At-Tira (Hajfa)

At-Tira

‏الطيرة‎

Państwo	Mandat Palestyny
Dystrykt	Dystrykt Hajfy
Wysokość	60 m n.p.m.
Populacja (1945) • liczba ludności	5 270
Data zniszczenia	16 lipca 1948
Powód zniszczenia	atak Sił Obronnych Izraela
Obecnie	Tirat Karmel, Kefar Gallim, Ha-Choterim
Położenie na mapie Mandatu Palestyny At-Tira
32°45′43″N 34°58′31″E/32,761944 34,975278
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

At-Tira (arab. الطيرة) – nieistniejąca już arabska wieś, która była położona w Dystrykcie Hajfy w Mandacie Palestyny. Wieś została wyludniona i zniszczona podczas I wojny izraelsko-arabskiej, po ataku Sił Obronnych Izraela w dniu 16 lipca 1948 roku.

At-Tira leżała na nadmorskiej równinie, u podnóża Góry Karmel, w odległości 7 kilometrów na południe od miasta Hajfy. Była położona na wysokości 60 metrów n.p.m. Według danych z 1945 roku do wsi należały ziemie o powierzchni 45 262 ha. We wsi mieszkało wówczas 5 270 osób^[1].

Krzyżowcy nazywali tutejszą wieś St. Johan de Tire^[1]. W XIII wieku we wsi powstał grecki prawosławny klasztor pod wezwaniem Jana Chrzciciela^[2]. W 987 roku we wsi wybudowano meczet^[3].

W 1596 roku At-Tira była częścią Imperium Osmańskiego. We wsi mieszkało wówczas 286 mieszkańców, którzy płacili podatki z uprawy pszenicy, jęczmienia i winorośli, oraz hodowli kóz i pszczół^[4].

W okresie panowania Brytyjczyków At-Tira była dużą wsią. We wsi znajdowały się dwie szkoły: jedna dla chłopców i druga dla dziewcząt^[1].

Przyjęta 29 listopada 1947 roku Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181 przyznała te tereny państwu żydowskiemu. Wieś At-Tira wchodziła w obręb arabskiej enklawy położonej w rejonie góry Karmel. Arabowie odmówili uznania rezolucji ONZ i doprowadzili 30 listopada do wybuchu wojny domowej w Mandacie Palestyny. W trakcie jej trwania siły Arabskiej Armii Wyzwoleńczej stacjonowały we wsi al-Tira, wielokrotnie atakując żydowskie linie komunikacyjne w okolicy. W ramach działań odwetowych, w dniu 12 grudnia 1947 roku wieś zaatakował oddział Irgunu, zabijając 13 i raniąc 10 mieszkańców^[1]. Gdy 21 kwietnia 1948 roku Hagana przystąpiła do ataku na pobliskie miasto Hajfę, żydowskie siły przeprowadziły równoczesny atak na wieś al-Tira, aby w ten sposób nie dopuścić do przyjścia z pomocą dla Hajfy. Gdy 23 kwietnia Hajfa została zdobyta przez Haganę, arabscy mieszkańcy al-Tiry poprosili brytyjskie władze mandatowe o przeprowadzenie ewakuacji kobiet i dzieci ze wsi. W dniach między 24 kwietnia a 3 maja brytyjscy żołnierze pomogli w ewakuacji około 600 osób do Dżaninu i Nablusu^[1]. O świcie 25 kwietnia Hagana ostrzelała z moździerza At-Tirę, a rankiem 26 kwietnia podjęła próbę zdobycia wioski. Kompania żydowskich żołnierzy zajęła zbocze wzgórza górującego nad wsią, została jednak powstrzymana i zmuszona do odwrotu przez ogień brytyjskich żołnierzy. Po ukończeniu ewakuacji, w At-Tirze pozostało kilkuset uzbrojonych Arabów, którzy wielokrotnie atakowali żydowskie konwoje poruszające się w tym regionie^[5]. Podczas I wojny izraelsko-arabskiej w dniu 16 lipca 1948 roku wieś At-Tira zdobyły izraelskie wojska. Większość domów została wyburzona, a ich mieszkańcy zmuszeni do opuszczenia wioski^[1].

W miejscu wioski istnieje miasto Tirat Karmel i powstałe w 1952 roku wieś Kefar Gallim i kibuc Ha-Choterim. Palestyński historyk Walid Chalidi, tak opisał pozostałości wioski At-Tira: „Teren wsi jest częściowo zajęty przez izraelskie osady. Niektóre z domów, takie jak należący do Irsan al-Dżib, nadal stoją. Cmentarz jest zaniedbany, i zachowało się na nim kilka nagrobków. Widoczne są pozostałości dwóch grobowców i szkoły, obecnie używanej przez izraelskich studentów, zarówno arabskich i żydowskich. W otaczających górskich terenach zachowało się kilka domów mieszkalnych i lasy”^[1].