|
Żmijowate
Żmijowate (Viperidae) – rodzina węży z nadrodziny Elapoidea, obejmująca 11 rodzajów i około 49 gatunków. Niektóre gatunki występują nawet na terenach pozornie nieprzyjaznych dla węży, bo w rejonach o dużych wahaniach temperatur. Zasięg występowaniaRodzina obejmuje gatunki występujące w Eurazji, Ameryce i Afryce[1]. SystematykaW obrębie żmijowatych wyróżnia się podrodziny[2]:
W Polsce jedynym przedstawicielem tej rodziny jest żmija zygzakowata. CharakterystykaŻmijowate cechują się dość grubym tułowiem w stosunku do innych rodzin[3]. Pomimo że nie należą do najdłuższych węży, mają najmniej 180 giętkich kręgów, co umożliwia im sprawne poruszanie się[4]. Rodzina ta charakteryzuje się parą długich zębów jadowych typu solenoglypha, które prostują się dopiero podczas ataku[5]. Znajdują na ruchomych kościach szczękowych i kładą się wzdłuż podniebienia podczas zamykania paszczy[6]. Kości szczęki górne są krótkie, masywne i nie mają wgłębienia na zewnętrznej powierzchni[7]. W każdym zębie znajduje się kanalik jadowy, doprowadzający jad do rany. Żmijowate są jednymi z nielicznych węży, których zęby jadowe się regenerują. W przypadku niemożliwości wyleczenia jednego z nich, za uszkodzonym wyrasta drugi[3]. Płeć determinuje u nich czwarta para chromosomów. Samice mają heteromorficzny zestaw ZW, natomiast samce – homomorficzny ZZ[6]. Płcie można odróżnić od siebie na podstawie odległości między tylną krawędzią tarczki analnej, a końcem ogona. U samców odcinek ten będzie dłuższy i grubszy ze względu na obecność półprącia (hemipenes)[5]. JadowitośćWszystkie żmijowate są jadowite, dlatego są niebezpieczne dla człowieka. Ich jad ma głównie właściwości hemotoksyczne lub cytotoksyczne, jednak nawet w obrębie jednego gatunku skład jadu może się znacząco różnić. Jad niszczy krwinki i okoliczne tkanki, powodując martwicę. Po ukąszeniu pojawia się wyraźna opuchlizna, stały palący ból w rannej kończynie, pęcherze i wybroczyny podskórne, a z czasem również krwawienie z błon śluzowych. Duży krwotok wewnętrzny potęguje ból, wywołuje wymioty i utratę świadomości, aż do śmierci ukąszonego. Jeśli uda się uratować pacjenta, zazwyczaj wskutek martwicy zachoruje on na zgorzel. Aby zneutralizować toksyny i zmniejszyć zniszczenia w organizmie, podaje się ukąszonym surowicę pozyskiwaną z jadu węża[5]. EkologiaWęże te poruszają się ruchem bocznym. Podczas przemieszczania się po piasku, unoszą głowę nad powierzchnię podłoża i przesuwają ją wraz z szyją na bok. Następnie, po położeniu głowy na piasku, przesuwają w identyczny sposób resztę ciała. Taki, oparty na bocznych skrętach ciała, sposób lokomocji pozwala im na szybkie i sprawne przemieszczanie się po sypkim piasku[8]. Mimo iż nie mają detektorów podczerwieni[8], prowadzą nocny tryb życia. Mają bardzo dobry refleks, choć z natury są mało ruchliwe. Odżywiają się głównie drobnymi kręgowcami i owadami[3]. Przypisy
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
