|
Żelisław (województwo łódzkie)
Ten artykuł od 2018-12 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Żelisław – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie sieradzkim, w gminie Błaszki, w odległości 2 km na południe od Błaszek, nad rzeczką Cienią. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie sieradzkim. HistoriaNazwę swą wzięła od słowiańskiego imienia Żelisław. O starożytności osadnictwa tej wsi świadczą liczne znaleziska archeologiczne tu znajdowane. Wieś w ręce prywatne dostała się w XVI wieku. W wieku XVII i XVIII jest własnością Bartochowskich herbu Rola. Perypetie życia jednego z Bartochowskich – Stanisława przedstawił w powieści historycznej pt. "Bartochowski" Kajetan Kraszewski. Tenże Stanisław w marcu 1755 roku zjawia się w Żelisławiu po rodzinna schedę i wynosi się na Podlasie, gdzie w roku 1788 zostaje stolnikiem bielskim. W 1749 roku Żelisław z siedmioma folwarkami, trzema młynami, cegielnią i kilkoma karczmami przechodzi w ręce Błeszyńskich herbu Suchekomnaty. Pierwszym właścicielem z tego rodu był podkomorzy sieradzki Tomasz Jan. Na uwagę zasługują dwaj przedstawiciele tej familii – Abdon, uczestnik powstania listopadowego i jego syn Zdzisław – uczestnik powstania styczniowego, oficer pruski, który dowodził szwadronem jazdy powstańczej u gen. Edmunda Taczanowskiego. Murowany dwór został zaprojektowany w stylu niezmiernie popularnym w Rzeczypospolitej sarmackiej na tzw. godzinę 11. Parterowy budynek bez piwnic miał mieszkalne poddasze, na którym pomieszczenia mieszkalne znajdowały się w szczytach budynku i dwóch facjatkach. Przed wejściem do dworu znajdował się podjazd z owalnym klombem. Znajdujące się w centrum fasady frontowej wejście prowadziło do sieni, z której wychodziło się na wprost salonu, w lewo do gabinetu właściciela, w prawo do pokoju dziecinnego. Od strony ogrodowej na lewo od salonu była jadalnia, a po prawej sypialnia. Facjata od strony ogrodu była wysunięta przed ścianę w formie ryzalitu, do której był dobudowany balkon wsparty na 4 filarach, pod którym istniało wejście z salonu do ogrodu. Na północ od dworu znajdował się budynek kuchni. Dwór był otoczony rozległym parkiem z sadzawką, na której umieszczono wyspę z altanką. Pośród parku, między dworem a sadzawką rozpościerał się ogród w tzw. stylu sarmackim (prostokątny parter zamykały z trzech stron strzyżone zielone tunele – bindaże z grabów, z czwartej strony był ogród otwarty ku słońcu). W tej klamrze wysokiej zieleni powstał dogodny mikroklimat zbawienny dla wszystkich domowników. Zabudowania gospodarcze znajdowały się na południe od dworu. Na wprost bramy wjazdowej po drugiej stronie drogi prowadzącej do Błaszek, była kaplica publiczna.
W 1827 roku było już we wsi 50 domostw z 475 mieszkańcami. Znajdowały się tu także dwa młyny, wiatrak, cegielnia, karczma, trzy sklepy. W Żelisławiu mieszkało 5 szewców, 2 płócienników, 2 stolarzy, 2 sitarzy, 2 bednarzy, kowal i ślusarz. Przez wieś przebiegał również trakt Poczty Królewskiej. We wrześniu 1939 roku w żelisławskim dworku kwaterował oddział wojsk niemieckich pod dowództwem hrabiego Johana von Loringhoffena, a kilkanaście dni później rodzina Czarnków została wysiedlona ze swego domu. ZabytkiZachował się dwór murowany Błeszyńskich z 2 poł. XVIII w. Po konfiskacie dworu portrety przodków rodu przekazano do Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Monumentalny grobowiec rodzinny na cmentarzu w Błaszkach służy jako dom przedpogrzebowy. Nad stawem na rzeczce Cieni – młyn, dawniej o napędzie wodnym, zamknięty w 2018 roku.
Zobacz teżPrzypisy
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
