L'Olimpiala Ludi en Rio de Janeiro, 2016, od oficale la 31ma Olimpiala Ludi, esas internaciona plursporta konkurso qua eventis en 2016 en Rio de Janeiro, Brazilia. Lore unesmafoye Sud-Amerikana lando gastigis l'Olimpiala Ludi.
La Ludi komencis ye la 5ma di agosto e finis ye la 21ma di agosto2016. Partoprenis 11,551 atleti[1] de 206 landi e teritorii, ed anke nedependanta esquado, kompozita da atleti qui esis refujinti de militi. Esis 306 eventi pri 28 sporti. Konkursi pri rugbio* por 7 ludisti e pri golfo inkluzesis unesmafoye en la Ludi.
Selekto dil urbo
La kandidatesi dil urbi por gastigar la Ludi oficale prizentesis unesmafoye ye la 16ma di mayo2007.[2] Sep urbi - Chicago, Rio de Janeiro, Doha, Tokyo, Baku, Madrid e Praha - prizentis lia kandidatesi ye septembro dil sama yaro, e de li quar urbi selektesis por konkursar: Chicago, Madrid, Rio de Janeiro e Tokyo.
Komence recevita entuziasmoze dal populo, la selekto di Rio de Janeiro por gastigar la Ludi gradope komencis recevar forta kritiki de multa Braziliani, sive pro la granda expensi bezonata por plubonigar la substrukturo dil urbo, sive pro desfidi pri misuzo di publika kolokajo por finar la labori justatempe, sive pro perdo di fido pri la politikistaro. En kelka loki eventis protesti dum la transporto di l'olimpiala flamo, e kelkafoye on probis extingar la flamo.
Rio de Janeiro subisis granda modifiki en lua urbala substrukturo pos lua selekteso kom eventeyo, quala l'inauguro di lua triesma lineo di metropoliteno*, la konstruktadi di l'Olimpiala vilajo por gastigar l'atleti, di la velodromo, di du nova stadii por teniso e por natado, e la restuaro di domajita spaci en lua centro, quala la placo Praça Mauá, qua recevis la nova Muzeo pri Arto di Rio de Janeiro (MAR), kayo por recevar navi kun pasajeri, nova spaci kovrata per arbori e herbi, e moderna tramveturo-lineo qua juntas ol al aeroportuo Santos Dumont. Tamen, la diminuteso di 80% de la poluto en la bayo di Guanabara (loko por la konkursi pri windsurf e pri diversa klasi di seglobateli) ne eventis,[3] e recevis severa kritiki dal sportisti e da lia sportala federuri.
Ultre Maracanã, futbal-stadii di plusa kin urbi gastigis la konkursi pri futbalo, sive por viri, sive por mulieri: Arena Amazônia en Manaus; Arena Corinthians en Sao Paulo; Mineirão en Belo Horizonte; stadio Mané Garrincha en Brasília; ed Arena Fonte Nova en Salvador. La partii di futbalo por mulieri komencis ye la 3ma di agosto e por viri ye la 4ma di agosto, ante l'inauguro-ceremonio. La stadio Engenhão en Rio de Janeiro, en la quartero Engenho de Dentro, adaptesis por recevar la konkursi pri atletismo.
La skandalo pri dopado en la Rusa esquado ante la Ludi
En 2013Rusa atletino Yulia Rusanova recevis 2-yara suspenseso de l'internaciona konkursi pro l'uzo di substanci interdiktita[4]. Ye la sequanta yaro, el ed elua spozulo Vitali Stepanov decidis revelar detali pri l'uzo di dopado* dal Rusa esquadi.
Ye la 9ma di novembro2015, divulgesis 323-pagina inquesto pri l'uzo di drogi dal Rusian atleti.[4] La inquesto montris quale atleti, entrenisti, kelk arbitreri, kelka personi qui facis la testi pri uzo di drogi, e mem kelka membri di la Federuro Internaciona pri Atletismo - IAAF - rispektive uzis, furnisis, falsigis la kolekto di specimeni por testar l'uzo di drogi, falsigis la rezulti di testi ed/od omisis la pruvi pri l'uzo di drogi en diversa okazioni.[4] Segun l'inquesto, la Ministerio Rusa pri la Sporto "komandis, kontrolis e direktis" la falsigo di la rezulti pri l'exameni di urino de l'atleti.[5] Ye la 1ma di novembro2015 l'ex-prezidanto de IAAF, Lamine Diack, arestesis e restas sub inquestado pro korupteso e pro pekunio-lavado.[6][7] Segun l'akuzi, Diack recevis 1,2 milion dolari de la Rusa Federuro pri Atletismo por celar pruvi pri dopado di adminime 6 atleti en la yaro 2011.[6]
Pro la skandalo, komence l'IAAF decidis interdiktar nur l'atletismo Rusiana de l'Olimpiala Ludi en Rio de Janeiro. Pose la puniso afektis omna Rusa esquadi por omna sportala konkursi.[5] Erste du dii ante l'inauguro-ceremonio en Rio de Janeiro, l'Internaciona Olimpiala Komitato - IOK - divulgis la nomi di la sportisti Rusa qui povis partoprenar la Ludi.[8] Entote 271 sportisti povis konkursar, dum ke 118 interdiktesis pro la skandalo.[8]
Inter l'atleti qui ne recevis la permis-atesto por konkursar esis Yelena Isinbayeva, atletino dufoye premiizita per ora medalii por stango-salto, en Athina (2004) e Beijing (2008), ed unfoye premiizita per bronza medalio, en London, 2012.[9] Ye la 18ma di agosto 2016 Isinbayeva elektesis membro di la komitato di atleti dal Internaciona Olimpiala Komitato.[10] El decidis aceptar la nomineso, quankam el forte kritikis la decido da IOK pri ne permisir el partoprenar la Ludi, ed el anuncis elua retreto de la partopreni kom atletino lor la futura sportala konkursi.[11]
Por simbolizar la repulso di prejudiki kontre homeosexuali e transsexuali, l'organizuro dil evento selektis Léa T., transsexuala modelo Braziliana, por duktar la triciklo qua transportis la plako kun la nomo di la Braziliana delegitaro.[15] Por portar la Braziliana standardo avan la delegitaro selektesis l'atletino Yane Marques, serjento de Brazilian armeo, qua ganis bronza medalio por moderna pentatlo en London, 2012.
Gustavo Kuerten, Braziliana ex-tenisisto trifoye championo en Wimbledon, eniris la stadio tenante l'olimpiala flamo. Ilu pose transdonis ol a Hortência Marcari, Braziliana ex-basketbalistino, qua fine transdonis ol al ex-maratonistoVanderlei Cordeiro de Lima, l'unika Brazilian atleto qua ganis la Medalio Pierre de Coubertain. Vanderlei acendis l'Olimpiala Rogo (fakte kaldrono).[16]
Quankam la budjeto por l'inauguro-ceremonio esis nur 10% de la budjeto por l'inauguro-ceremonio di 2012 en London,[17][18] la spektaklo recevis laudi de l'internaciona jurnalaro. Exemple Washington Post, qua dicis ke "adminime dum un nokto, Rio de Janeiro montris lo maxim bona quon ol facas, to esas: festi". Ultre la historio di la rasi e populi quin formacis la Braziliana populo, la precipua temo di la ceremonio esis la protektado dil *ambiento. La mesajo esis: "avancigar la paco en la mondo esas la bazo dil Olimpial idealo, e nun on bezonas anke urjante avancigar la paco kun nia planeto".[19] Por simbolizar l'ambientala* sucio, mem l'Olimpiala kaldrono projetesis por emisar poka karbobioxo.
Kelka eventi e rezulti
Aquala sporti
Por la konkursi pri natado konstruktesis provizora Stadio Olimpiala por Aquala Sporti en la quartero Barra da Tijuca, dum ke la 10-kilometra aquala maratono eventis en la maro e finis an la fuorto di Copacabana. Eventis konkursi pri 35 sporto-speci, de qui Usa ganis l'ora medalio pri 16, Australia ed Hungaria ganis 3 ora single, Japonia e Nederlando ganis du ora single, ed Unionita Rejio, Popul-Republiko Chinia, Kanada, Italia, Suedia, Dania, Hispania, Kazakstan e Singapur ganis 1 ora single.
Dum la Ludi, Usana natisto Michael Phelps ganis entote 6 Olimpiala medalii, de qui 5 ora e 1 arjenta. Dum lua kariero, ilu ganis 28 olimpiala medalii en quar Olimpiala Ludi, de qui 23 ora e 3 arjenta, e divenis la maxim premiizita atleto dum la historio dil Olimpiala Ludi. En Rio de Janeiro ilu ganis l'unesma ora pos helpar Usana esquado en la 4x100-metra relaya natado libera-stila por viri.[20] La duesma ganesis por 200-metra natado segun papiliono-stilo,[21] dum ke la triesma ganesis por la 4x200-metra relaya natado libera-stila.
La 4ma medalio ganita da Michael Phelps en Rio de Janeiro esis arjenta, por 100-metra natado segun papiliono-stilo[22] kun altra du atleti: Chad le Clos e László Cseh.[22] En la sama konkurso, Joseph Schooling de Singapur ganis la ora.[22] Phelps ganis ora anke por la 200-metra natado libera-stila, e por la 4x100-metra natado libera-stila.
Anke pri natado por viri, JaponianaKosuke Hagino ganis l'ora medalio por la 400-metra natado mixita-stila.[23] Usana Ryan Murphy ganis l'ora por la 100-metra dorso-natado.[24]
Pri natado por mulieri, HungaraKatinka Hosszú ganis 4 Olimpiala medalii, de qui 3 ora ed 1 arjenta. Lua unesma ora medalio en Rio de Janeiro esis por la 400-metra natado mixita-stila.[23] Hosszú ganis ora medalio anke por la 100-metra dorso-natado,[25] e por la 200-metra natado mixita-stila. El ganis l'arjenta pri la 200-metra dorso-natado.
Sueda Sarah Sjöström ganis lua unesma ora medalio en l'Olimpiala Ludi, e ruptis la rekordo mondala por la 100-metra natado segun papiliono-stilo por mulieri.[26] Altra Olimpiala rekordo ruptesis da Dana natistino Pernille Blume, por la 50-metra natado libera-stila por mulieri.[27]
La konkursi pri plunjado por mulieri e por viri, pri sinkronigata natado (nur por mulieri) e pri aquala poloo* eventis en la stadio por aquala sporti Maria Lenk, anke en Barra da Tijuca. Popul-Republiko Chinia ganis 6 ek la 7 ora medalii di la konkursi pri plunjado, ed anke du arjenta por mulieri ed 1 bronza por viri. Pri sinkronigata natado, Rusia ganis l'ora medalio, Popul-Republiko Chinia ganis l'arjenta e Japonia ganis la bronza.
Pri aquala poloo* por viri, Serbia vinkis Kroatia en la finala partio e ganis l'ora medalio.[28]Italia ganis la bronza pos vinkar Montenegro.
La maxim multa konkursi pri atletismo eventis en la stadio João Havelange, anke konocota kom Engenhão, en la quartero Engenho de Dentro, en la norda parto dil urbo. La stadio João Havelange inauguresis en 2007 por la Tot-Amerika Ludi ed uzesis precipue por futbalo-konkursi ante adaptesar por atletismo-konkursi. L'unika konkursi qui ne eventis en Engenhão esis la maratoni por mulieri e por viri, qui komencis e finis en la Sambódromo pos parkurir la stradi dil centro di Rio de Janeiro; e la konkursi pri atletala marcho, qui komencis en la peninsuleto Pontal e parkuris stradi en la quarteri Barra da Tijuca e Recreio dos Bandeirantes, til arivar en placo Tim Maia.
Usain Bolt de Jamaika ganis lua triesma ora medali pri 100-metra kurado por viri. Usana Justin Gatlin ganis l'arjenta e KanadanaAndre De Grasse ganis la bronza.[31] Bolt konkursis anke por la 200-metra kurado e por la 4x100-metra relayo-kurado e ganis plusa 2 ora medalii. Por la 200-metra kurado, Kanadana Andre De Grasse ganis l'arjenta e Cristophe Lemaitre de Francia ganis la bronza.[32] Por la 4x100-metra kurado, la Jamaikana esquado ganis l'ora, la Japoniana esquado astonante arivis duesma-range e ganis l'arjenta, e quankam l'Usana esquado arivis triesma-range, pro eroro dum pasigar la bastoneto a Justin Gatlin l'esquado exkluzesis del konkurso, e Kanada ganis la bronza.[33][34]
Jamaikan atletino Elaine Thompson-Herah ganis du ora medalii, pri 100-metra kurado e 200-metra kurado por mulieri, ed 1 arjenta medalio pri 4x100 metra relaya kurado por mulieri, kom parto di Jamaikana esquado. Usana esquado, konsistanta ek Tianna Bartoletta, Allyson Felix, English Gardner e Tori Bowie ganis l'ora medalio pri 4x100 metra kurado.
La maratono por viri - la lasta atletismo-konkurso qua eventas dum l'Olimpiala Ludi, komencis sub pluvo. Pos 2 hori, 8 minuti e 44 sekundi, KenianaEliud Kipchoge arivis unesma-range e ganis l'ora medalio. EtiopianaFeyisa Lilesa ganis l'arjenta, ed UsanaGalen Rupp ganis la bronza.[40]
La konkursi pri biciklismo en Rio de Janeiro eventis en 4 loki: L'Olimpiala treko por BMX-konkursi konstruktita en la quartero Deodoro, la centro por montala biciklismo (ank en Deodoro), la velodromo (en la quartero Barra da Tijuca), e por la konkursi pri biciklismo sur choseo uzesis la stradi qui iras de la fuorto Copacabana til la quartero Recreio dos Bandeirantes.
La konkursi pri sporta pafado eventis en la Nacionala Centro por (Sporta) Pafado, konocata anke kom Olimpiala Centro por (Sporta) Pafado, inaugurita en 2007 en quartero Deodoro, proxim la geografiala centro di Rio de Janeiro.
Kuwaitana sporto-pafisto Fehaid Al-Deehani ganis l'ora medalio por pafado per eskopeto. Tamen, ilu ne konkursis por Kuwait, pro ke ta lando exkluzesis de la Ludi dal Internaciona Olimpiala Komitato.[50] Vice, ilu konkursis kom "nedependanta sportisto" sen portar standardo, pro ne aceptir konkursar sub l'Olimpiala standardo. Al-Deehani ganis l'unika du (bronza) medalii de la historio di Kuwait en l'Olimpiala Ludi, ed en 2016 ilu ganis la ora, kom nedependanta atleto.
Altra Kuwaitana sportisto qua konkursis kom nedependanta en Rio esis Abdullah Al-Rashidi, qua ganis la bronza medalio pri pafado skeet (kontre ceramika pladi). Al-Rashidi konkursis kontre Italiana Gabriele Rossetti, qua ganis l'ora medalio, e kontre Marcus Svensson de Suedia, qua ganis l'arjenta pri la sama sporto-speco.
Skermistino Usana Ibtihaj Muhammad divenis l'unesma sportistino de lua lando qua konkursis kun hijab (Mohamedana velo uzata por mulieri) sur elua kapo.[58] El ganis la bronza medalio pri skermoarto per sabro por esquado hominala, ed elua partopreno divenis simbolo pri la lukto kontre la prejudiko religiala en Usa.[59] Pri la sama konkurso, Rusian esquado ganis la ora ed Ukrainana esquado ganis l'arjenta.
Pri rugbio* por 7 ludisti por viri, Fidji ganis lua unesma medalio en la historio di la Ludi: la ora.[62]Unionita Rejio ganis l'arjenta e Sudafrika ganis la bronza.[63]
Popul-Republiko Chinia ganis omna 4 ora medalii por tabloteniso: individuala por mulieri, individuala por viri, e por esquadi virala e hominala, ed anke du arjenta.[76]
La klozo-ceremonio eventis en la stadio Maracanã de la 20:00 kloki til la 22:50 kloki (UTC-3) ye la 21ma di agosto 2016.[89] Eventis kulturala prizentadi de Brazilia e de Japonia, pro ke l'eventeyo por la sequanta Olimpiala Ludi esos Tokyo.
Medalii ganita
Yen la listo di landi qui recevis adminime 1 bronza medalio en Rio de Janeiro en 2016. Entote, 87 landi o esquadi ganis adminime 1 bronza medalio.[90]
↑Fiji's golden victory: Party in Suva -
Publikigita da New Zealand Herald. Dato di publikigo: 12ma di agosto 2016. URL vidita ye 20ma di agosto 2016. Idiomo: Angla.