Небесна картографија,[1]уранографија,[2][3]астрографија или ѕвездена картографија ― аспект на астрономијата и гранка на картографијата која се занимава со картирање на ѕвезди, галаксии и други астрономски тела на небесната сфера. За мерење на положбата и светлината на нацртаните предмети потребни се различни инструменти и техники. Овие техники се развиени од мерења на агол со квадранти и голо око, преку секстанти во комбинација со леќи за зголемување на светлината, па сè до сегашните методи кои вклучуваат сметачки автоматизирани вселенски телескопи. Уранографите историски создавале табели за планетарна положба, табели со ѕвезди и ѕвездени карти за употреба и од аматери и од професионални астрономи. Во поново време, сметачко произведените ѕвездени карти биле составувани, а автоматското поставување положба на телескопите користи бази на податоци за ѕвезди и други астрономски тела.
Етимологија
Зборот „уранографија“ потекнува од грчкиот „ουρανογραφια“ (коине грчки ουρανος „небо, небеса“ + γραφειν „да пишува“) преку латинскиот„uranographia“ . Во времето на ренесансата, зборот уранографија бил користен како наслов на книгата на различни небесни атласи.[4][5][6] Во текот на 19 век, „уранографијата“ била дефинирана како „опис на небесата“. Илија Х. Бурит го предефинирал како „географија на небесата“.[7]Германскиот збор за уранографија е „uranographie“, францускиот е „uranographie“, а италијанскиот е „uranografia“.
Во текот на историјата на човештвото, астрометријата играла значајна улога во обликувањето на нашето разбирање за структурата на видливото небо, кое ја придружува местоположбата на телата во него, па оттука ја направи основна алатка за небесната картографија.[9]
Водолија според Уранометрија на Јохан Бајер, засновано на Рудолфините табели
Водолија според KStars
Одредувачки извор на факти за цртање ѕвездени графикони е природно ѕвездена табела. Ова е очигледно кога се споредувани замислените „ѕвездени карти“ на Poeticon Astronomicon – илустрации покрај наративен текст од антиката – со картите на ѕвездите на Јохан Бајер, засновани на прецизни мерења на положбата на ѕвездите од Рудолфините табели од Тихо Брахе.
Важни историски ѕвездени табели
c: AD 150, Almagest – ја содржи последната позната табела со ѕвезди од антиката, подготвена од Птоломеј, 1.028 ѕвезди.
c.964, Книга на фиксните ѕвезди, арапска верзија на Алмагест од ал-Суфи.
1627, Рудолфински табели – ја содржи првата ѕвездена табела од западното просветителство, врз основа на мерењата на Тихо Брахе, 1.005 ѕвезди.
1690 година, Prodromus Astronomiae – од Јоханес Хевелиус за неговиот Firmamentum Sobiescanum, 1.564 ѕвезди.
1729 година, Британски каталог – од Џон Фламстид за неговиот Atlas Coelestis, позиција од повеќе од 3.000 ѕвезди со точност од 10“.
1903, Bonner Durchmusterung (Бонски преглед) – од Фридрих Вилхелм Аргеландер и соработниците, околу 460.000 ѕвезди.
Ѕвездени атласи
Со голо око
15 век п.н.е. - Таванот на гробницата ТТ71 за египетскиот архитект и министер Сенмут, кој и служел на кралицата Хатшепсут, е украсен со голема и обемна ѕвездена карта.
1092 - Ксин Ји Ксијанг Фа Јао (新儀 象法要), од Су Сонг, хоролошкитрактат кој ги имал најраните постоечки ѕвездени карти во печатен облик. Ѕвездените карти на Су Сонг, исто така, ја прикажуваа поправената положба на половата ѕвезда која била дешифрирана поради напорите на астрономските набљудувања од страна на врсникот на Су, полиматичен научник Шен Куо .
1627 – Јулиј Шилер го објавил ѕвездениот атлас Coelum Stellatum Christianum, кој ги заменил паганските соѕвездија со библиски и ранохристијански фигури.
1660 - 11-тиот том на Јан Јансониус од Atlas Major (да не се меша со слично именуваниот и опфатен Atlas Maior) ја содржи Harmonia Macrocosmica од Андреас Целариус
1693 – Firmamentum Sobiescanum sive Uranometria, од Јоханес Хевелиус, ѕвездена мапа ажурирана со многу нови положби на ѕвезди, врз основа на Хевелијовиот Prodromus Astronomiae (1690) – 1564 ѕвезди.
↑Warner, D. J. (1979). The Sky Explored: Celestial Cartography 1500–1800. Amsterdam and New York: Theatrum Orbis Terrarum Ltd. and Alan R. Liss, Inc.
↑Lovi, G.; W. Tirion; B. Rappaport (1987). „Uranography Yesterday and Today“. Uranometria 2000.0. 1: The Northern Hemisphere to – 6 degree. Willmann-Bell, Richmond.
↑
Lovi, G.; Tirion, W. (1989). Men, Monsters and the Modern Universe. Richmond: Willmann-Bell.
↑1690: Hevelius J., Firmamentum Sobiescianum sive Uranographia.