|
Lo Torne
Lo Torne (Le Tourne en francés) es una comuna bordalesa [1] de Guiana, lingüisticament gascona, administrada per lo departament de Gironda de la region de Novèra Aquitània, ancianament d'Aquitània. Geografia
Perimètre dau territòriToponimiaLas fòrmas ancianas son Alturnum, Turnensis, Turnum, en latin, aus sègles XI-XIII, priorem de Al Turna, en 1168, parrochia de Torne, en 1273, in Torno, en latin, en 1273, cappella deu Torne, en 1342, Lo Torne, en 1361, prior deu Torne, en 1362 e 1367. La fòrma orala actuala es [lus'turnə] [2]. Seré lo nom prelatin d'un riu, le Tourne o puslèu lo prelatin turno-, « hautor, tuc » [3] (Dauzat e Rostaing), o alavetz, segon Jacques Astor, citat per Bénédicte Boyrie-Fénié, lo nom vendré de torne, derivat de l'ancian occitan torn « encinta fortificada » (mot pas atestat); torn seré benlèu un crosament dau latin turris, « torn » damb lo prelatin turno, « elevacion de terrenh », derivat de la racina pre-indoeuropèa tor- (en relacion damb turon). B. Boyrie-Fénié sosten l'idèa d'Astor, perqué pensa que lo nom aparten a l'estrata dialectala (seré d'epòca occitana e non pas latina). Lo plurau de la fòrma orala [que per un còp B. Boyrie-Fénié a pas imaginat] es en contradiccion damb las fòrmas ancianas e donc pas retengut dens la grafia [2]. Delamarre considèra que turno- es celtic e a lo sens de « hautor » [4] e dona per origina au Torne turnā, « hautor » o « los bens de Turnos » [5]; coma lo vilatge ancian èra sau pug e que las pentas son hòrtas, lo prumèir sens, oronimic, sembla s'impausar. La fòrma orala [lus'turnə], posteriora au sègle XIV, es benlèu un ancian gentilici, los torne(s), « los abitants dau Torne », fenomèn banal en Gironda. L'atestacion Alturnum sembla pas l'expression normala d'un article dens los tèxtes ancians e un tèma celtic *alto-, *alato-, *aluti- es una possibilitat [6]. D'un autre costat, la fòrma de 1168, Al Turna, puslèu contradictòria damb la precedenta, sembla justificar l'etimologia turnā de Delamarre; mes la fonetica bordalesa confond -a e -e finala, probablament a data anciana e l'interpretacion es fragila. Lo nom garda donc daus mistèris. IstòriaLo borg èra sau pug autescòps, sus la rota de Tabanac e ne'n demòra que lo cementèri, plaçat au lòc ont i avé una glèisa romanica, adara demolida e remplaçada au sègle XIX per l'actuala qu'es dens la ribèira. Los abitants comencèren de se desplaçar a partir dau sègle XVII cap au pòrt, pr'amor de las activitats de transpòrt sus Garòna e de construccion navala. Una evolucion comparabla se hit dens la comuna vesina de Langoiran e adara los dus borgs fòrman una sola vila. Administracion
Demografia
Lòcs e monumentsPersonalitats ligadas damb la comunaVeire tanbenLigams extèrnesNòtas
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
