Aleksander Gelfond

Aleksander Gelfond

Państwo działania	Imperium Rosyjskie, ZSRR
Data i miejsce urodzenia	24 października 1906 Petersburg
Data i miejsce śmierci	7 listopada 1968 Moskwa
Specjalność: matematyka
Alma Mater	Uniwersytet Moskiewski
Uczelnia	Uniwersytet Moskiewski
Odznaczenia

Aleksander Osipowicz Gelfond, ros. Александр Осипович Гельфонд (ur. 11 października^?/24 października 1906 w Sankt Petersburgu, zm. 7 listopada 1968 w Moskwie^[1]) – rosyjski matematyk, autor twierdzenia Gelfonda, które częściowo rozwiązywało 7. problem Hilberta.

Wywodził się z rodziny żydowskiej. Jego ojciec, Osip Izaakowicz Gelfond, był fizykiem, amatorsko zajmował się także filozofią.

Rozpoczął studia na Uniwersytecie Moskiewskim w roku 1924, a w roku 1930 uzyskał doktorat. Jego opiekunami naukowymi byli Aleksander Chinczyn i Wiaczesław Stiepanow.

W roku 1930 przebywał pięć miesięcy na uniwersytetach w Berlinie i Getyndze, gdzie pracował razem z Edmundem Landauem, Karlem Siegelem i Dawidem Hilbertem. W roku 1931 rozpoczął pracę jako wykładowca na Uniwersytecie Moskiewskim i pracował tam do ostatnich dni życia. Od roku 1933 pracował również w Instytucie Stiekłowa. W roku 1939 został członkiem korespondentem Akademii Nauk ZSRR.

Został odznaczony m.in. Orderem Lenina oraz trzykrotnie Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy.

Gelfond wniósł znaczący wkład w teorię liczb, teorię funkcji analitycznych, teorię równań całkowych i badania w dziedzinie historii matematyki. Jednak największe uznanie przyniósł mu dowód następującego twierdzenia z teorii liczb:

Jeżeli ${\displaystyle \alpha (\alpha \neq 0,\ \alpha \neq 1)}$ i ${\displaystyle \beta }$ są liczbami algebraicznymi, ${\displaystyle \beta }$ nie jest liczbą wymierną, to ${\displaystyle \alpha ^{\beta }}$ jest liczbą przestępną.

Jest to odpowiedź na drugą część słynnego 7 problemu Hilberta. Szczególny przypadek tego twierdzenia Gelfond udowodnił jeszcze w roku 1929, pełny dowód podał w roku 1934. Rok później niezależnie od Gelfonda twierdzenie to dowiódł Theodor Schneider i nosi ono nazwę twierdzenia Gelfonda-Schneidera. Wysunięte w roku 1929 przez Gelfonda uogólnienie tego twierdzenia zostało udowodnione w roku 1966 przez Alana Bakera.

Przed wynikiem Gelfonda znano jedynie wąskie klasy liczb przestępnych: liczby Liouville’a, ${\displaystyle e}$, ${\displaystyle \pi }$. Dla uczczenia odkrycia Gelfonda jego imię nadano kilku liczbom:

• ${\displaystyle 2^{\sqrt {2}}}$ – liczba Gelfonda-Schneidera
• ${\displaystyle e^{\pi }}$ – liczba Gelfonda

• John J. O’Connor; Edmund F. Robertson: Aleksander Gelfond w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)
• Strona Gelfonda w Mathematics Genealogy Project
• Wspomnienia o Gelfondzie (skan)