվան գրադարանը, Ա․ Ի․ Կուպրինի անվան գրադարանը, Ն․ Կ․ Կրուպսկոյի անվան գրադարանը, Վ.Պ. Չկալովի անվան գրադարանը, Վ. Ա. Զակրուտկինի անվան գրադարանը, Ռոստովի տարածաշրջանային հատուկ գրադարանը՝ նախատեսված կույրերի համար, Ա․ Ս․ Պուշկինի անվան մանկական գրադարանը։ Հանգստի ՎայրերՔաղաքն ունի հանգիստն անցկացնելու հիանալի վայրեր․
Ռոստովցիների սիրելի հանգստի վայրերն են՝ Դոնի ձախ ափը (հայտնի է որպես Լևբերդոն), որտեղ կան ավազոտ լողափեր, բազմաթիվ հանգստի կենտրոններ, սրճարաններ և ռեստորաններы[13], ինչպես նաև Դոնի վրա գտնվող Կանաչ կղզին և Կումժենսկայա պուրակը։ Դրանցից վեցը մշակույթի և հանգստի քաղաքային այգիներ են[14]։ «Պլեվեն», «Հոկտեմբերյան հեղափոխության» և Գորկու անվան զբոսայգիներում ստեղծվել են ժամանակակից գրավչության համալիրներ։ Մնալով ռոստովցիների բոլոր նախասիրություններիի համար մշակութային և ժամանցի առավել հասանելի վայրեր՝ այս զբոսավայրերը շարունակում են մեծ պահանջարկ ունենալ։ ՇատրվաններՔաղաքի առաջին շատրվանը կառուցվել է 1868 թվականին այգու գլխավոր ծառուղու կենտրոնական՝ քաղաքային այգում (այժմ՝ Գորկու այգի):Նույն տեղում, մինչ հեղափոխությունը, միանգամից երկու շատրվաններ ևս հայտնվեցին՝ «Կորնուկոպիան» և «Լայթհաուսը» (այժմ չեն աշխատում)։ Շուտով ցայտող լողավազանի տեղում (այժմ՝ Պերվոմայսկի այգի) ստեղծվում է ևս մեկ շատրվան՝ «Կապույտ լիճը» (քանդակագործ Յ.Զ.Վեյդեն), որից հետո այնտեղ ռոտոնդա (գմբեթավոր շենք) կառուցվել։ Քաղաքում կան մոտ 40 շատրվաններ.
Քույր-քաղաքներ
Աղբյուրներ
|