Armée de l’air

Armée de l'air

Logo Francuskich Sił Powietrznych
Państwo	Francja
Siły zbrojne	Francuskie Siły Zbrojne
Data utworzenia	1909 (jako część Armii Francuskiej) 1934 (jako niezależny rodzaj wojsk)[1]
Znak rozpoznawczy
Motto	Faire face
Liczebność	41 160[2]
Najwyższe dowództwa
Cywilne	rząd Francji
Wojskowe	gen. Andre Lanata[3]
Multimedia w Wikimedia Commons

Armée de l’air – siły powietrzne, jeden z rodzajów sił zbrojnych Francji, pierwsze zorganizowane siły powietrzne na świecie, których zalążek powstał w 1909 roku, poprzez zakup kilku samolotów dla armii i powstanie pierwszej placówki wojskowej w Vincennes^[4]. Od 1912 roku znane jako Aéronautique Militaire^[5].

Początkowo podporządkowane były armii lądowej. Pod nazwą Armée de l’air, jako rodzaj francuskich sił zbrojnych, powstały w 1934 roku^[6].

Historia lotnictwa powojennego dzieli się na trzy etapy. Pierwszym była powojenna odbudowa przemysłu, infrastruktury i tworzenia samolotów. Drugi etap rozpoczęty w latach sześćdziesiątych miał za zadanie tworzenie potęgi militarnej, a trzeci od lat dziewięćdziesiątych modernizację. Wprowadzono nowy myśliwiec Rafale, bezzałogowe samoloty, nowe systemy komunikacji. Ulepszono pozostałe konstrukcje i wycofano zużyty i przestarzały sprzęt. Wprowadzono bazową obsługę techniczną samolotów, zamiast dywizjonowej^[7].

Program "Armées 2000" zmienił strukturę regionów lotniczych. Państwo francuskie podzielone było na trzy regiony: Region Północno-Wschodni, Region Morza Śródziemnego i Region Atlantycki. W ramach reformy od lipca 2000 roku powołano: Region Północny i Region Południowy^[7].

Maszyny Rafale wyparły samoloty Mirage F1, Jaguar, Mirage 2000C, Mirage IV oraz F-8, Super Etendard i Etendard IVP.

W 2006 roku zmieniono oznaczenia samolotów. Dotychczasowo wskazywały one na przynależność do eskadry i dywizjonu. Np. 2-EF oznacza 2 pułk 1 dywizjonu "Cigonges" (E). Kolejna litera oznaczać miała samolot w dywizjonie według ICAO. Obecnie numer poprzedzający przynależność eskadry został zmieniony na numer bazy lotniczej, który jest każdorazowo zmieniany w przypadku przebazowania^[7].

Francuska doktryna odstraszania, nie zmieniła swoich głównych celów od 1964 roku, a jedynie zmieniono cele strategiczne ze względu na zakończenie okresu zimnej wojny. Głównym zadaniem jest obrona niepodległości, zapewnienie spokoju i obrona interesów Francji^[7].

Od 2008 roku weszła w życie reforma organizacyjna, w ramach której zlikwidowano 12 baz lotniczych, zmniejszono liczbę dowództw z 14 do 7.

W 2010 zlikwidowano regiony lotnicze, zastępując je dowództwami.

Bazują one na samolotach własnej produkcji, a także po części na samolotach hiszpańskich, amerykańskich i brazylijskich. Obecnie dysponują największym w Europie potencjałem bojowym (także marynarka posiada własne myśliwce) oraz są drugimi po Royal Air Force pod względem całościowego potencjału.

W 2010 roku rząd USA i Direction Générale de l'Armement (DGA, francuska agencja ds. uzbrojenia) zawarły w ramach programu Foreign Military Sale porozumienie w sprawie modernizacji samolotów wczesnego ostrzegania i kierowania (AWACS) Boeing E-3F Sentry do standardu E-3F+^[8]. Wszystkie maszyny dostarczono w latach 2014–2016^[9].

W listopadzie 2014 roku zakupiono 8 samolotów transportowo-tankujących Airbus A330MRTT^[10].

22 grudnia 2015 zakupiono od Airbus Helicpoters 7 sztuk śmigłowców szturmowych Tiger HAD^[11]. W dniu 30 grudnia 2016 roku francuska agencja ds. zakupów wojskowych (DGA) podpisała ze szwajcarskim przedsiębiorstwem Pilatus Aircraft kontrakt w sprawie nabycia 17 turbośmigłowych samolotów szkolnych PC-21 będą one używane w jednostkach Armee de l’Air do szkolenia pilotów wojskowych^[12].

Francuskie siły powietrzne zbudowane są na zasadzie oddzielnej odpowiedzialności za rozkazy obejmujące działania zbrojne, rozkazy operacyjne oraz rozkazy o charakterystyce logistycznej.

Baza Lotnicza (BL) jest podstawowym miejscem stacjonowania bojowych sił powietrznych. Dowódca bazy rozporządza wszystkimi samolotami które tam stacjonują oraz około 600-3500 ludźmi. Do zadań dowódcy należy nadzór nad wykonywaniem rozkazów. Siły powietrzne zorganizowane są na zasadzie sił szybkiego reagowania, zarówno w kraju jak i za granicą, co pozwala na tworzenie baz poza granicami Francji, a także w jej departamentach i terytoriach zamorskich.

• 102 BL Dijon
  • 1/2 esk. "Cigognes" (Mirage 2000-5)
  • 2/2 esk. "Cote d'Or" (Mirage 2000-5)
• 103 BL Cambrai
  • 1/12 esk. "Cambresis" (Mirage 2000C RDI)
  • 1/12 esk. "Picardie" (Mirage 2000C RDI)
• 112 BL Reims
  • 1/33 esk. "Belfort" (Mirage F1 CR)
  • 2/33 esk. "Savoie" (Mirage F1 CR)
• 113 BL Saint-Dizier
  • 1/7 esk. "Provence" (Rafale B/C)
• 115 BL Orange
  • 2/5 esk. "Ile de France" (Mirage 2000B/C RDI)
• 116 BL Luxeuil
  • 881/4 esk. "Douphine" (Mirage 2000N)
  • 2/4 esk. "Lafayette" (Mirage 2000N)
• 118 BL Mont-de-Marsan
  • 2/30 esk. "Normandie-Niemen" (Rafale F3)
• 132 BL Colmar
  • 1/30 esk. "Alsace" (Mirage F1 CT)
  • 2/30 esk. "Normandie-Niemen" (Mirage F1 CT)
• 133 BL Nancy
  • 1/3 esk. "Navarre" (Mirage 2000D)
  • 2/3 esk. "Champagne" (Mirage 2000D)
  • 3/3 esk. "Ardennes" (Mirage 2000D)
• 188 BL Djiboutti
  • 4/33 esk. "Vexin" (Mirage 2000B/C)

Samolot	Zdjęcie	Producent	Typ	Wersja	Liczba sztuk[13]	W służbie[14]	Uwagi
Samoloty myśliwskie
	Dassault Rafale	Francja	wielozadaniowy 4,5 generacji	Rafale B Rafale C	51 47	2006	W 2007 rozbił się jeden Rafale B. 40 egzemplarzy przystosowana do przenoszenia pocisków atomowych ASMP-A. Dodatkowo, 40 Rafale M używanych jest przez francuską marynarkę wojenną na atomowym lotniskowcu Charles de Gaulle.
	Dassault Mirage 2000	Francja	wielozadaniowy 4 generacji uderzeniowy / myśliwsko-bombowy	2000-5F 2000D	26 65	1993 1995	Łącznie użytkowanych 91 sztuk. Dodatkowo 8 sztuk wersji 2000C zostało wydzierżawionych. Dodatkowe 7 sztuk wersji 2000B służą jako samoloty szkoleniowe. 48 sztuk przeznaczonych do modernizacji, z czego 36 zmodernizowano (stan na 01.2023). Wszystkie Mirage 2000 mają być docelowo zastąpione przez samoloty Rafale.
					200
Wczesnego ostrzegania i powietrzne tankowce
	Boeing KC-135 Stratotanker	Stany Zjednoczone	tankowiec/transportowy	C-135FR KC-135R	11 3	1985	Płatowce powstały de facto w 1965. Zamówiono dziewięć Airbus A330 MRTT dla ich zastąpienia.
	Boeing E-3 Sentry	Stany Zjednoczone	AWACS	E-3F+	4	1991
	Transall C-160	Francja	ELINT	C-160G Gabriel	2	1989
	Airbus A330 MRTT	Francja	tankowiec/transportowy		1
					20
Samoloty transportowe
	Airbus A310	Francja	transport pasażerski/medyczny	A310-304	3	1994
	Airbus A340	Francja	transport pasażerski/medyczny	A340-211	2	2006
	Airbus A400M	Francja	taktyczny transportowiec	A400M	14	2013	Zamówiono 50.
	Lockheed C-130 Hercules	Stany Zjednoczone	taktyczny transportowiec	C-130H C-130H-30	7 7	1987 1988	Zamówiono 2 C-130J i 2 KC-130J.
	Transall C-160	Francja	taktyczny transportowiec	C-160R	18	1982	R od Renové.
	CASA CN-235	Hiszpania	lekki transportowiec	CN-235-200 CN-235-300	18 9	1991 2011	1 utracono.
	de Havilland Canada DHC-6 Twin Otter	Kanada	lekki transportowiec	DHC-6	4	1978
	Airbus A330	Francja	transport VIP-ów	A330-223	1	2010	Samolot prezydenta (F-RARF), wyprodukowany w 1998 dla Swiss, odkupiony od Air Caraïbes, zastąpił 2 A319 CJ (F-RBFA, F-RBFB).
	Dassault Falcon 900	Francja	transport VIP-ów	Falcon 900	2	1987	Falcony 50 i 900 mają być zastąpione przez 4 Falcony 2000LX.
	Dassault Falcon 2000	Francja	transport VIP-ów	2000LX	2	2013	Zamówiono 4.
	Dassault Falcon 7X	Francja	transport VIP-ów	Falcon 7X	2	2009
	Socata TBM	Francja	transportowy/VIP	TBM 700	15	1992
					108
Samoloty szkolno-treningowe
	Dassault Mirage 2000	Francja	szkolenie zaawansowane	2000B	7	1993
	Dassault/Dornier Alpha Jet	Francja	szkolenie zaawansowane	Alpha Jet E	18	1979
	Embraer 121 Xingu	Brazylia	szkolenie podstawowe	EMB 121	23	1982
	Socata TB	Francja	szkolenie podstawowe	TB 30 Epsilon	33	1985
	Pilatus PC-21	Szwajcaria	szkolenie zaawansowane		26	2018
	Grob G-120A	Niemcy	szkolenie wstępne		18	2007	Cassidian Aviation Training Services (CATS).
	Cirrus SR20	Stany Zjednoczone	szkolenie wstępne szkolenie nawigatorów	SR20 SR22	3	2012	CATS, zamówiono 16 SR20 i 7 SR 22[15].
	Walter Extra 300	Niemcy	treningowy	Extra 300SC	3	2008	Grupa akrobacyjna.
					155
Śmigłowce
	Aérospatiale SA 330 Puma Eurocopter AS 532 Cougar	Francja	śmigłowiec transportowy SAR	SA 330 AS 332L	26 3	1974 1980
	Eurocopter EC725 Caracal	Francja	Combat SAR	EC725R2	12	2005
	Eurocopter AS332 Super Puma	Francja	śmigłowiec VIP	AS 532UL	3	?
	Eurocopter AS 555 Fennec	Francja	wielozadaniowy	AS 555AN	40	1986
					84
Bezzałogowe aparaty latające
	EADS Harfang	Francja  Izrael	Taktyczny BSL	Eagle One	4	2008
	MQ-9 Reaper	Stany Zjednoczone	Taktyczny BSL	Eagle One	2	2013	Zamówiono 12.
Systemy przeciwlotnicze
	SAMP/T		naziemny system przeciwlotniczy i antyrakietowy o zasięgu ponad 100 km		8 baterii
Suma
					606

Flota rządowa składająca się z: 1 Airbus A330-200, 2 Falcon 7X, 2 Falcon 900, 2 Falcon 50, 7 TBM 700 i 3 Super Puma jest obsługiwana przez eskadrę sił powietrznych ETEC 65 (Escadron de transport, d'entraînement et de calibrage 00.065 ), ale nie podlega dowództwu sił powietrznych, a bezpośrednio Ministerstwu Obrony, dlatego te samoloty mogą być uznawane za odrębne od wyposażenia Armée de l'air.

Myśliwce/myśliwsko-bombowe

• Morane-Saulnier M.S.225 – 56 w latach 1933—1940.
• Dewoitine D.510 – 286 w latach 1935—1940.
• Loire 46 – 60 w latach 1936—1940.
• Blériot-SPAD S.510 – 60 w latach 1936—1940.
• Potez 63 – 700 w latach 1938—1942.
• Morane-Saulnier MS.406 – 1000 w latach 1938—1948.
• Bloch MB.152 – 120 w latach 1939—1940.
• Koolhoven F.K.58 – 18 w latach 1939—1940.
• Curtiss Hawk 75A-1/H75-C1 – 416 w latach 1939—1942.
• Dewoitine D.520 – 351 w latach 1940—1953 (także treningowe).
• Arsenal VG 33 – 19 w 1940.
  • Wolna Francja: Supermarine Spitfire, Jak-3, Bell P-39 Airacobra, Curtiss P-40 Warhawk, Republic P-47 Thunderbolt.
• Republic P-47 Thunderbolt – 446 P-47D od 1943.
• de Havilland Mosquito – 114 po 1944.
• Gloster Meteor – 15 T7, 41 NF11, 4 NF-12 (ośrodek CEV) w latach 1948—1967.
• de Havilland Vampire (F.1/FB.5) – 123 od 1948.
• Sud-Est SE 535 Mistral (FB.53) – 250 od 1951.
• Republic F-84 Thunderjet – 354 od 1952 (z donacji USA).
• Dassault MD 450 Ouragan – 350 w latach 1952—1961 (za donacje USA).
• Dassault MD 454 Mystère IV – 223 w latach 1953—1985 (także treningowe).
• Dassault MD 452 Mystère II – 166 w latach 1954—1963.
• Republic F-84F Thunderstreak – 250 od 1955 (z donacji USA).
• North American F-86 Sabre (Fiat F-86K) – 62 od 1956.
• Dassault Super Mystère – 144 w latach 1956—1977.
• North American F-100 Super Sabre – 85 D i 15 F w latach 1958—1978 (z donacji USA).
• Dassault Mirage III – 410 w latach 1961—1999.
• Dassault Mirage 5 – 58 w latach 1972—1994.
• SEPECAT Jaguar – 200 w latach 1973—2005.
• Dassault Mirage F1 – 246 w latach 1973—2014.

Bombowce/rozpoznawcze

• Potez 540 – 192 w latach 1934—1940.
• Amiot 143 – 138 w latach 1935—1944.
• Bloch MB.200 – 208 w latach 1935—1940.
• Bloch MB.210 – 257 w latach 1936—1945.
• Bloch MB.131 – 141 w latach 1938—1940.
• Lioré & Olivier LeO 451 – 222 w latach 1938—1957.
• Breguet Bre.693 – 211 w latach 1939—1940.
• Bloch MB.174 – 84 w latach 1940—1944.
• Martin Maryland – 215 w 1940.
• Douglas DB-7 – 64 w 1940.
  • Wolna Francja: Bristol Blenheim, Martin B-26 Marauder.
• North American P-51 Mustang – 13 F-6C, F-6D w latach 1944—1952 (z donacji USA).
• Douglas SBD Dauntless (z donacji USA).
• Douglas A-26 Invader – 219 od 1951 (z donacji USA).
• English Electric Canberra – 6 od 1954 (dla testów).
• Republic RF-84F Thunderflash – 89 od 1955 (z donacji USA).
• Sud Aviation Vautour II – 112 w latach 1958—1979.
• Douglas A-1 Skyraider – 113 od 1960 (z donacji USA).
• Dassault Mirage IV – 62 w latach 1964—2005 (bombowce w 1996).
• Douglas DC-8 – 1 DC-8-53 w latach 1976—2001, 1 DC-8-72 1999—2004 (ELINT).

Transportowe/użytkowe

• Potez 29 – 120 w latach 1933—1940.
• Potez 650 – 15 w latach 1937—1940.
• Bloch MB.220 – 16 w 1940.
• Douglas C-47 Skytrain – 145 od 1944 (z donacji USA).
• Siebel Si 204/Nord NC-702 od 1945.
• Junkers Ju 52 (Amiot AAC 1 Toucan) od 1945.
• Sud-Ouest Bretagne – około 20 po 1945.
• Dassault MD 315 Flamant – 295 w latach 1949—1981.
• Nord Noratlas/N2501 – 208 w latach 1953—1989.
• Morane-Saulnier MS.760 – 72 w latach 1959—1997 (także treningowe).
• Sud Aviation Caravelle – 9 od 1962.
• Douglas DC-7 – 2 od 1963.
• Douglas DC-8 – 6 w latach 1966—2004.
• Breguet 941 – 4 w latach 1967—1974.
• Nord N 262D Frégate – 24 w latach 1967—2004 (także treningowe).
• Douglas DC-6 – 14 od 1967.
• Dassault Falcon 20C/E/F – 18 od 1967.
• Transall C-160 – 50 C-160F, 29 C-160NG (R po modernizacji) od 1967.
• Dassault Falcon 50 – 2+ Mystère 50 w latach 1979—2014.
• CASA C-212 – 9 od 1988.
• Airbus A319 CJ – 2 w latach 2002—2010.

Treningowe

• Hanriot H.230 – 35 w 1940.
• North American BT-9 – 111 w 1940.
• Lockheed T-33 Shooting Star – 222 w latach 1951—1985 (z donacji USA).
• North American T-6 Texan – 55 od 1952 (z donacji USA).
• Fouga CM.170 Magister – 397 w latach 1956—1985.
• North American T-28 Trojan – 150 od 1959 (T-28A dozbrojone jako Fennec do walki w Algierii).
• Jodel D.140 – od 1966.
• Dassault/Dornier Alpha Jet – 176 od 1979.
• Pilatus PC-7 – 5 od 1991.
• Embraer EMB 312 Tucano – 50 w latach 1993—2009.

Śmigłowce

• Aérospatiale Super Frelon
• Aérospatiale Alouette III – w latach 1972—2004.

Zobacz multimedia związane z tematem: Armée de l’air

• Tadeusz Wróbel, Skrzydła V Republiki, [w:] „Polska Zbrojna” nr 12/2008, ss.50-51