Sasao a Torricelli

Ti sasao a Torricelli ket ti pamilia dagiti agarup a lima pulo a pagsasao iti akin-amianan nga aplaya ti Papua Baro a Guinea, nga insasao laeng babaen dagiti agarup a 80,000 a tattao. Nanaganan dagitoy manipud iti Banbantay Torricelli. Ti kaaduan ti populasion ken kaaduan nga ammo a sasao a Torricelli ket ti Arapesh, nga addaan iti agarup a 30,000 nga agsasao.

Sakupen ti sasao a Torricelli ti tallo a heograpikal a nagsisina a lugar, ken mabalin nga insinsina babaen ti migrasion dagiti agsasao iti Sepik kadagiti napalabas a siglo.

Insilpo ni Wilhelm Schmidt dagiti sanga ti Wapei ken Monumbo, ken ti igid ti baybay dagiti akinlaud ken akindaya a patingga ti pamilia, idi 1905. Ti pamilia ket napnapno nga intakder babaen ni David Laycock idi 1965. Iti kaudian, insinsina ni Ross ti kukua da Laycock ken Z’graggen (1975) a sanga a Kombio, ken inkabilda ti Kombio iti sanga a Palei ken inbatida a nagmaymaysa ti Wom, a saan a naidasig kadagiti sabali a pagsasao (Eitiep, Torricelli (Lou), Yambes, Aruek) gapu ti kaawan ti datos.

• Wom
• Sasao nga Arapesh (kitaen)
• Sang a Maimai: Nambi (Nabi), Wiaki (Minidien), Beli, Laeko, maitutop a Maimai (Siliput, Yahang–Heyo)
• Sanga a Laud a Wapei: Seti, Seta, One (rimpuok ti dialekto)
• Sanga a Marienberg: Bungain, Wiarumus (Mandi), Muniwara (Juwal), Urimo, Kamasau, Elepi, Buna
• Sanga a Wapei: Gnau, Yis, Yau, Olo, Elkei, Au, Yil, Dia (Alu), Ningil, Sinagen (Galu), Yapunda, Valman
• Sanga a Palei: Urim, Urat, Kombio, Agi, Aruop, Wanap (Kayik), Amol (Alatil, Aru), Aiku (Ambrak, Yangum)

Ilista pay ti Ethnologue ti Bragat iti sanga a Palei.

Daytoy nga internal a pannakaidasig ket tentatibo ken mabalin nga adunto a mabaliwan. Ti sasao a Monumbo ket tradisionalda a mairaman, ngem "awan ti naipresenta nga ebidensia".^[1]

• Sasao a Papuano

• Donohue, Mark (2005). "Word order in New Guinea: dispelling a myth". Oceanic Linguistics. 44: 527–536. doi:10.1353/ol.2005.0033.
• Ross, Malcolm (2005), "Pronouns as a preliminary diagnostic for grouping Papuan languages", iti Andrew Pawley; Robert Attenborough; Robin Hide; Jack Golson (dagiti ed.), Papuan pasts: cultural, linguistic and biological histories of Papuan-speaking peoples, Canberra: Pacific Linguistics, pp. 15–66