Օրթոֆոսֆորական թթու

Օրթոֆոսֆորական թթու
Ընդհանուր տեղեկություններ
Դասական անվանակարգում	օրթոֆոսֆորական թթու
Ավանդական անվանում	ֆոսֆորական թթու
Քիմիական բանաձև	H₃PO₄
Ֆիզիկական հատկություններ
Մոլային զանգված	1,6E−25 կիլոգրամ[1] գ/մոլ
Խտություն	1,685 գ/սմ3 գ/սմ³
Դինամիկ մածուցիկություն	2,4-9,4 Պա/վ Պա/վ
Հալման ջերմաստիճան	108 ± 1 ℉[2], 20 °C[3] և 42,4 °C[4] °C
Եռման ջերմաստիճան	415 ± 1 ℉[2] և 407 °C[4] °C
Գոլորշու ճնշում	0,03 ± 0,01 mm Hg[2]
Քիմիական հատկություններ
Լուծելիությունը ջրում	548 գ/100 մլ գ/100 մլ
pKa	1,97 ± 0,01[5] և 2,12[6]
Դասակարգում
CAS համար	7664-38-2
PubChem	1004, 22486802
EINECS համար	231-633-2
SMILES	OP(=O)(O)O
ЕС	231-633-2
RTECS	TB6300000
ChEBI	979
IDLH	1000 ± 1000 mg/m³[2]
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Օրթոֆոսֆորական թթու (ֆոսֆորական թթու), միջին ուժի անօրգանական թթու է, քիմիական բանաձևն է H₃PO₄, այն ստանդարտ պայմաններում իրենից ներկայացնում է անգույն հիդրոսկոպիկ բյուրեղներ։ 213 °C ջերմաստրճանից բարձր ջերմաստիճանում փոխակերպվում է պիրոֆոսֆորական թթվի H₄P₂O₇։ Ջրում լավ լուծելի է։ Հիմնականում օրթոֆոսֆորական թթու անվանում են 85%-անոց ջրային լուծույթը(անգույն, անհոտ հեղուկ է)։ Լուծվում է նաև էթանոլում և այլ լուծիչներում։

Ֆոսֆորական թթու հիմնականում ստանում են կալցիումի ֆոսֆատից։

• ${\displaystyle {\mathsf {Ca_{3}(PO_{4})_{2}+3H_{2}SO_{4}\rightarrow 3CaSO_{4}+2H_{3}PO_{4}}}}$

Կարելի է ստանալ ֆոսֆորի պենտաքլորիդի(PCl₅) հիդրոլիզից։

• ${\displaystyle {\mathsf {PCl_{5}+4H_{2}O\rightarrow H_{3}PO_{4}+5HCl}}}$

Կարելի է ստանալ ջրի և ֆոսֆորի հնգավալենտ օքսիդի փոխազդեցությունից։

• ${\displaystyle {\mathsf {P_{2}O_{5}+3H_{2}O\rightarrow 2H_{3}PO_{4}}}}$

Ֆոսֆորական թթուն եռահիմն, միջին ուժի թթու է։ Այն երբ փոխազդում է ավելի ուժեղ թթվի հետ, ցուցաբերում է երկդիմի հատկություն։ Օրթոֆոսֆորական թթուն կամ իր լուծելի աղերը կարելի է հայտնաբերել դրանց վրա արծաթի նիտրատի լուծույթով ազդելով։ Նկատվում է դեղին գույնի նստվածք (չեզոք միջավայր)։

Ֆոսֆորական թթվի աղերը կոչվում են ֆոսֆատներ։ Կարող են առաջանալ է դիհիդրոֆոսֆատ, հիդրոֆոսֆատ և ֆոսֆատ։

• ${\displaystyle {\mathsf {H_{3}PO_{4}+NaOH\rightarrow NaH_{2}PO_{4}+H_{2}O}}}$
• ${\displaystyle {\mathsf {H_{3}PO_{4}+2NaOH\rightarrow Na_{2}HPO_{4}+2H_{2}O}}}$
• ${\displaystyle {\mathsf {H_{3}PO_{4}+3NaOH\rightarrow Na_{3}PO_{4}+3H_{2}O}}}$

Հիմնականում դիհիդրոֆոսֆատները լուծելի են, իսկ հիդրոֆոսֆատներն ու ֆոսֆատները քիչ լուծելի են։ Դիհիդրոֆոսֆատները և հիդրոֆոսֆատները կարող են փոխակերպվել հետևյալ ուրվագրով։

• ${\displaystyle {\mathsf {NaH_{2}PO_{4}\rightarrow NaPO_{3}+H_{2}O}}}$
• ${\displaystyle {\mathsf {2Na_{2}HPO_{4}\rightarrow Na_{4}P_{2}O_{7}+H_{2}O}}}$

• Карапетьянц, Михаил Христофорович|Карапетьянц М. Х. Дракин С. И. Общая и неорганическая химия. М.։ Химия1994
• Блум У. Адгезивные системы обзор и сравнение// Дент. Арт.- 2003,№ 2.-С.5-11.
• Давыдова А. В. Характеристика адгезивных систем// Материалы научно-практической конференции «Новые технологии в стоматологии».- Ростов на Дону, 2004.-С.45-46
• Enamel-dentin adhesives, self-etching primers// CRA Newsletter.- Vol.24,№ 11.-2000.-P.1-2.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օրթոֆոսֆորական թթու» հոդվածին։

Թեմատիկ կայքեր ChEMBL · Drugbank · KEGG · KEGG · UNII Բառարաններ և հանրագիտարաններ Բրիտանիկա · Բրոքհաուս · Մեծ կատալոնական · Մեծ նորվեգական · MESH ID   Չափորոշչային վերահսկողություն BNF: 12151292x · GND: 4174437-8 · LCCN: sh85101114 · LNB: 000310356 · Microsoft: 2776622989, 2910775046 · NDL: 00569524