13 Pułk Piechoty Obrony Krajowej

Ten artykuł dotyczy austro-węgierskiego 13 Pułku Piechoty Obrony Krajowej. Zobacz też: inne pułki piechoty noszące numer „13”.

13 Pułk Piechoty Obrony Krajowej Ołomuniec (LIR. Olmütz Nr. 13) – pułk piechoty cesarsko-królewskiej Obrony Krajowej.

1 maja 1889 roku w Ołomuńcu został utworzony Morawski Pułk Obrony Krajowej Nr 13 (niem. Mährisches Landwehr-Infanterie-Regiment Nr. 13). Pułk powstał z połączenia trzech samodzielnych oddziałów:

• Batalionu Obrony Krajowej Ołomuniec Nr 15 (niem. Landwehr-Bataillon Olmütz Nr. 15) w Ołomuńcu,
• Batalionu Obrony Krajowej Šumperk Nr 16 (niem. Landwehr-Bataillon Schönberg Nr. 16) w Šumperku,
• Batalionu Obrony Krajowej Moravská Třebová Nr 19 (niem. Landwehr-Bataillon Mährisch Trübau Nr. 19) w Ołomuńcu.

Bataliony pozostały w swoich garnizonach, zachowały dotychczasową numerację i nazwy wyróżniające^[1][2] oraz autonomię w zakresie administracji i uzupełnień^[3]. Pułk podlegał brygadierowi Obrony Krajowej w Komendzie Obrony Krajowej w Krakowie, generałowi majorowi Theodorowi Neuwirth von Neufels^[4].

W 1894 roku bataliony utraciły samodzielność pod względem aministracji i uzupełnień na rzecz pułku, w skład którego wchodziły^[3]. Otrzymały również nowe numery: 1. batalion (eks-15), 2. batalion (eks-19) i 3. batalion (eks-16). Pułk zmienił nazwę wyróżniającą z „Morawski” na „Ołomuniec” (niem. Landwehr-Infanterie-Regiment Olmütz Nr. 13) i został włączony w skład Brygady Piechoty Obrony Krajowej w Krakowie^[5].

W 1900 roku Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Krakowie została włączona w skład Dywizji Obrony Krajowej w Krakowie^[6]. W następnym roku brygada została przemianowana na 92 Brygadę Piechoty Obrony Krajowej, a dywizja na 46 Dywizję Obrony Krajowej^[7] (od 1905 roku – 46 Dywizja Piechoty Obrony Krajowej).

Podporządkowanie pułku i jego dyslokacja nie ulgła zmianie do 1914 roku^[8][9].

Okręg uzupełnień Obrony Krajowej Ołomuniec (niem. Olmütz) na terytorium 1 Korpusu^[2].

Kolory pułkowe: trawiasty (grasgrün), guziki srebrne z numerem pułku „13”.

W lipcu 1914 roku skład narodowościowy pułku: 64% – Czesi, 30% – Niemcy^[10].

W czasie I wojny światowej pułk walczył z Rosjanami w 1914 i 1915 roku w Galicji. Największe straty pułk poniósł w kwietniu i maju 1915 roku. Żołnierze pułku są pochowani m.in. na cmentarzach wojennych nr: 225 w Brzostku, 263 w Zaborowie, 282 w Wojniczu-Zamoście, 247 w Szczucinie oraz 271 w Biadolinach. W lipcu 1915 roku pułk brał udział w walkach na Lubelszczyźnie. Ponad 10 żołnierzy jednostki pochowano na cmentarzu rzymskokatolickim w Prawnie, kilkunastu w Strzeszkowicach Dużych.

11 kwietnia 1917 roku przemianowany na Pułk Strzelców Nr 13 (niem. Schützenregiment Nr. 13).

• ppłk / płk Józef Panatowski (1889^[11]–1895 → komendant 4 Brygady Piechoty^[12])
• płk Heinrich Siegler von Eberswald (1895^[13]–1900 → szef Departamentu IVa w c. k. Ministerstwie Obrony Kraju^[14])
• płk Karl von Plasche (1900^[15]–1905 → stan spoczynku)
• płk Wladimir Janiczek (1905–1909)
• płk Joseph Poleschensky von Marchstrand (1909–1913 → komendant 32 Brygady Piechoty)
• płk Emil Wank (1913–1914^[2])

• Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1890. Wiedeń: luty 1890. (niem.).
• Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1895. Wiedeń: luty 1895. (niem.).
• Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1896. Wiedeń: styczeń 1896.
• Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1901. Wiedeń: styczeń 1901. (niem.).
• Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1902. Wiedeń: styczeń 1902. (niem.).

• Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrat Vertretenen Königreiche une Länder für 1914. Wiedeń: styczeń 1914. (niem.).
• Jan Rydel: W służbie cesarza i króla: generałowie i admirałowie narodowości polskiej w siłach zbrojnych Austro-Węgier w latach 1868-1918. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2001. ISBN 83-7188-235-1.
• www.mlorenz.at: Österreich-Ungarns bewaffnete Macht 1900-1914. [dostęp 2010-03-13]. (niem.).
• Glenn Jewison & Jörg C. Steiner: Austro-Hungarian Land Forces 1848-1918. [dostęp 2010-03-13]. (niem.).
• Waldemar Fronczak i in.: Polegli na ziemiach polskich z K.K. Landwehr-Infanterieregiment Nr 13. [dostęp 2010-03-13]. (pol.).