ლუზინიანები

ლუზინიანები

ქვეყანა	საფრანგეთის სამეფო იერუსალიმის სამეფო კვიპროსის სამეფო კილიკიის სომეხთა სამეფო
ტიტულები	ლუზინიანის სენიორი (X საუკუნე-1308) ლა მარშის გრაფი (1199-1309) ანგულემის გრაფი (1246-1309) იერუსალიმის მეფე (1186-1192) კვიპროსის მეფე (1192-1474) კილიკიის სომეხთა მეფე (1342-1464)
დამაარსებელი	უგო I ლუზინიანელი
უკანასკნელი მმართველი	ჯეიმზ III კვიპროსელი
დაარსდა	X საუკუნე
დაიშალა	1267 (ძირითადი შტო) 1474 (გვერდითი შტო)
ეროვნება	ფრანგები

ლუზინიანები (ფრანგ. Maison de Lusignan) — წარმოშობით ფრანგული სამეფო საგვარეულო, რომელიც ჯვაროსნული ლაშქრობების ეპოქაში მართავდა იერუსალიმის, კვიპროსისა და კილიკიის სომხეთის სამეფოებს. იგი დაახლოებით X საუკუნეში დაარსდა, მისი პირდაპირი შტო 1267 წელს, ხოლო გვერდითი შტო 1474 წელს შეწყდა.

• უგო I (885-930), ლუზინიანის პირველი სენიორი, მეტსახელად „მონადირე“;
• უგო II (910-967), ლუზინიანის მეორე სენიორი, მეტსახელად „კეთილი“;
• უგო III, ლუზინიანის მესამე სენიორი, მეტსახელად „თეთრი“;
• უგო IV (?-1026), ლუზინიანის მეოთხე სენიორი, მეტსახელად „ყავისფერი“;
• უგო V (?-1060), ლუზინიანის უკანასკნელი სენიორი, მეტსახელად „სამართლიანი“;

1091 წელს საფრანგეთის მეფემ ლუზინიანებს დამატებით ლა მარშის გრაფობა უბოძა:

• 

  უგო VI (1039-1102), მეტსახელად „სატანისტი“;
• უგო VII (1065-1151), მეტსახელად „ყავისფერი“;
• უგო VIII (1106-1171), მეტსახელად „მოხუცი“;
• უგო IX (1168-1219), მეტსახელად „ყავისფერი“;

1200 წელს საფრანგეთის მეფემ უგო VIII-ის უმცროს ვაჟ რაულს ოს გრაფობა უბოძა:

• რაულ I (1169-1219);
• რაულ II (1200-1250), იქორწინა სამჯერ: 1. ჟანა ბურგუნდიელზე, 2. იოლანდ დე დრექსზე და 3. ფილიპა დარმატინზე;
• მარი (1250-1260), ოს გრაფინია, დაიბადა მამის გარდაცვალებამდე ცოტა ხნით ადრე და გარდაიცვალა მცირეწლოვანი;

მას შემდეგ, რაც უგო IX-ის ვაჟმა, ლა მარშის გრაფმა უგო X-მ ცოლად თავად ინგლისის მეფე ჯონ უმიწაწყლოს ქვრივი, დედოფალი იზაბელა ანგულიმელი შეირთო, მისი მზითვით იგი ანგულემის გრაფი გახდა და საფუძველი ჩაუყარა ანგულემელ ლუზინიანებს:

• უგო X (1183-1249), ანგულემის გრაფი, ცოლად შეირთო იზაბელა ანგულიმელი, რომელთანაც შეეძინა ცხრა შვილი;
• უგო XI (1221-1250), ანგულემის გრაფი. ცოლად შეირთო პიერ I-ის ასული იოლანდ ბრეტონელი, რომელთანაც შეეძინა შვიდი შვილი;
• უგო XII (1235-1270), ანგულემის გრაფი. ცოლად შეირთო ჟანა დე ფუჟერსი, რომელთანაც შეეძინა ექვსი შვილი;

• 

  უგო XIII (1259-1303), ანგულემის გრაფი, ცოლად შეირთო ბურგუნდიის ჰერცოგის ასული ბეატრიქსი, მაგრამ შვილები არ ჰყოლია, ამიტომაც ქონება მის ძმას გადაეცა;
• გი (1260-1308), ანგულემის გრაფი. გარდაიცვალა დაუქორწინებელი და უშვილო, ამიტომაც იგი მისმა დამ ჩაანაცვლა;
• იოლანდა (1257-1314), ლა მარშის, ლუზინიანისა და ანგულემის გრაფინია. დაქორწინდა ორჯერ და შეეძინა ოთხი შვილი, თუმცა მისი გარდაცვალების შემდეგ საფრანგეთის მეფე ფილიპ IV-მ ლუზინიანების მთელი ქონება სამეფო დომენს დაუქვემდებარა;

1186 წელს უგო VIII-ის ვაჟმა, გი დე ლუზინიანმა დაიკავა იერუსალიმის ტახტი, რითაც დაიწყო ლუზინიანთა მმართველობა იერუსალიმში:

• გი (1150-1194), იერუსალიმის მეფე 1186-1192 წლებში, ცოლად შეირთო იერუსალიმის დედოფალი სიბილა, თუმცა შვილი არ ჰყოლია;

1197 წელს ასევე უგო VIII-ის ვაჟმა ემერი კვიპროსელმა აღადგინა ლუზინიანთა მმართველობა იერუსალიმში:

• ემერი (1153-1205), იერუსალიმის მეფე 1197-1205 წლებში როგორც დედოფალ იზაბელა I-ის მეუღლე;

III ჯვაროსნულ ლაშქრობაში რიჩარდ ლომგულის მიერ კვიპროსის დაპყრობის შემდეგ დაარსდა კვიპროსის სამეფო, რომლის მეფობაც მან ემერი ლუზინიანს ჩააბარა:

• ემერი (1153-1205), კვიპროსის მეფე 1194-1205 წლებში. პირველად იქორწინა ეშვივა იბელინელზე, მისი გარდაცვალების შემდეგ კი იზაბელა I იერუსალიმელზე. პირველი ცოლისგან დარჩა ხუთი, ხოლო მეორესგან სამი შვილი;
• უგო I (1194-1218), კვიპროსის მეფე 1205-1218 წლებში. ცოლად შეირთო ალის შამპანელი, რომელთანაც შეეძინა სამი შვილი;
• ანრი I (1217-1253), კვიპროსის მეფე 1218-1253 წლებში. ცოლად შეირთო ალიქს მონფერატელი, მისი გარდაცვალების შემდეგ სტეფანია ლამპრონელი, მეორედ დაქვრივების შემდეგ კი იქორწინა პლეზანს ანტიოქიელზე, რომელთანაც შეეძინა მომავალი მეფე;
• უგო II (1252-1267), კვიპროსის მეფე 1253-1267 წლებში. გარდაიცვალა მცირეწლოვანი;

უგო II-ის უშვილოდ დაღუპვის შემდეგ ტახტი უგო I-ის ასულის, იზაბელა კვიპროსელის ვაჟმა, იერუსალიმის მეფე უგო III-მ დაიკავა, რითაც შეიქმნა ლუზინიან-პუატიერთა დინასტია, რომელიც გამეფდა კვიპროსში:

• უგო III (1235-1284), კვიპროსის მეფე 1267-1284 წლებში. ცოლად შეირთო იზაბელა იბელინელი, რომელთანაც შეეძინა შვილები;
• ჟან I (1259-1285), კვიპროსის მეფე 1284-1285 წლებში. გარდაიცვალა უცოლ-შვილო, ამის გამო ტახტი მისმა ძმამ დაიკავა;
• ანრი II (1270-1324), კვიპროსის მეფე 1285-1324 წლებში. ცოლად შეირთო კონსტანცია სიცილიელი, თუმცა შვილები არ ჰყოლია, რის გამოც ტახტი მისი ძმისწულმა დაიკავა;
• უგო IV (1293-1359), კვიპროსის მეფე 1324-1359 წლებში. ცოლად შეირთო ალიქს იბელინელი, რომელთანაც შეეძინა შვილები;

• 

  პეტრე I (1328-1369), კვიპროსის მეფე 1359-1369 წლებში. ცოლად შეირთო ეშივ დე მონფორი, მისი გარდაცვალების შემდეგ კი ლეონორ არაგონელი, რომელთანაც შეეძინა შვილები;
• პეტრე II (1354-1382), კვიპროსის მეფე 1369-1382 წლებში. ცოლად შეირთო ვალენტინა ვისკონტი, მაგრამ შვილები არ ჰყოლია, ამიტომაც ტახტი ბიძამისმა დაიკავა;
• ჯეიმზ I (1334-1398), კვიპროსის მეფე 1382-1398 წლებში. ცოლად შეირთო აგნესა ბავარიელი, რომლის გარდაცვალების შემდეგაც იქორწინა ჰელვის ბრაუნშვაიგელზე, რომელთანაც შეეძინა შვილები;
• იანუსი (1375-1432), კვიპროსის მეფე 1398-1432 წლებში. ცოლად შეირთო ანგლესია ვისკონტი, მისი გარდაცვალების შემდეგ კი დაქორწინდა შარლოტ დე ბურბონზე, რომელთანაც შეეძინა შვილები;
• ჟან II (1418-1458), კვიპროსის მეფე 1432-1458 წლებში. პირველად იქორწინა ამადეა პალეოლოგინაზე, ხოლო მისი დაღუპვის შემდეგ იქორწინა ელენა პალეოლოგინაზე, რომელთანაც შეეძინა შვილები;
• შარლოტა (1444-1487), კვიპროსის დედოფალი 1458-1464 წლებში. პირველად დაქორწინდა ჟუან პორტუგალიელზე, მისი გარდაცვალების შემდეგ კი ლუდოვიკო სავოიელზე, თუმცა შვილები არ ჰყოლია. იგი მისმა ძმამ ჩამოაგდო ტახტიდან;
• ჯეიმზ II (1438-1473), კვიპროსის მეფე 1464-1473 წლებში. ცოლად შეირთო კატერინა კორნარო, რომელთანაც შეეძინა მომავალი მეფე;

• 

  ჯეიმზ III (1473-1474), კვიპროსის მეფე 1473-1474 წლებში. გარდაიცვალა მცირეწლოვანი, რის შემდეგაც დედამისმა კვიპროსი ვენეციელებს მიჰყიდა;

კვიპროსის მეფე უგო IV-ის ვაჟმა ამალრიკმა ცოლად შეირთო კილიკიის სომხეთის პრინცესა ზაბელი, რომელთანაც შეეძინა კილიკიის სომხეთა მომდევნო მეფე:

• კონსტანტინე II (?-1344), კილიკიის სომეხთა მეფე 1342-1344 წლებში. ცოლად შეირთო თეოდორა სირგიანაინა, რომელთანაც შეეძინა ერთი ქალიშვილი, ამიტომ ტახტი მისმა ბიძაშვილმა დაიკავა;
• კონსტანტინე IV (?-?), კილიკიის სომეხთა მეფე 1362-1373 წლებში. გარდაიცვალა უცოლ-შვილოდ, რის გამოც ტახტი კონსტანტინე II-ის კიდევ ერთმა ბიძაშვილმა დაიკავა;
• ლევონ VI (1342-1393), კილიკიის სომეხთა უკანასკნელი მეფე 1374-1375 წლებში. ცოლად შეირთო მარგარიტა სუასონელი, რომელთანაც შეეძინა შვილები;

1375 წელს კილიკიის სომხეთი მამლუქებმა დაიპყრეს, თუმცა კვიპროსელმა ლუზინიანებმა ჯეიმზ I-ის თაოსნობით, 1382 წლიდან მიიღეს კილიკიის სომხეთა ტიტულარული მეფობა, რომლის უკანასკნელი მონარქით იყო დედოფალი შარლოტა.

• Basmadjian, K. J. (Nov–Dec 1920). "Cilicia: Her Past and Future". The New Armenia. 12 (11–12): 168–9.
• The Advocate: America's Jewish Journal, Volume 44. 21 December 1921 p. 628
• Kurdoghlian, Mihran (1996). Badmoutioun Hayots, Volume II (in Armenian). Athens, Greece: Hradaragoutioun Azkayin Oussoumnagan Khorhourti. pp. 29–56.
• Hill, George (2010). A History of Cyprus, Vol. 2 (1 ed.). Cambridge University Press. p. 441. ISBN 978-1108020633. Retrieved 4 June 2015.
• Notes and Queries: A Medium of Intercommunication for Literary Men, General Readers, Etc. Vol. 10. Series 5. London: John Francis, 1878. p. 190
• Runciman, p. 180
• "Site officiel du musée du Louvre". Cartelfr.louvre.fr. Retrieved 2012-08-11.
• Basmadjian, K. J. (Nov–Dec 1920). "Cilicia: Her Past and Future". The New Armenia 12 (11-12): 168–9.
• Andrée Giselle Simard, The Manuscript Torino J.II.9: A Late Medieval Perspective on Musical Life and Culture at the Court of the Lusignan Kings at Nicosia", pp. 35–36, December 2005, retrieved on 15 June 2009
• Sire, Paul King Arthur's European Realm: New Evidence from Monmouth's Primary Sources. 2014, McFarland p. 182 0786478012
• Dictionnaire des Titres et des terres titrées en France sous l'ancien régime», Eric Thiou, Éditions Mémoire et Documents, Versailles, 2003
• Gillingham, Harrold E. (1935). Ephemeral Decorations. ANS Numismatic Notes and Monographs. 66. New York: American Numismatic Society. pp. 2–3, 20–31.