Toonkunstkoor Amsterdam

Toonkunstkoor Amsterdam (TKA) is een semiprofessioneel concertkoor uit Amsterdam dat een uitgebreid repertoire heeft dat bestaat uit grote concertwerken voor koor en orkest van de barok tot en met de 21ste eeuw.

Het kooris is in 1829 opgericht als onderdeel van de Amsterdamse afdeling van De Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst. De eerste dirigent was Richard Hol. Hij dirigeerde het koor, dat uit zo'n 300 leden bestond, tot januari 1863. Hol werd opgevolgd door Johannes Verhulst, die als eerste in Nederland de Matthäus Passion van Bach uitvoerde op 27 maart 1874.^[1]

In 1886 volgde Julius Röntgen Verhulst op als muziekdirecteur van de Afdeling Amsterdam en als dirigent van het Toonkunstkoor.^[2]

Willem Mengelberg trad in 1898 aan als opvolger van Röntgen nadat deze plotseling ontslag nam. Mengelberg voerde een keihard regime: koorleden die niet goed functioneerden moesten van het koor, nieuwe leden werden aan een streng toelatingsexamen onderworpen, er werd voor mannen en vrouwen gescheiden gerepeteerd en de wekelijkse repetitie werd vervangen door een tweewekelijkse repetitie.^[3] In 1899 maakte Mengelberg van de uitvoering van Bachs Matthäus Passion een jaarlijkse traditie die na hem voortgezet werd door Eduard van Beinum, Eugen Jochum, Anton Kersjes, Jan Eelkema en Winfried Maczewski.

Na Mengelberg heeft het koor onder leiding gestaan van Otto Klemperer, Bruno Walter, Eugen Jochum, Eduard van Beinum en Bernard Haitink. Sinds de jaren 1970 werkt het koor jaarlijks mee aan concerten van onder andere Holland Symfonia en het Nederlands Philharmonisch Orkest. Ook met orkesten als het Residentie Orkest, het Rotterdams Philharmonisch Orkest, het Concertgebouw Kamerorkest en het Noordhollands Philharmonisch Orkest heeft het koor opgetreden. Het bestaat sinds 2022 uit ongeveer 70-80 geschoolde amateurzangers.

Het repertoire van het Toonjunstkoor reikt van Sweelinck tot aan hedendaagse composities. Naast de 19de eeuw krijgt de 20ste eeuw nadrukkelijk aandacht. Het koor richt zich daarbij voornamelijk op werken die vanwege de moeilijkheidsgraad zelden door amateurkoren worden uitgevoerd. Zo staan op het repertoire de Requiems van Bruckner, Verdi, Brahms, Fauré en Mozart en de Te Deums van Hendrik Andriessen, het oratorium Golgotha van Frank Martin en de Cinq Hymnes van Ton de Leeuw.

In mei 2000 gaf het koor in de Beurs van Berlage de wereldpremière van 'Forum', een speciaal voor het Toonkunstkoor Amsterdam geschreven werk van Daan Manneke. Het koor geeft met regelmaat een compositieopdracht aan Nederlandse componisten. Voorbeelden hiervan zijn Bob Zimmerman, Pablo Escande en Wouter Snoei.

Traditiegetrouw verzorgt het koor de uitvoering van de Matthäus Passion op Goede Vrijdag in het Amsterdamse Concertgebouw. Sinds 2003 gebeurt dat onder leiding van Boudewijn Jansen.

• Toonkunstkoor Amsterdam