Քրիստոնեական աշխարհ

Քրիստոնեական աշխարհ^[2][3], պատմականորեն քրիստոնեական երկրներ, քրիստոնյա մեծամասնություն ունեցող երկրներ, երկրներ, որտեղ քրիստոնեությունը գերիշխող է^[4][5] կամ որոնց հետ այն մշակութային կամ պատմականորեն սերտորեն կապված է։

Քրիստոնեության տարածումից հետո Լևանտից դեպի Եվրոպա և Հյուսիսային Աֆրիկա վաղ Հռոմեական կայսրության ժամանակ քրիստոնեական աշխարհը բաժանվել է արևելյան քրիստոնեության և արևմտյան քրիստոնեության (համապատասխանաբար ձևավորելով կաթոլիկություն և ուղղափառություն): Արևմտյան քրիստոնեությունը, որի համայնքը կոչվում է արևմտյան քրիստոնեական (լատիներեն` քրիստոնեական աշխարհ), կենտրոնացած էր Հռոմում^[6], իսկ Արևելյան քրիստոնեության համայնքը՝ արևելյան քրիստոնեական աշխարհը, իր կենտրոնն է ունեցել Կոստանդնուպոլսում^[7]։ 11-13-րդ դարերում Լատինական քրիստոնեական աշխարհը դարձել է արևմտյան աշխարհի հիմքը^[8]։ Քրիստոնեական աշխարհի պատմությունը մոտ 1700 տարեկան է^[9][10][11]:

Անգլո-սաքսոնական «Քրիստոնեական աշխարհ» (cristendom) տերմինը հանդիպել է դեռևս 9-րդ դարում Հարավային Անգլիայից եկած մի դպիրի մոտ, որը հավանաբար, տեղի է ունեցել Ուեսեքսի թագավոր Ալֆրեդ Մեծի արքունիքում: Դպիրը թարգմանել է Պոլ Օրոսիուսի «Պատմություն հեթանոսների դեմ» (մոտ 416 թվական) և նրան անհրաժեշտ է եղել մի տերմին, որը կարտահայտի Հիսուս Քրիստոսի շուրջ ձևավորված մշակույթի գաղափարը^[12][13][14]:

Cristendom-ի ժամանակակից իմաստը «տարածք, որտեղ քրիստոնեությունը գերիշխող կրոնն է», հայտնվել է ուշ միջին անգլերենում` 1400 թվականին^[15][16]:

Կանադացի աստվածաբանության պրոֆեսոր Դուգլաս Ջոն Հոլը 1997 թվականին նշել է, որ «Քրիստոնեական աշխարհ» բառացիորեն նշանակում է քրիստոնեական կրոնի գերակայություն^[16]։ Լոս Անջելեսի հռոմեական կաթոլիկ եպիսկոպոս Թոմաս Ջոն Քարրին 2001 թվականին առաջարկել է քրիստոնեական աշխարհի սահմանումը որպես «չորրորդ դարից սկիզբ առած համակարգ, որի միջոցով կառավարությունները աջակցում և քարոզել են քրիստոնեությունը»^[17]: Թոմաս Ջոն Քարրին պնդել է, որ քրիստոնեական աշխարհի վերջը եկել է այն պատճառով, որ ժամանակակից պետությունները հրաժարվել են «աջակցել քրիստոնեության վարդապետություններին, սովորույթներին, իդեալներին և գործելակերպին»^[17]: Բրիտանացի եկեղեցու պատմաբան Դիարմեյդ ՄաքՔալոքը 2010 թվականին քրիստոնեական աշխարհը սահմանել է որպես պետությունների հավաքածու, որտեղ կա «դաշինք քրիստոնեության և աշխարհիկ իշխանության միջև»^[18]:

Այս բառը ունի բառացի և փոխաբերական իմաստներ, փոխաբերական իմաստը մոտ է արևմտյան աշխարհ, հայտնի աշխարհ կամ ազատ աշխարհ տերմինների իմաստներին: «Եվրոպա» և «Արևմտյան աշխարհ» հասկացությունները սերտորեն կապված են «Քրիստոնեություն և քրիստոնեական աշխարհ» հասկացության հետ։ Շատերը նույնիսկ քրիստոնեությունը համարում են եվրոպական միասնական ինքնություն կերտած կապող օղակ^[19]:

1. ↑ «Global Christianity – A Report on the Size and Distribution of the World's Christian Population» (PDF). Pew Research Center. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021-02-01-ին. Վերցված է 2023-05-15-ին.
2. ↑ See Merriam-Webster.com : dictionary, «Christendom» Archive copy Wayback Machine-ի միջոցով:
3. ↑ . էջ 42. ISBN 978-1-58836-684-9. {{cite book}}: |first= missing |last= (օգնություն); Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |автор= ignored (օգնություն); Unknown parameter |год= ignored (օգնություն); Unknown parameter |заглавие= ignored (օգնություն); Unknown parameter |издательство= ignored (օգնություն); Unknown parameter |ссылка= ignored (օգնություն) Արխիվացված է Նոյեմբեր 20, 2023 Wayback Machine-ի միջոցով:
4. ↑ Hall, Douglas John (2002). The End of Christendom and the Future of Christianity. Eugene, Oregon: Wipf and Stock Publishers. էջ ix. ISBN 9781579109844. «"Christendom" […] means literally the dominion or sovereignty of the Christian religion.»
5. ↑ See Merriam-Webster.com : dictionary, «Christendom» Արխիվացված է Սեպտեմբեր 18, 2017 Wayback Machine-ի միջոցով:
6. ↑ Chazan, Robert (2006). The Jews of Medieval Western Christendom: 1000-1500. Cambridge: Cambridge University Press. էջ xi. ISBN 9780521616645.
7. ↑ Encarta-encyclopedie Winkler Prins (1993—2002) s.v. «christendom. § 1.3 Scheidingen». Microsoft Corporation/Het Spectrum.
8. ↑ Chazan, p. 5.
9. ↑ Dawson, Christopher; Olsen, Glenn (1961). Crisis in Western Education (reprint ed.). ISBN 978-0-8132-1683-6.
10. ↑ E. McGrath, Alister (2006). Christianity: An Introduction. John Wiley & Sons. էջ 336. ISBN 1405108991.
11. ↑ «Review of How the Catholic Church Built Western Civilization by Thomas Woods, Jr». National Review Book Service. Արխիվացված է օրիգինալից 2006-08-22-ին. Վերցված է 2006-09-16-ին.
12. ↑ MacCulloch, Diarmaid (2010). A History of Christianity: The First Three Thousand Years. London: Penguin Publishing Group. էջ 572. ISBN 9781101189993.
13. ↑ «Translate christendom from Dutch to English». Արխիվացված օրիգինալից 2023-04-22-ին. Վերցված է 2023-05-15-ին.
14. ↑ «CHRISTENTUM - Translation in English - bab.la». Արխիվացված օրիգինալից 2023-04-21-ին. Վերցված է 2023-05-15-ին.
15. ↑ «Christendom | Origin and meaning of christendom by Online Etymology Dictionary». Արխիվացված օրիգինալից 2023-04-17-ին. Վերցված է 2023-05-15-ին.
16. ↑ ^{16,0 16,1} Hall, Douglas John (2002). The End of Christendom and the Future of Christianity. Eugene, Oregon: Wipf and Stock Publishers. էջ ix. ISBN 9781579109844. «"Christendom" […] means literally the dominion or sovereignty of the Christian religion.»
17. ↑ ^{17,0 17,1} Curry, Thomas John (2001). Farewell to Christendom: The Future of Church and State in America. Oxford: Oxford University Press. էջ 12. ISBN 9780190287061.
18. ↑ MacCulloch (2010), p. 1024—1030.
19. ↑ Dawson, Christopher; Glenn Olsen (1961). Crisis in Western Education (reprint ed.). էջ 108. ISBN 9780813216836.