Комнини

Комнини (грчки: Κομνηνός, Κομνηνοί) се средновековна аристократска византиска фамилија, кои во 11 век и 12 век управувале со Византија.

Основач на династијата според Михаил Псел е Мануел Еротик Комнин, кој бил крупен земјопоседник на византиски апанаж во Кастамону - Пафлагонија, но е роден во Филипопоја каде поседувал имот со името Комни . Негов син бил Исак I Комнин. Општо е прифатено (хипотетички, но без да е докажано) дека корените на презимето Комнин се во областа Пафлагонија во која семејството поседувала генерички имоти, центар на кои била тврдината Castra Comnenus (Денешниот турски град Кастамону).

Не е јасно Мануел Комнин дали бил Ерменец по потекло или Бугарин. Последното големо преселување било во 970 година, кога во реонот на Филипопол (денешен Пловдив) се населиле 200.000 Ерменци^[2]. Според американската византолошка од ерменско потекло Н. Гарсојан, овие Ерменци биле потомци на оние кои биле населувани во Сирија по падот на Павликанската држава во 871 година.

За првиот познат претставник на династијата е јасно дека во 978 година ја бранел Никеја од Вардех Склир. Претставниците на Комнините сосема намерно се сродиле со претставници на комитопулитете - Исак I Комнин бил оженет за Катерина Комнина, а Алексиј I Комнин - за Ирина Дукина.

Династијата на Комнините со Византија управувала од 1057 до 1059 година и од 1081 до 1185 година. По уништувањето на Византија од крстоносците во Четвртата крстоносна војна, претставници на Комнините започнале да управуваат и како цареви на создадената од нив Трапезунтското Царство (1204 - 1461).

По женска линија од последните трапезундски Велики Комнини произлегле и познатите династии на Сефевидите и Бабурите на Моголската царство, пред Иран и Индија да бидат освоени во текот на Големата игра од Британската царство.

За време на управување со Комнините, Византија доживеала последен подем во царството во надворешнополитички план, проследено преку обновата на царството од страна на Палеолозите, по кое започнала т.н. Палеологошка ренесанса. Управувањето на Комнините претставувало период на т.н. зрел византиски феудализам во кој се случила Големиот раскол каде христијанскиот свет засекогаш бил поделен на источен и западен.

Исак I Комнин бил првиот член на фамилијата на Комнините, кој застанал на византискиот престол. Тој ја имал должноста стратопедарх на Истокот во времето на цар Михаил VI. Во 1057 година Исак организирал заговор за соборување на царот и сам застанал на чело на огромната царство. Сепак динсатијата на Комнин успеала да се зацврсти на престолот во времето на Алексиј I Комнин во 1081 година.

Последен кој управувал со Византија од династијата бил Андроник I Комнин, кој бил соборен од престолот од страна на Исак II Ангел.

Неколку недели пред окупацијата на Цариград од крстоносците во 1204 година, една гранка на Комнините побегнала назад во нивните имоти во Пафлагонија, по должината на источниот брег на Црното Море. Таму тие основале свое царство познато како Трапезунтското Царство, земја наследничка на Византија^[3].Алексиј Комнин ја искористил презафатеноста на византиската власт со крстоносците пред нивните ѕидини (јуни 1203 – средина на април 1204^[4] ) и го зазел Трапезунт и провинцијата Халдија со војници од добиени од неговиот роднина, Тамара од Грузија^[5]. Со тоа, врските меѓу Трапезунт и Грузија останале цврсти, но нивната природа била оспорувана.^[6]

Трапезунтското Царство ја надживеала Византија за неколку години, односно до 1461 година кога последниот цар Давид Комнин бил погубен од страна на Мехмед II^[7].

• Исак I Комнин (1057-1059)
• Алексиј I Комнин (1081-1118)
• Јован II Комнин (1118-1143)
• Мануил I Комнин (1143-1180)
• Алексиј II Комнин (1180-1183)
• Андроник I Комнин (1183-1185)

Династијата Комнини владеела со Византиското Царство од Цариград сè до 1185 година. На табелата се покажани членовите на семејството кои биле владетели на Трапезунт од 1204 до 1461 година.

• Cameron, Averil (Ed.) (2003) Fifty Years of Prosopography: The Later Roman Empire, Byzantium and Beyond, Oxford University Press.
• Kazhdan, Alexander, уред. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6. Отсутно или празно |title= (help)
• Varzos, Konstantinos (1984). The Genealogy of the Komnenoi Η Γενεαλογία των Κομνηνών (грчки). Thessaloniki: Centre for Byzantine Studies, University of Thessaloniki., Vols. A1 Архивирано на 3 февруари 2014 г., A2 Архивирано на 3 март 2016 г. & B Архивирано на 3 март 2016 г.