Մարիինյան թատրոն

Մարիինյան թատրոն Мариинский театр
Մարիինյան թատրոնի ճակատային մասը
Տեսակ	օպերային թատրոն և տեսարժան վայր
Տնօրեն	Վալերի Գերգիև
Երկիր	Ռուսաստան
Գտնվելու վայրը	Սանկտ Պետերբուրգ, ՌԴ
Հիմնադրման ամսաթիվ	հոկտեմբերի 5 1783
Անվանված է	Մարիա Ալեքսանդրովնա
Նախկին անվանումներ	Լենինգրադի Ս․ Կիրովի անվան օպերայի և բալետի պետական ակադեմիական թատրոն
Գեղարվեստական ղեկավար	Վալերի Գերգիև
Գլխավոր դիրիժոր	Վալերի Գերգիև
Գլխավոր բալետմեյստեր	Յուրի Ֆաթեև
Երգչախմբի ղեկավար	Անդրեյ Պետրենկո
Ճարտարապետ	Ալբերտո Կավոս
Կայք	mariinsky.ru​(ռուս.)
Mariinsky Theatre Վիքիպահեստում

Մարիինյան թատրոն (ռուս.՝ Мариинский театр), (1934-1992 թվականներին՝ Լենինգրադի Ս. Մ. Կիրովի անվան օպերայի և բալետի պետական ակադեմիական թատրոն), Ռուսաստանի և աշխարհի ամենահայտնի և խոշոր օպերայի և բալետի թատրոններից մեկը։

Թատրոնը հիմնադրվել է 1783 թվականին Եկատերինա Մեծ կայսրուհու հրամանով մի շենքում, որը հետագայում վերափոխվեց Սանկտ Պետերբուրգի կոնսերվատորիայի։ Մտել է Ռուսաստանի Կայսերական թատրոնների կազմի մեջ։

1783 թվականի հուլիսի 12-ին «թատրոնների և երաժշտության կառավարման» համար թատերական կոմիտե ստեղծելու վերաբերյալ հրաման արձակվեց։ Հոկտեմբերի 5-ին բացվեց Մեծ Կամեննի թատրոնը (ռուս.՝ Большой Каменный театр) Կարուսելնայա հրապարակում, որից էլ սկսվում է թատրոնի պատմության հաշվարկը^[1]։ Հետագայում Կարուսելնայա հրապարակը վերանվանվեց Թատերական հրապարակի։

1859 թվականին հրդեհվեց Մեծ թատրոնի դիմաց տեղակայված Կրկես-թատրոնը։ Վերջինիս փոխարեն ճարտարապետ Ալբերտո Կավոսը նոր թատրոն կառուցեց, որը կոչվեց Ալեքսանդր II կայսեր կնոջ՝ Մարիա Ալեքսանդրովնայի անունով։ Առաջին թատերաշրջանը բացվեց 1860 թվականի հոկտեմբերի 2-ին Միխայիլ Գլինկայի «Կյանքը հանուն ցարի» օպերայի ներկայացմամբ։ 1886 թվականին թատրոնի հին շենքը վերակառուցվեց որպես Սանկտ Պետերբուրգի կոնսերվատորիա, իսկ խաղացանկն ամբողջովին տեղափոխվեց Մարիինյան թատրոնի բեմ։

1920 թվականին թատրոնը վերանվանվեց «Օպերայի և բալետի պետական ակադեմիական թատրոնի», իսկ 1935 թվականին կոչվեց՝ Սերգեյ Կիրովի անունով։

1988 թվականին Եվգենի Մրավինսկու մահից և Յուրի Տեմիրկանովի՝ Ֆիլհարմոնիա հեռանալուց հետո, թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար և գլխավոր դիրիժոր է դառնում Վալերի Գերգիևը։

1992 թվականի հունվարի 16-ին թատրոնին վերադարձվեց իր պատմական անունը։

• Մարիինյան թատրոնի հիմնական շենքը (Թատերական հրապարակ, տուն 1)
• Մարիինյան թատրոնի երկրորդ բեմ (Մարիինսկի-2), պաշտոնական հանդիսավոր բացումը և գալա-համերգը կայացավ 2013 թվականի մայիսի 2-ին
• Մարիինյան թատրոնի համերգային դահլիճ (երրորդ բեմ), (Դեկաբրիստների փ, տուն 37)

Թատերաշրջանների միջև ընկած ժամանակահատվածում թատրոնն իր բեմը տրամադրում է այլ թատերախմբերի։

• Արամ Խաչատրյանի «Սպարտակ», պրեմիերա՝ սեպտեմբերի 15, 2010
• Ջուզեպպե Վերդիի «Աթիլլա», պրեմիերա՝ հոկտեմբերի 7, 2010
• Նիկոլայ Կարետնիկովի «Պողոս առաքյալի առեղծվածը», պրեմիերա՝ հոկտեմբերի 13, 2010
• Ռոդիոն Շչեդրինի «Աննա Կարենինա», պրեմիերա՝ հոկտեմբերի 14, 2010
• Լեոշ Յանաչեկի «Մակրոպուլոսի դեղամիջոցը», պրեմիերա՝ հոկտեմբերի 23, 2010

• Մարիա Մաքսակովա
• Իրինա Բոգաչյովա
• Յուրի Մարուսին
• Օլգա Բորոդինա
• Սերգեյ Լեյֆերկուս
• Օլգա Կոնդինա
• Աննա Նետրեբկո^[2][3]

• Ֆարուխ Ռուիմատով (1981-2007)
• Ալեքսանդր Լունյով (1983-1991)
• Իգոր Զելենսկի (1989-)
• Եվգենի Իվանչենկո (1992-)
• Անդրիան Ֆադեև (1995-2011)
• Իգոր Կոլբ (1996-)
• Դանիլա Կորսունցև (1998-)
• Միխայիլ Լոբուխին (2002-2010)
• Լեոնիդ Սարաֆանով (2002-2011)
• Վլադիմիր Շկլյարով (2003-)
• Անդրեյ Երմակով (2005-)
• Յուրի Սմեկալով (2009-)^[4]

• Վալերի Գերգիև
• Էդուարդ Գրիկուրով
• Վլադիմիր Դրանիշնիկով
• Ռիկարդո Դրիգո
• Սերգեյ Ելցին
• Ալեքսանդր Կլիմով
• Էմիլ Կուպեր
• Կոնստանտին Լյադով
• Եվգենի Մրավինսկի
• Էդուարդ Նապրավնիկ
• Արի Պազովսկի
• Կոնստանտին Սիմեոնով
• Յուրի Տեմիրկանով
• Վիկտոր Ֆեդոտով
• Բորիս Խայկին

• Վալերի Գերգիև, գեղարվեստական ղեկավար և գլխավոր դիրիժոր
• Յուրի Շվարցկոպֆ

• «Սպիտակ գիշերների աստղեր» միջազգային փառատոն^[5]
• Մոսկվայի Զատկի փառատոն
• «Նոր հորիզոններ» ժամանակակից երաժշտության փառատոն
• «Մասլենիցա» փառատոն
• «Մարիինսկի» բալետի փառատոն

• Театр оперы и балета имени С. М. Кирова / составитель Т. С. Крунтяева; авторы очерков А. М. Соколова, Я. И. Лушина, А. К. Кенигсберг; общая редакция В. Н. Гурков; научный редактор А. С. Розанов. — Музыка, 1983. — 240 с. — 20 000 экз.
• Пантеон и репертуар русской сцены / Ф. Кони. — СПб., 1850.
• Классический танец. История и современность / Л. Д. Блок. — Искусство, 1987. — 556 с. — 25 000 экз.
• В. А. Теляковский. Дневники директора императорских театров. 1901—1903. Санкт-Петербург / Под общ. ред. М. Г. Светаевой. Подгот. текста С. Я. Шихман и М. А. Малкиной. Коммент. М. Г. Светаевой и Н. Э. Звенигородской при участии О. М. Фельдмана. — М.։ АРТ, 2002. — 702 с.
• В. А. Теляковский. Дневники Директора Императорских театров. Санкт-Петербург. 1903—1906 / Под общ. ред. М. Г. Светаевой; Подгот. текста М. А. Малкиной и М. В. Хализевой; Коммент. М. Г. Светаевой, Н. Э. Звенигородской и М. В. Хализевой. — М.։ АРТ, 2006. — 928 с.
• В. А. Теляковский. Дневники Директора Императорских театров. Санкт-Петербург. 1906—1909 / Под общ. ред. М. Г. Светаевой; Подгот. текста М. В. Хализевой и М. В. Львовой; Коммент. М. Г. Светаевой, Н. Э. Звенигородской и М. В. Хализевой. — М.։ АРТ, 2011. — 928 с.
• А. Ю. Руднев. Мариинский театр: четвертьвековые итоги

• Алексей Конкин. «Чёрный текст на белом фоне: Известный оперный режиссёр Грэм Вик показал в Мариинке «Средство Макропулоса»». «Российская газета» — вып. № 5320 (241) от 25 октября 2010. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 22-ին.
• Мария Табак. (02.08.2011). «Мариинка представит в Вашингтоне балет «Жизель»». РИА Новости. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 27-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 22-ին.
• «Мариинский театр привезёт на гастроли в Москву оперу и балет». РИА Новости. 19.01.2011. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 27-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 22-ին.
• «Мариинский театр оперы и балета — история». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 27-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 22-ին.
• «Мариинский театр покажет премьеру оперы Джузеппе Верди «Аттила»». РГРК «Голос России». 13.07.2010. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 27-ին. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 22-ին.
• «Мариинский театр». Энциклопедия «Кругосвет». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 1-ին. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 24–ին-ին.

• Թատրոնի պաշտոնական կայքը
• Պետերբուրգյան բալետի 3 դարերը
• Մարիինյան թատրոնի նվագախմբի լուսանկարները(չաշխատող հղում)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարիինյան թատրոն» հոդվածին։

Սոցիալական ցանցերում ՎԿ · Օդնոկլասնիկի · Ֆեյսբուք · Տելեգրամ · X Ֆոտո, վիդեո և աուդիո Ինստագրամ · ՅուԹյուբ Թեմատիկ կայքեր GeoNames Բառարաններ և հանրագիտարաններ Բրիտանիկա · Բրոքհաուսի և Եփրոնի · Կրուգոսվետ · Մեծ սովետական (1 հրտ.)   Չափորոշչային վերահսկողություն BNC: a10845240 · BNF: 145213916 · GND: 5068959-9 · ISNI: 000000010943345X · LCCN: no00054737 · NKC: ko2002153579, ko2002153578 · VIAF: 135164048 · WorldCat VIAF: 135164048

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 562)։