მარიული ენა, ჩერემისული ენა — ურალური ოჯახის, ფინურ-უნგრული ჯგუფის ენა. გავრცელებულია მარეთის ავტონომიურ რესპუბლიკაში, ასევე ბაშკირეთის, უდმურტის და თათარსტანის რესპუბლიკებში, კიროვის, გორკის, პერმისა და სვერდლოვსკის ოლქებში. მარიულ ენაზე ლაპარაკობს დაახლოებით 540 ათ. კაცი (1979). ადრინდელი წერილობითი ძეგლები — სასულიერო ხასიათის ლიტერატურული თარგმანები XVIII საუკუნის მიწურულით თარიღდება. დამწერლობა ემყარება რუსულ გრაფიკას. მარიულ ენაში დაცულია ხმოვანთა ჰარმონია. მორფოლოგიური მოდელი აგლუტინაციურია. ზმნას ასპექტი არ გააჩნია. მსაზღვრელი პრეპოზიციურია საზღვრულისადმი. წინადადება ნომინატიური კონსტრუქციისაა. ჭარბადაა ნასესხები სიტყვები თურქული, ირანული და რუსული ენებიდან.
დამწერლობა
აღმოსავლურ-დაბლობის მარიული ანბანი
ბარის მარიული დამწერლობა ეფუძნება კირილიცას და მოიცავს 36 ასო–ნიშანს (გრაფემას).
| # |
დიდი ასო |
პატარა ასო |
სახელი |
გამოქმა
(IPA) |
გამოთქმა
(ქართულად) |
ტრანსლიტერაცია
(ISO 9) |
Unicode
|
| 1 |
А |
a |
ა |
[a] |
ა |
a |
U+0410 / U+0430
|
| 2 |
Б |
б |
ბე |
[b] |
ბ |
b |
U+0411 / U+0431
|
| 3 |
В |
в |
ვე |
[v] |
ვ |
v |
U+0412 / U+0432
|
| 4 |
Г |
г |
ჰე |
[h] |
ჰ |
h |
U+0413 / U+0433
|
| 5 |
Д |
д |
დე |
[d] |
დ |
d |
U+0414 / U+0434
|
| 6 |
Е |
е |
იე |
[jie] |
იე |
e |
U+0415 / U+0435
|
| 7 |
Ё |
ё |
jo |
[ʲo] |
იო |
ë |
U+0401 / U+0451
|
| 8 |
Ж |
ж |
ჟე |
[ʒ] |
ჟ |
ž |
U+0416 / U+0436
|
| 9 |
З |
з |
ზე |
[z] [zʲ] |
ზ |
z |
U+0417 / U+0437
|
| 10 |
И |
и |
ი |
[ɪ] |
ი |
i |
U+0418 / U+0438
|
| 11 |
Й |
й |
ი ნესკლადოვაიე
и нескладовае |
[j] |
იი |
j |
U+0419 / U+0439
|
| 12 |
К |
к |
კა |
[k] |
კ |
k |
U+041A / U+043A
|
| 13 |
Л |
л |
ელ |
[ɫ] |
ლ |
l |
U+041B / U+043B
|
| 14 |
М |
м |
em |
[m] |
მ |
m |
U+041C / U+043C
|
| 15 |
Н |
н |
ენ |
[n] ~ [nʲ] |
ნ |
n |
U+041D / U+043D
|
| 16 |
Ҥ |
ҥ |
ენ |
[n] ~ [nʲ] |
ნ |
n |
U+041D / U+043D
|
| 17 |
О |
о |
ო |
[o] |
ო |
o |
U+041E / U+043E
|
| 18 |
Ӧ |
ӧ |
ო |
[o] |
ო |
o |
U+041E / U+043E
|
| 19 |
П |
п |
პე |
[p] ~ [pʲ] |
პ |
p |
U+041F / U+043F
|
| 20 |
Р |
р |
ერ |
[r] ~ [rʲ] |
რ |
r |
U+0420 / U+0440
|
| 21 |
С |
с |
ეს |
[s] ~ [sʲ] |
ს |
s |
U+0421 / U+0441
|
| 22 |
Т |
т |
ტე |
[t] ~ [tʲ] |
ტ |
t |
U+0422 / U+0442
|
| 23 |
У |
у |
უ |
[u] |
უ |
u |
U+0423 / U+0443
|
| 24 |
Ӱ |
ӱ |
უ |
[u] |
უ |
u |
U+0423 / U+0443
|
| 25 |
Ф |
ф |
ეფ |
[f] ~ [fʲ] |
ფ |
f |
U+0424 / U+0444
|
| 26 |
Х |
х |
ხა |
[x] ~ [xʲ] |
ხ |
h |
U+0425 / U+0445
|
| 27 |
Ц |
ц |
ცე |
[ʦ] |
ც |
c |
U+0426 / U+0446
|
| 28 |
Ч |
ч |
ჩე |
[ʧʲ] |
ჩ |
č |
U+0427 / U+0447
|
| 29 |
Ш |
ш |
შა |
[ʃ] |
შ |
š |
U+0428 / U+0448
|
| 30 |
Щ |
щ |
შჩა |
[ʃ] |
შჩ |
šč |
U+0429 / U+0449
|
| 31 |
Ъ |
ъ |
მიაკი ზნაკი
мяккі знак |
[ʲ] |
|
’ |
U+042C / U+044C
|
| 32 |
Ы |
ы |
y |
[ɨ] |
გაგრძელებული ი |
y |
U+042B / U+044B
|
| 33 |
Ь |
ь |
მიაკი ზნაკი
мяккі знак |
[ʲ] |
|
’ |
U+042C / U+044C
|
| 34 |
Э |
э |
ე |
[ɛ] |
ე |
è |
U+042D / U+044D
|
| 35 |
Ю |
ю |
იუ |
[ʲu] |
იუ |
û |
U+042E / U+044E
|
| 36 |
Я |
я |
ია |
[ʲa] |
ია |
â |
U+042F / U+044F
|
მთის მარიული ანბანი
მთის მარიული დამწერლობა ეფუძნება კირილიცას და მოიცავს 37 ასო–ნიშანს (გრაფემას).
| # |
დიდი ასო |
პატარა ასო |
სახელი |
გამოქმა
(IPA) |
გამოთქმა
(ქართულად) |
ტრანსლიტერაცია
(ISO 9) |
Unicode
|
| 1 |
А |
a |
ა |
[a] |
ა |
a |
U+0410 / U+0430
|
| 2 |
Ӓ |
ӓ |
ა |
[a] |
ა |
a |
U+0410 / U+0430
|
| 3 |
Б |
б |
ბე |
[b] |
ბ |
b |
U+0411 / U+0431
|
| 4 |
В |
в |
ვე |
[v] |
ვ |
v |
U+0412 / U+0432
|
| 5 |
Г |
г |
ჰე |
[h] |
ჰ |
h |
U+0413 / U+0433
|
| 6 |
Д |
д |
დე |
[d] |
დ |
d |
U+0414 / U+0434
|
| 7 |
Е |
е |
იე |
[jie] |
იე |
e |
U+0415 / U+0435
|
| 8 |
Ё |
ё |
jo |
[ʲo] |
იო |
ë |
U+0401 / U+0451
|
| 9 |
Ж |
ж |
ჟე |
[ʒ] |
ჟ |
ž |
U+0416 / U+0436
|
| 10 |
З |
з |
ზე |
[z] [zʲ] |
ზ |
z |
U+0417 / U+0437
|
| 11 |
И |
и |
ი |
[ɪ] |
ი |
i |
U+0418 / U+0438
|
| 12 |
Й |
й |
ი ნესკლადოვაიე
и нескладовае |
[j] |
იი |
j |
U+0419 / U+0439
|
| 13 |
К |
к |
კა |
[k] |
კ |
k |
U+041A / U+043A
|
| 14 |
Л |
л |
ელ |
[ɫ] |
ლ |
l |
U+041B / U+043B
|
| 15 |
М |
м |
em |
[m] |
მ |
m |
U+041C / U+043C
|
| 16 |
Н |
н |
ენ |
[n] ~ [nʲ] |
ნ |
n |
U+041D / U+043D
|
| 17 |
О |
о |
ო |
[o] |
ო |
o |
U+041E / U+043E
|
| 18 |
Ӧ |
ӧ |
ო |
[o] |
ო |
o |
U+041E / U+043E
|
| 19 |
П |
п |
პე |
[p] ~ [pʲ] |
პ |
p |
U+041F / U+043F
|
| 20 |
Р |
р |
ერ |
[r] ~ [rʲ] |
რ |
r |
U+0420 / U+0440
|
| 21 |
С |
с |
ეს |
[s] ~ [sʲ] |
ს |
s |
U+0421 / U+0441
|
| 22 |
Т |
т |
ტე |
[t] ~ [tʲ] |
ტ |
t |
U+0422 / U+0442
|
| 23 |
У |
у |
უ |
[u] |
უ |
u |
U+0423 / U+0443
|
| 24 |
Ӱ |
ӱ |
უ |
[u] |
უ |
u |
U+0423 / U+0443
|
| 25 |
Ф |
ф |
ეფ |
[f] ~ [fʲ] |
ფ |
f |
U+0424 / U+0444
|
| 26 |
Х |
х |
ხა |
[x] ~ [xʲ] |
ხ |
h |
U+0425 / U+0445
|
| 27 |
Ц |
ц |
ცე |
[ʦ] |
ც |
c |
U+0426 / U+0446
|
| 28 |
Ч |
ч |
ჩე |
[ʧʲ] |
ჩ |
č |
U+0427 / U+0447
|
| 29 |
Ш |
ш |
შა |
[ʃ] |
შ |
š |
U+0428 / U+0448
|
| 30 |
Щ |
щ |
შჩა |
[ʃ] |
შჩ |
šč |
U+0429 / U+0449
|
| 31 |
Ъ |
ъ |
მიაკი ზნაკი
мяккі знак |
[ʲ] |
|
’ |
U+042C / U+044C
|
| 32 |
Ы |
ы |
y |
[ɨ] |
გაგრძელებული ი |
y |
U+042B / U+044B
|
| 33 |
Ӹ |
ӹ |
y |
[ɨ] |
გაგრძელებული ი |
y |
U+042B / U+044B
|
| 34 |
Ь |
ь |
მიაკი ზნაკი
мяккі знак |
[ʲ] |
|
’ |
U+042C / U+044C
|
| 35 |
Э |
э |
ე |
[ɛ] |
ე |
è |
U+042D / U+044D
|
| 36 |
Ю |
ю |
იუ |
[ʲu] |
იუ |
û |
U+042E / U+044E
|
| 37 |
Я |
я |
ია |
[ʲa] |
ია |
â |
U+042F / U+044F
|
ჩრდილო-დასავლური მარიული ანბანი
ჩრდილო-დასავლური მარიული დამწერლობა ეფუძნება კირილიცას და მოიცავს 40 ასო–ნიშანს (გრაფემას).
| # |
დიდი ასო |
პატარა ასო |
სახელი |
გამოქმა
(IPA) |
გამოთქმა
(ქართულად) |
ტრანსლიტერაცია
(ISO 9) |
Unicode
|
| 1 |
А |
a |
ა |
[a] |
ა |
a |
U+0410 / U+0430
|
| 2 |
Ӓ |
ӓ |
ა |
[a] |
ა |
a |
U+0410 / U+0430
|
| 3 |
Б |
б |
ბე |
[b] |
ბ |
b |
U+0411 / U+0431
|
| 4 |
В |
в |
ვე |
[v] |
ვ |
v |
U+0412 / U+0432
|
| 5 |
Г |
г |
ჰე |
[h] |
ჰ |
h |
U+0413 / U+0433
|
| 6 |
Д |
д |
დე |
[d] |
დ |
d |
U+0414 / U+0434
|
| 7 |
Е |
е |
იე |
[jie] |
იე |
e |
U+0415 / U+0435
|
| 8 |
Ё |
ё |
jo |
[ʲo] |
იო |
ë |
U+0401 / U+0451
|
| 9 |
Ж |
ж |
ჟე |
[ʒ] |
ჟ |
ž |
U+0416 / U+0436
|
| 10 |
З |
з |
ზე |
[z] [zʲ] |
ზ |
z |
U+0417 / U+0437
|
| 11 |
И |
и |
ი |
[ɪ] |
ი |
i |
U+0418 / U+0438
|
| 12 |
Й |
й |
ი ნესკლადოვაიე
и нескладовае |
[j] |
იი |
j |
U+0419 / U+0439
|
| 13 |
К |
к |
კა |
[k] |
კ |
k |
U+041A / U+043A
|
| 14 |
Л |
л |
ელ |
[ɫ] |
ლ |
l |
U+041B / U+043B
|
| 15 |
М |
м |
em |
[m] |
მ |
m |
U+041C / U+043C
|
| 16 |
Н |
н |
ენ |
[n] ~ [nʲ] |
ნ |
n |
U+041D / U+043D
|
| 17 |
Ҥ |
ҥ |
ენ |
[n] ~ [nʲ] |
ნ |
n |
U+041D / U+043D
|
| 18 |
О |
о |
ო |
[o] |
ო |
o |
U+041E / U+043E
|
| 19 |
Ӧ |
ӧ |
ო |
[o] |
ო |
o |
U+041E / U+043E
|
| 20 |
Ө |
ө |
ო |
[o] |
ო |
o |
U+041E / U+043E
|
| 21 |
Ӫ |
ӫ |
ო |
[o] |
ო |
o |
U+041E / U+043E
|
| 22 |
П |
п |
პე |
[p] ~ [pʲ] |
პ |
p |
U+041F / U+043F
|
| 23 |
Р |
р |
ერ |
[r] ~ [rʲ] |
რ |
r |
U+0420 / U+0440
|
| 24 |
С |
с |
ეს |
[s] ~ [sʲ] |
ს |
s |
U+0421 / U+0441
|
| 25 |
Т |
т |
ტე |
[t] ~ [tʲ] |
ტ |
t |
U+0422 / U+0442
|
| 26 |
У |
у |
უ |
[u] |
უ |
u |
U+0423 / U+0443
|
| 27 |
Ӱ |
ӱ |
უ |
[u] |
უ |
u |
U+0423 / U+0443
|
| 28 |
Ф |
ф |
ეფ |
[f] ~ [fʲ] |
ფ |
f |
U+0424 / U+0444
|
| 29 |
Х |
х |
ხა |
[x] ~ [xʲ] |
ხ |
h |
U+0425 / U+0445
|
| 30 |
Ц |
ц |
ცე |
[ʦ] |
ც |
c |
U+0426 / U+0446
|
| 31 |
Ч |
ч |
ჩე |
[ʧʲ] |
ჩ |
č |
U+0427 / U+0447
|
| 32 |
Ш |
ш |
შა |
[ʃ] |
შ |
š |
U+0428 / U+0448
|
| 33 |
Щ |
щ |
შჩა |
[ʃ] |
შჩ |
šč |
U+0429 / U+0449
|
| 34 |
Ъ |
ъ |
მიაკი ზნაკი
мяккі знак |
[ʲ] |
|
’ |
U+042C / U+044C
|
| 35 |
Ы |
ы |
y |
[ɨ] |
გაგრძელებული ი |
y |
U+042B / U+044B
|
| 36 |
Ӹ |
ӹ |
y |
[ɨ] |
გაგრძელებული ი |
y |
U+042B / U+044B
|
| 37 |
Ь |
ь |
მიაკი ზნაკი
мяккі знак |
[ʲ] |
|
’ |
U+042C / U+044C
|
| 38 |
Э |
э |
ე |
[ɛ] |
ე |
è |
U+042D / U+044D
|
| 39 |
Ю |
ю |
იუ |
[ʲu] |
იუ |
û |
U+042E / U+044E
|
| 40 |
Я |
я |
ია |
[ʲa] |
ია |
â |
U+042F / U+044F
|
ლიტერატურა
|
|---|
| ფინურ-
უნგრული
ენები |
|
|
- კომი (კომი-ზირიანული, კომი-პერმეცკული, კომი-იაზვური)
- უდმურტული
|
|---|
| |
| |
|---|
| | |
|---|
| გამქარალი
ვოლგისპირული
ენები |
- მარიანული †
- მურომული †
- მეშჩერული †
|
|---|
| ფინურ-
სამური ენები |
|
დასავლეთსაამური ენები | |
|---|
| აღმოსავლეთსაამური ენები | |
|---|
|
|---|
| ბალტიის
ფინური ენები |
ფინური |
- მ(ე)იანკიელი
- კვენფინური
- ინგერმანლანდურ-ფინური
|
|---|
| კარელიური |
- საკუთრივ კარელიური
- ლიადიკური
- ოლონეცური
|
|---|
|
|---|
|
|---|
|
|---|
|
|---|
| |
|
|---|
|
|---|
| სამოდიური
ენები | |
|---|
|
მთავარი სტატია: მარიული დამწერლობა.
