Հորաս Գրիլի

Հորաս Գրիլի
Կուսակցություն՝	Վիգերի կուսակցություն, ԱՄՆ Հանրապետական կուսակցություն և Liberal Republican Party?
Մասնագիտություն՝	լրագրող, քաղաքական գործիչ, հրատարակիչ, խմբագիր, գործարար, գրող, խմբագիր և աբոլիցիոնիստ
Դավանանք	Ունիվերսալիզմ
Ծննդյան օր	փետրվարի 3, 1811(1811-02-03)[1][2][3][…]
Ծննդավայր	Amherst, Հիլսբորու շրջան, Նյու Հեմփշիր, ԱՄՆ
Վախճանի օր	նոյեմբերի 29, 1872(1872-11-29)[1][2][3][…] (61 տարեկան)
Վախճանի վայր	Pleasantville, Վեստչեստեր շրջան, Նյու Յորք, ԱՄՆ[4]
Թաղված	Գրին-Վուդ գերզմանոց
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Հայր	Zaccheus Greeley?
Ամուսին	Mary Cheney Greeley?
Զավակներ	Gabrielle Greeley Clendenin?
Ինքնագիր
Horace Greeley

Հորաս Գրիլի (անգլ.՝ Horace Greeley, փետրվարի 3, 1811(1811-02-03)^{[1][2][3][…]}, Amherst, Հիլսբորու շրջան, Նյու Հեմփշիր, ԱՄՆ - նոյեմբերի 29, 1872(1872-11-29)^{[1][2][3][…]}, Pleasantville, Վեստչեստեր շրջան, Նյու Յորք, ԱՄՆ^[4]), ամերիկացի լրագրող, քաղաքական գործիչ, 1872 թվականի նախագահական ընտրություններում Լիբերալ-Հանրապետական և Դեմոկրատական կուսակցությունների համատեղ թեկնածու։

Հորաս Գրիլին ծնվել է աղքատ ֆերմերների ընտանիքում, 1831 թվականից ապրել է Նյու Յորքում, որտեղ 1834 թվականին սկսել է հրատարակել New Yorker թերթը^[5]։ 1838 թվականից հրատարակել է նաև Jeffersonian վիգերի կուսակցության թերթը, իսկ 1840 թվականից՝ Log Cabin թերթը, որի հայտնիությունը նպաստել է ամերիկյան վիգերի կուսակցության թեկնածու Ուիլյամ Հարիսոնի հաղթանակին նախագահական ընտրություններում։ 1841 թվականին Գրիլի թերթերը միավորվել են New York Tribune-ում, որի խմբագիրը մնացել է մինչև իր օրերի ավարտը։

Գրիլին առանձնանում էր արմատական հայացքներով՝ աջակցելով ուտոպիստական սոցիալիզմին Շառլ Ֆուրիեի և ամերիկացի սոցիալիստ Ալբերտ Բրիսբենի ոգով, ստրկության վերացմանը, ագրարային բարեփոխումներին (ներառյալ հոմստեդների մասին օրենքը), Արևմուտքի զարգացմանը (1865 թվականի հուլիսի 13-ին նրա խմբագրական սյունակում հայտնվել է հայտնի դարձած արտահայտությունը Go West, young man, go West and grow up with the country՝ գնա Արևմուտք, երիտասարդ, գնա Արևմուտք և մեծացիր քո երկրի հետ)։ Գրիլին խոշոր կապիտալի հակառակորդ էր, դեմ էր մենաշնորհներին և հողերի փոխանցմանը երկաթուղիների սեփականատերերին, աջակցում էր սակագների բարձրացմանը։ 1851-1862 թվականներին Գրիլիի թերթում համագործակցել են Կարլ Մարքսը և Ֆրիդրիխ Էնգելսը։

Գրիլին աշխույժ անձնավորություն էր, որը հայտնի էր իր էքսցենտրիկ պահվածքով. միշտ իր հետ անձրևանոց է տարել և նույնիսկ ամենաշոգ եղանակին վերարկու է հագել, զբաղվել է սպիրիտիզմով և գանգագուշակությամբ։

1848 թվականի դեկտեմբերի 4-ից մինչև 1849 թվականի մարտի 3-ը Գրիլին նիստ է անցկացրել Կոնգրեսում^[6]։

Երբ 1854 թվականին ստեղծվում է Հանրապետական կուսակցությունը, New York Tribune-ը դարձել է նրա ոչ պաշտոնական մարմինը (և այդ դերը կատարել է դեռ շատ տասնամյակներ)։ Այն դեռ առանձնացել է արմատականությամբ՝ պնդելով, որ երկրում կա ստրկատերերի դավադրություն՝ ուղղված առաջադեմ ուժերի դեմ, քաղաքացիական պատերազմի սկսվելուց հետո Գրիլին կոչ է արել կառավարությանը հնարավորինս շուտ պաշտոնապես հայտարարել ստրկության վերացումը, բայց 1863-1864 թվականներին անցել է ավելի փոխզիջումային դիրքերի՝ աջակցելով Համադաշնության հետ խաղաղության գաղափարին։

Պատերազմից հետո Գրիլին հիմնականում հանդես է եկել արմատական հանրապետականների կողմից նախագահ Էնդրյու Ջոնսոնի դեմ, բայց արմատական հանրապետականների շրջանում նրա հայտնիությունը թուլացել է այն բանից հետո, երբ 1867 թվականին գրավ է դրել Կոնֆեդերացիայի նախկին նախագահ Ջեֆերսոն Դևիսին ազատ արձակելու համար։

1868 թվականին Գրիլին պաշտպանել է հանրապետական Ուլիսես Գրանթի թեկնածությունը, բայց շուտով անցել է նրա քննադատների թվին, վերջնականապես խզել է կապերը արմատականների հետ և 1872 թվականին միացել է հանրապետականներից անջատված Լիբերալ-Հանրապետական կուսակցությանը^[7]։ Ի զարմանս բոլորի, Գրիլին հաստատվել է լիբերալ հանրապետականների կողմից որպես նախագահի թեկնածու և, որ ավելի զարմանալի է, աջակցվել է Դեմոկրատական կուսակցության կողմից, որը չէր ցանկանում ցրել Գրանթի դեմ պայքարող ընտրազանգվածը։

Գրիլին արդեն հանդես է եկել Վերակառուցման շուտափույթ դադարեցման և հարավային նահանգներից զորքերի դուրսբերման օգտին։ Պարզ է դարձել, որ նա անհաջող թեկնածու է. 1848 թվականից հետո Գրիլին երբեք չի կարողացել հաղթել ընտրություններում, հայացքների կտրուկ փոփոխությունը նրան տվել է դավաճանի և անվստահելի մարդու համբավ։ Գրանթի կողմնակիցները Գրիլիին ներկայացնում էին որպես խենթ էքսցենտրիկ։ Գրիլիին ծաղրելիս հատկապես աչքի է ընկել հայտնի ծաղրանկարիչ Թոմաս Նաստը։

Չնայած Գրանթի հակառակորդների միավորմանը, Գրիլիին հաջողվել է ստանալ ձայների միայն 43,8%-ը, հաղթել է 6 նահանգներում, ինչը պետք է նրան տա 66 ընտրական ձայն։ Ընտրություններից առաջ մահացել է Գրիլիի կինը, ինչի հետևանքով խելագարության մեջ է ընկել և մահացել ընտրություններից անմիջապես հետո (բայց ընտրական քվեարկությունից առաջ)։ Ջորջիայի 3 ընտրողներ, այնուամենայնիվ, քվեարկել են Գրիլիի օգտին (սակայն նրանց ձայները Կոնգրեսի կողմից որակազրկվել են, այլ աղբյուրների համաձայն՝ նրանց քվեաթերթիկները դատարկ են մնացել), մյուսների ձայները բաժանվել են Դեմոկրատական և Լիբերալ-Հանրապետական կուսակցությունների 4 ներկայացուցիչների միջև։ Ավելի շատ անվանվել են փոխնախագահի թեկնածուներ՝ 8 (չնայած Գրիլիի հետ զուգակցված փոխնախագահի թեկնածու Բենջամին Բրաունը ողջ է մնացել)։

Գրիլիի անունով է կոչվել Նյու Յորքի հրապարակը։ Նյու Յորքի կողքին՝ պուրակում, հուշարձան է կանգնեցված։

• «Նյու Յորքի ավազակախմբերը» / «Gangs of New York» (ԱՄՆ, Գերմանիա, Մեծ Բրիտանիա, Նիդերլանդներ, Իտալիա, 2002) ռեժիսոր՝ Մարտին Սկորսեզե, Հորաս Գրիլիի դերում՝ Մայքլ Բիրն։
• «Օրեր մահվան հովտում» հեռուստասերիալի դրվագներից մեկում Հորաս Գրիլիի դերը կատարել է Փերլի Բաերը։

• Greeley, Horace. An Address on Success in Business : Delivered before the students of Packard's briant and strattor. — New York : S. S. Packard, 1867. — 31 p. — [Аннотация, англ.].
• Greeley, Horace. The American Conflict: A History of the Great Rebellion in the United States of America, 1860-64 Vol. IԱրխիվացված 2016-08-03 Wayback Machine (1864) Vol. IIԱրխիվացված 2015-04-02 Wayback Machine (1866)
• Greeley, Horace. Recollections of a Busy LifeԱրխիվացված 2021-04-13 Wayback Machine (1868)
• Greeley, Horace. Essays Designed to Elucidate The Science of Political Economy, While Serving To Explain and Defend The Policy of Protection to Home Industry, As a System of National Cooperation For True Elevation of Labor, Boston: Fields, Osgood a Co., 1870

• Cross, Coy F., II. Go West Young Man! Horace Greeley’s Vision for America. U. of Mexico Press, 1995. 165 pp. online edition
• Downey, Matthew T. «Horace Greeley and the Politicians: The Liberal Republican Convention in 1872,» The Journal of American History, Vol. 53, No. 4. (March, 1967), pp. 727–750. in JSTOR
• Durante, Dianne, Outdoor Monuments of Manhattan: A Historical Guide (New York University Press, 2007): discussion of Greeley and the 2 memorials to him in New York.
• Lunde, Erik S. Horace Greeley (Twayne’s United States Authors Series, no. 413.) Twayne, 1981. 138 pp.
• Lunde, Erik S. «The Ambiguity of the National Idea: the Presidential Campaign of 1872» Canadian Review of Studies in Nationalism 1978 5(1): 1-23. ISSN 0317-7904
• McDougall, Walter A. Throes of Democracy: The American Civil War Era, 1829—1877 (Harper Collins, 2008)
• Nevins, Allan. Horace Greeley // Dictionary of American Biography. — 1931. — Vol. 7. — P. 528−534.
• Parrington, Vernon L. Main Currents in American Thought (1927), II, pp. 247–57. online edition
• Robbins, Roy M., «Horace Greeley: Land Reform and Unemployment, 1837—1862,»Արխիվացված 2006-09-06 Wayback Machine Agricultural History, VII, 18 (January, 1933).
• Rourke, Constance Mayfield ; Trumpets of Jubilee: Henry Ward Beecher, Harriet Beecher Stowe, Lyman Beecher, Horace Greeley, P.T. Barnum (1927). online editionԱրխիվացված 2011-01-17 Wayback Machine
• Schulze, Suzanne. Horace Greeley: A Bio-Bibliography. Greenwood, 1992. 240 pp.
• Seitz, Don C. Horace Greeley: Founder of the New York Tribune (1926) online editionԱրխիվացված 2012-05-24 Wayback Machine
• Van Deusen, Glyndon G. Horace Greeley : Nineteenth-Century Crusader. — Philadelphia : University of Pensilvania Press, 1953. — 448 p. — Կաղապար:LCCN.
  Van Deusen, Glyndon G. Horace Greeley : Nineteenth-Century Crusader. — Philadelphia : University of Pensilvania Press, 2015. — 472 p. — (Anniversary Collection). — ISBN 9781512819106.
• Weisberger, Bernard A. «Horace Greeley: Reformer as Republican» . Civil War History 1977 23(1): 5-25. ISSN 0009-8078
• Robert C. Williams. Horace Greeley: Champion of American Freedom (2006)
• Lessing, Lauren Keach. Presiding Divinities : Ideal Sculpture in Nineteenth-Century American Domestic Interiors : Ph. D. dissertation. — Indiana University, 2006.