ხიდისთავი (ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტი)

ხიდისთავი
სოფელი
	ხიდისთავი;
	; სოფლის ხედი
ქვეყანა	საქართველო
მხარე	გურიის მხარე
მუნიციპალიტეტი	ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტი
თემი	ხიდისთავი
კოორდინატები	41°58′23″ ჩ. გ. 42°12′40″ ა. გ. / 41.97306° ჩ. გ. 42.21111° ა. გ.
დაარსდა	მეზოლითი
პირველი ხსენება	XVI საუკუნე
ადრეული სახელები	ოცხანა
ცენტრის სიმაღლე	230 მ
მოსახლეობა	303 კაცი (2014)
ეროვნული შემადგენლობა	ქართველები 100 %
სასაათო სარტყელი	UTC+4
სატელეფონო კოდი	+995
	ხიდისთავი ვიკისაწყობში

სხვა მნიშვნელობებისთვის იხილეთ ხიდისთავი.

ხიდისთავი — სოფელი საქართველოში, გურიის მხარის ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტში, თემის ცენტრი (სოფლები: ხიდისთავი, ახალშენი, ზენობანი, მეწიეთი, წიფნაგვარა, ჭაჭიეთი). სოფელში ფუნქციონირებს საზოგადოებრივი ცენტრი, საჯარო სკოლა, საბავშვო ბაღი, ბიბლიოთეკა და საოჯახო სასტუმროები.

გეოგრაფია

მდებარეობს მდინარე გუბაზეულის ნაპირებზე, ზღვის დონიდან 230 მ., ჩოხატაურიდან 7 კმ., ოზურგეთიდან (რკინიგზის უახლოესი სადგური) 26 კმ. სოფელში გადის ჩოხატაური-ბახმაროს საავტომობილო გზა.

ისტორია

1964 წლის მაისში ჩოხატაურის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმის ექსპედიციამ (რ. გიორგაძე, ალ. კალანდაძე) მდინარეების კალაშისა და გუბაზეულის შესაყარში აღმოაჩინა მეზოლითური ნამოსახლარი.^[2] მოპოვებულ ძეგლებშია ბრინჯაოს თოხები, ბრინჯაოს ბარი, სპილენძის ზოდები, სპილენძის ქვაბი და ა.შ.

ხიდისთავის ძველი სახელწოდებაა ოცხანა. აქ მოდიოდა ვაზის ჯიში ოცხანური საფერე. XVI საუკუნეში ოცხანას მოსახლეობა შეადგენდა 20 კომლს. თემი როსტომ გურიელმა შესწირა ბიჭვინთის ღვთისმშობელს. სახელი ოცხანა იხსენიება 1622 წლის საბუთში.

XIX საუკუნეში ოცხანა იყო ბასილეთის სასოფლო საზოგადოების ცენტრი, რომელშიც შედიოდა სოფლები ოცხანა, ბასილეთი, ბუკნარი და მეწიეთი. 1870-იან წლებში საზოგადოების მოსახლეობა 400 კომლს შეადგენდა. ოცხანაში მოქმედებდა ბაზარი და ამიტომ ხიდისთავი ქალაქადაც მოიხსენიებოდა.^[3]XIX საუკუნის ბოლოს ხიდისთავში ცხოვრობდა 1000 კომლამდე. მოქმედებდა ორკლასიანი სასწავლებელი და სამრევლო სკოლა.^[4] 1903 წელს სოფელში გაიხსნა ბიბლიოთეკა. 1903-1905 წლებში ხიდისთავში, ბერეჟიანების სახლში იკრიბებოდა რსდმპ-ის გურიის კომიტეტი.^[5] 1908 წელს სოფლები ხიდისთავი და ოცნახა ცალ-ცალკე იყო აღწერილი. 1905 წლის რევოლუციის დროს აქ იმართებოდა პოლიტიკური კრებები, რის აღსანიშნავადაც დგას ობელისკი.

1920-იან წლებში არსებობდა ალკე რაიონის სახით. საბჭოთა პერიოდში მოქმედებდა კოლმეურნეობა, რომლის ძირითადი საქმიანობა მეჩაიეობა და მეცხოველეობა იყო.

დემოგრაფია

აღწერის წელი	მოსახლეობა	კაცი	ქალი
1883^[6]	1944
1893^[7]	2598
1908^[8]	1404
1911^[9]	1017
2002^[10]	463	202	261
2014^[1]	303	143	160

ისტორიული ოდები

სოფლის ტერიტორიაზე შემორჩენილია დასავლეთ საქართველოსთვის ტრადიციული ოდები.^[11]^[12]^[13]^[14]

მათ შორისაა ანა კალანდაძის საცხოვრებელი სახლი და კალანდაძეების სახლი, რომელსაც კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი აქვს.

ცნობილი ადამიანები

სოფელში დაიბადნენ:

პოლიო ირეთელი (1876-1931) ― პუბლიცისტი, დრამატურგი
ნესტორ კალანდაძე (1898) ― პუბლიცისტი.
ლეონიდე კალანდაძე (1898) ― ენტომოლოგი.
სიმონ გოგიბერიძე (1900-1970) ― სამხედრო პირი
ლავროსი კალანდაძე (1903) ― მხატვარი.
ალექსანდრე კალანდაძე (1909) ― არქეოლოგი.
იოსებ მეგრელიძე (1909) ― ფილოლოგი.
ქეთევან ლომთათიძე (1911) ― ენათმეცნიერი.
ალექსანდრე კალანდაძე (1916) ― მწერალი
ნინო კალანდაძე (1919) ― მეზღვაური.
გაიოზ გოგიბერიძე (1922) ― მსახიობი.
ედმუნდ კალანდაძე (1923) ― მხატვარი.
ანა კალანდაძე (1924) ― პოეტი.
ივანე კიღურაძე (1937) ― მათემატიკოსი.

გალერეა

ანა კალანდაძის სახლი
ხიდისთავის საჯარო სკოლა
ნოდარ დუმბაძის სახელობის ხიდი მდინარე გუბაზეულზე
სოფლის ყოფილი ადმინისტრაციული შენობა
1905 წლის რევოლუციის ობელისკი
ბიბლიოთეკა
ავტობუსის გაჩერება
მდინარე გუბაზეული
საოჯახო სასტუმრო „სკიჯის სახლი"

ლიტერატურა

ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 11, თბ., 1987. — გვ. 480.

სქოლიო

↑ ^1.0 ^1.1 მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014. საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (ნოემბერი 2014). ციტირების თარიღი: 7 ნოემბერი, 2016.
↑ დ. ქორიძე, „კოლხური კულტურისთვის დამახასიათებელი ძეგლები ჩოხატაურის რაიონიდან“, ჩოხატაურის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმის მეორე სამეცნიერო სესია გვ. 16 — 1964 წ.
↑ ბაქრაძე დ., „არქეოლოგიური მოგზაურობა გურიასა და აჭარაში“, ბათუმი: „საბჭოთა აჭარა“, 1987. — გვ. 177.
↑ გოგიბერიძე ი., წერილი რედაქციის მიმართ // ივერია : გაზეთი, 1894, № 52, გვ. 3.
↑ ჟღენტი თ., 1905 წელი გურიაში, ტფილისი: სახელგამი, 1927. — გვ. 23.
↑ Кавказский календарь на 1885 год გვ. 215
↑ Кавказский календарь на 1894 год გვ. 340
↑ Кавказский календарь на 1910 год
↑ Кавказский календарь на 1912 год
↑ საქართველოს მოსახლეობის 2002 წლის პირველი ეროვნული საყოველთაო აღწერის ძირითადი შედეგები, ტომი II
↑ კულტურული მემკვიდრეობის პორტალი, № 20812
↑ კულტურული მემკვიდრეობის პორტალი, № 20809
↑ კულტურული მემკვიდრეობის პორტალი, № 20811
↑ კულტურული მემკვიდრეობის პორტალი, № 20813

[აღწერა_2014-1] 1.0 ^1.1 მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014. საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (ნოემბერი 2014). ციტირების თარიღი: 7 ნოემბერი, 2016.

[2] დ. ქორიძე, „კოლხური კულტურისთვის დამახასიათებელი ძეგლები ჩოხატაურის რაიონიდან“, ჩოხატაურის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმის მეორე სამეცნიერო სესია გვ. 16 — 1964 წ.

[3] ბაქრაძე დ., „არქეოლოგიური მოგზაურობა გურიასა და აჭარაში“, ბათუმი: „საბჭოთა აჭარა“, 1987. — გვ. 177.

[4] გოგიბერიძე ი., წერილი რედაქციის მიმართ // ივერია : გაზეთი, 1894, № 52, გვ. 3.

[5] ჟღენტი თ., 1905 წელი გურიაში, ტფილისი: სახელგამი, 1927. — გვ. 23.

[6] Кавказский календарь на 1885 год გვ. 215

[7] Кавказский календарь на 1894 год გვ. 340

[8] Кавказский календарь на 1910 год

[9] Кавказский календарь на 1912 год

[აღწერა_2002-10] საქართველოს მოსახლეობის 2002 წლის პირველი ეროვნული საყოველთაო აღწერის ძირითადი შედეგები, ტომი II

[11] კულტურული მემკვიდრეობის პორტალი, № 20812

[12] კულტურული მემკვიდრეობის პორტალი, № 20809

[13] კულტურული მემკვიდრეობის პორტალი, № 20811

[14] კულტურული მემკვიდრეობის პორტალი, № 20813

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]