Sasao a Timoriko

Ti sasao a Timoriko, wenno Timor–Babar, ket dagiti grupo ti limapulo a sasao nga Austronesio (heograpiko a sasao a Tengnga–Akindaya a Malayo-Polinesio) a naisasao kadagiti isla ti Timor, ti kaarruba a Wetar, ken (depende iti pannakaidasig) ti Is-isla Babar iti daya.

Iti kaunegan ti grupo, dagiti pagsasao a kaaduan ti nagisasao ket ti Uab Meto ti Laud a Timor ken Tetum ti Daya a Timor, ti tunggal maysa ket addaan iti agarup a kagudua a riwriw nga agsasao, ken ti Tetum ket maysa nga opisial a pagsasao ken lingua franca kadagiti saan a Tetum a Daya a Timores.

Ti di naidasig a Nauete ket saan nga asideg kadagiti sabali a sasao a Timores. Ti Habu ket kapada iti estruktura iti Waima'a.

Mangporma ti bukodda a grupo ti sasao a Babar:

• Sasao a Babar

Isingasing ni Geoffrey Hull (1998) ti grupo a Timoriko a kas dagiti sumaganad:

• Ramelaiko (asideg iti sakop ti Ramelau)
  • Laud: Kemak, Tukudede
  • Tengnga: Mambai
  • Daya (Idalaka): Idaté, Isní, Lakalei, Lolein
• Ekstra-Ramelaiko (Fabroniko; dagiti saan nga ania a Ramelaiko)
  • Laud: Dawan (Uab Meto)–Amarasi, Helong, Roti (Bilba, Dengka, Lole, Ringgou, Dela-Oenale, Termanu, Tii)
  • tengnga: Tetun, Bekais
  • Amianan: Wetar, Galoli
  • Daya: Kairui, Waimaha, Midiki; Luang, Makuva

Isaad ni Van Engelenhoven ti sanga ti Abagatan–Daya a Timor a mairaman ti Tetun, Waimaha, ken Luangiko–Kisariko; ti naud-udi ket dagiti sumaganad:^[1]

• Abagatan–Daya a Timor
  • Tetun
  • Waimaha
  • Luangiko–Kisariko
    • Kisar–Roma: Kisar, Romang
    • Luangiko: Luang, Wetan, Leti

Ited ni Taber (1993:396) ti grupo ti Abagatan a laud a Maluku ken Babar a kas dagiti sumaganad, a mairaman ti Laud a Damar a kas maysa a naisina.

• Grupo ti Abagatan a laud a Maluku
  • Daya a Damar
  • Subgrupo ti Wetar
    • Talur
    • Rimpuok ti Wetar
      • Aputai
      • Perai
      • Tugun
      • Iliun
  • Subgrupo ti Kisar-Roma
    • Kisar
    • Roma
  • Luang
    • Leti
    • Luang
    • Wetan
  • Subgrupo ti TNS (Teun-Nila-Serua)
    • Teun
    • Rimpuok ti Nila-Serua: Nila, Serua
• Grupo ti Babar
  • Subgrupo ti Amianan a Babar
    • Amianan a Babar
    • Dai
    • Dawera-Daweloor
  • Subgrupo ti Abagatan a Babar
    • Rimpuok ti Abagatan a laud a Babar
      • Emplawas
      • Tela-Masbuar
      • Imroing
    • Rimpuol ti Masela – Abagatan a daya a Babar
      • Abagatan a daya a Babar
      • Serili
      • Daya a Masela
      • Tengnga a Masela
• Laud a Damar (naisina)

• Hull, Geoffrey. 1998. "The basic lexical affinities of Timor's Austronesian languages: a preliminary investigation." Studies in Languages and Cultures of East Timor 1:97-202.
• Taber, Mark (1993). "Toward a Better Understanding of the Indigenous Languages of Southwestern Maluku." Oceanic Linguistics, Vol. 32, No. 2 (Winter, 1993), pp. 389–441. University of Hawai'i.

• The Languages of East Timor: Some Basic Facts (Napabaro idi 24 Agosto 2004) Geoffrey Hull