Kollumerland en Nieuwkruisland

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Kollumerland en Nieuwkruisland (officieel aofgekort es Kollumerland c.a., informeel: Kollumerland, Fries: Kollumerlân, Greunings: Kölmerlaand) is 'n geweze gemeinte in 't noordooste vaan de Nederlandse provincie Friesland, tege de grens mèt Greuninge, mèt zoeget 13.000 inwoeners en 'n oppervlak vaan 116,35 km² (daovaan 6,40 km² water).

De gemeinte umvatde de kerne Augsbuurt (Lytsewâld, Lutjewolde), Burum (Boerum), Kollum (Kollum, Kölme), Kollumerpomp (De Pomp), Kollumerzwaag (Kollumersweach, Kölmerswoag), Munnikezijl (Muntsjesyl, Muntjeziel), Oudwoude (Aldwâlde, Oldwolde), Triemen (De Trieme, De Triem), Veenklooster (Feankleaster, Vainklouster), Warfstermolen (Warfstermûne, Warfstermeul), Westergeest (Westergeast, Westergaist) en Zwagerbosch (Sweagerbosk, Swoagerbosk). De Nederlandse naome zien officieel. De ierste naome tösse häökskes zien Fries-, de twiede Groningstaoleg. In 't ooste vaan de gemeinte, historisch 't eigelek Kollumerland, is naomelek e Gronings dialek endemisch. Dit Kollumerlands oondersjeit ziech door e Frieser karakter es 't ander Gronings en weurt vaanaajds gesproke in de dörper Burum, Kollum (boe 't sterk bedreig weurt), Munnikezijl en Warfstermolen. Kollumerpomp heet e gans eige dialek.

De historie vaan 't Kolumerland begint mèt d'n terp boe-op 't dörp Kollum op ze lets roond 't jaor 750 gebouwd woort. In de loup vaan de middeliewe woort 't gebeed d'rum bediek. 't Hoort tot in de veertiende iew bij de grietenij Dantumadeel; daonao splitsde ziech twie nui grietenije aof: Kollumerland en Oostbroeksterland. Allebei veugde die ziech in 1443 bij 't gewes Greuninge. In de volgende decennia waor Friesland 't toneel vaan versjèllende oorloge en gevechte; in 1523 kaom Kollumerland oeteindelek weer bij Friesland. In de loup vaan de zestiende iew veel ouch 'ne nuie polder druug; dit waor Nieuwkruisland en ouch al tot dit in 't begin 'n apaarte grietenij waor, woort 't roond 1578 aon Kollumerland touwgeveug. Heidoor oontstoont de naom Kollumerland en Nieuwkruisland. Oonder Napoleon (1811) woort de aw grietenij in drei gemeintes verdeild: Kollum, Burum en Westergeest/Oudwoude. In 1816 woort dat weer trökgedrejd. Bij 't druuglègke vaan de Lauwerszie in 1969 woort 't groondareaol mèt 2700 hectaar vergroet.

Op 1 jannewarie 2019 fuseerde de gemeinte mèt Dongeradeel en Ferwerderadiel tot de nui gemeinte Noardeast-Fryslân.