|
Bilety kasowe Księstwa WarszawskiegoBilety kasowe Księstwa Warszawskiego – papierowe znaki pieniężne nazwane biletami kasowymi, wyemitowane z datą 1 grudnia 1810 w okresie Księstwa Warszawskiego[1]. Historia biletów kasowych Księstwa WarszawskiegoNa mocy pokoju w Tylży w 1807 r. utworzono niewielkie, uzależnione od Francji państewko – Księstwo Warszawskie[2]. Wprowadzony w 1810 r. ustrój monetarny księstwa nawiązywał do ustroju z okresu insurekcji kościuszkowskiej. Ustanowiono stopę menniczą dostosowaną do monety pruskiej, a nawet niewiele od niej wyższą (zawartość czystego srebra w talarze była o 0,2 grama niższa niż w pruskim odpowiedniku). Pomimo nawiązań do reformy z 1794 r. pieniądze ukształtowano na wzór saski, ze względu na unię personalną z Saksonią. W księstwie równolegle obiegały pieniądze saskie o tych samych nazwach, ale różniące się kursem, wyższym przeciętnie o 6%[3]. Gospodarka księstwa znajdowała się w ciężkim stanie z powodów[2]:
W skarbie był dotkliwy deficyt gotówki. Saski doradca finansowy Manteuffel opracował projekt dekretu o emisji pieniądza papierowego, który król Fryderyk August podpisał 29 grudnia 1810 r., antydatowany na 1 grudnia 1810 r., ze względu na trwający już druk dekretowanych znaków pieniężnych. Jako instytucję emisyjną powołano Komisję do Dyrekcji Biletów Kasowych, niezależną od polskiego rządu księstwa, podległą bezpośrednio królowi Saksonii[2]. Bilety weszły do obiegu dopiero 2 lipca 1811 r[4]. Były drukowane w Dreźnie[4], w ogólnym nakładzie 1 010 000 sztuk, o łącznej wartości 9 mln złotych polskich[2]. Dekretem nadano im nazwę „Kassowy-Bilet Xięstwa Warszawskiego”. Były emitowane w odcinkach o wartości: 1, 2 i 5 talarów (1 talar = 6 złote polskie)[2]. Każdy z rodzajów biletów o wymiarach około 98 x 177 mm miał[2]:
Ich grafika była wzorowana na podobnych biletach saskich[4]. Podobnie jak w przypadku biletów insurekcji kościuszkowskiej miały również charakter substytutowy i były zabezpieczone na przewidywanych przychodach celnych. Nie miały one jednak kursu przymusowego a jedynie kasowy i to tylko do połowy wpłacanej kwoty. Dodatkowo przy wymianie na srebrny kurant dokonywano potrącenia czterech groszy od jednego talara – agio wynosiło ponad 2%[3]. Emisja biletów Księstwa Warszawskiego, poza sposobem na poradzenie sobie z ogromnym deficytem skarbu, miała również na celu wyeliminowanie z obiegu austriackich bankocetli[5]. Ze względu na powszechny brak zaufania do biletów kasowych, m.in. z powodu potrącania adio przy ich wymianie w kasie, obieg biletów był niewielki i nie przekraczał 3 mln złotych polskich. Skarb księstwa nie odniósł dużych korzyści z tej emisji[2]. W 1812 r. Wielka Armia Napoleona poniosła klęskę w wojnie z Rosją, co spowodowało w rezultacie zajęcie i okupację Księstwa Warszawskiego przez wojsko rosyjskie. Wśród posiadaczy biletów kasowych wybuchła panika. Kasa zmuszona była do całkowitej ich wymiany na monety. Pozostające u ludności kilkanaście tysięcy biletów kasowych miało być wykupione w latach 1815–1816 przez działającą w Królestwie Polskim Centralną Komisję Likwidacyjną byłego Księstwa Warszawskiego. Pomimo ostemplowania tych biletów pieczątką o treści „Kommis. Central. Likwid.” do ich wykupu nigdy nie doszło. Stały się jeszcze jedną pamiątką narodową[6]. Bilety obiegowe
Wzory
Zobacz teżPrzypisy
|
