Vunipola urodził się w australijskimSydney, jednak początkowo wychowywał się na Tonga, gdzie mieszkał z dziadkami[5][6], podczas gdy jego rodzice zdobywali wykształcenie za granicą[6]. W styczniu 1999 roku wraz z matką i rodzeństwem przyjechał do Wielkiej Brytanii i osiedlił się w południowej Walii, gdzie grał jego ojciec[5][7][8]. Kształcił się w Griffithstown Junior School w Pontypool[9]. Pierwsze treningi rozpoczął właśnie w szkole, w wieku lat ośmiu, początkowo występując jako filar[10]. Następnie kontynuował je w lokalnych drużynach Wattstown R.F.C.[11] i New Panteg R.F.C.[12][13] czy reprezentacji dystryktu Pontypool do lat 11[11][13].
W późniejszym czasie rodzina Vunipolów przeniosła się do Bristolu, gdzie matka rozpoczęła posługę jako pastor w miejscowym kościele metodystycznym[11][14]. Sam Billy w wieku lat 11[8] trafił do Castle School w niedalekim Thornbury[7][15]. Występował wówczas w juniorskiej drużynie Thornbury R.C.[16], a w latach 2007–2008 w młodzieżowym zespole Bristol Rugby[17]. Następnie uzyskał stypendium[5][18] i rozpoczął naukę w elitarnej Harrow School na obrzeżach Londynu[7][15], gdzie kształcił się z zakresu fotografii, technologii projektowania, wychowania fizycznego i przedsiębiorczości[17]. W tym czasie rodzina przeniosła się do High Wycombe[19], a Billy trafił do akademii London Wasps[8][18].
W pierwszej drużynie London Wasps Vunipola zadebiutował jako 18-latek w styczniu 2011 roku. Wystąpił wówczas w meczu Anglo-Welsh Cup z Harlequins, który wyjątkowo rozgrywany był w Abu Zabi[20]. W swoim pierwszym sezonie w Premiership Rugby zaliczył zaledwie dwa występy (jeden w podstawowym składzie), jednak z czasem młody zawodnik stawał się coraz ważniejszym członkiem zespołu. W sezonie 2011/2012 rozegrał już osiem meczów, a w kolejnym aż 20[3][21]. W tym ostatnim z drużyną Wasps dotarł do ćwierćfinału Challenge Cup, gdzie musiał uznać wyższość Leinster Rugby[22].
W styczniu 2013 roku ku zaskoczeniu wielu i pomimo niezadowolenia działaczy Wasps Vunipola oświadczył, że od kolejnego sezonu będzie występował w barwach Saracens[15][23]. W maju 2014 roku otrzymał wyróżnienie dla Odkrycia Sezonu 2013/2014, a także został wybrany do drużyny roku[24]. W kolejnych latach pochodzący z Tonga gracz został jednym z podstawowych zawodników swojej drużyny[3][21], zaś Saracens stali się dominującą siłą rodzimych rozgrywkach. Tytuł mistrza Anglii wywalczyli w roku 2015[25], 2016[26], 2018[27] i 2019[28]. Dodatkowo ekipa z przedmieść Londynu sięgnęła także po najwyższe laury na arenie europejskiej, gdzie zdobyła European Rugby Champions Cup w roku 2016[29], 2017[9][30] i 2019[31]. W roku 2017 w finale przeciwko Clermont Vunipola okrzyknięty został najlepszym zawodnikiem meczu[9][32]. W ocenie części komentatorów takie samo miano należało mu przyznać po finale rozgrywanym dwa lata później przeciw Leinster[33] (oficjalnie statuetkę tę przyznano mu natomiast za występ w półfinale)[32].
Występy Vunipoli w barwach Saracens przerywane były jednak licznymi kontuzjami. W maju 2017 roku nawracający uraz barku zmusił go do poddania się operacji[34]. Cztery miesiące później interwencji medycznej oraz dłuższej przerwy w grze wymagała kontuzja, jakiej doznał, uszkadzając chrząstkę w prawym kolanie[35]. W styczniu 2018 roku, w drugim meczu po powrocie do pełnej sprawności Vunipola złamał przedramię prawej ręki[36][37]. Identycznej kontuzji doznał w czerwcu podczas wypełniania obowiązków reprezentacyjnych[38]. Niedługo później, złamał przedramię lewej ręki, co ponownie oznaczać miało trzy miesiące przerwy[37][38]. W styczniu 2020 roku raz jeszcze doznał złamania przedramienia w meczu z Racing 92[39]
W tym samym czasie władze Premiership Rugby ogłosiły, że ekipa Saracens wraz z końcem sezonu 2019/2020 zostanie zdegradowana do RFU Championship. Przyczyną stojącą za tą decyzją były wieloletnie próby zatajania rzeczywistych wydatków klubu i omijania obowiązującego w rozgrywkach limitu płacowego. Jak podano nieujawnione środki przeznaczane na pozaregulaminowe świadczenia dla zawodników miały o blisko 30% przekraczać określony na 7 mln funtów pułap wynagrodzeń. Z tego powodu już wcześniej w tym samym sezonie na drużynę nałożono karę w wysokości 5,36 mln funtów oraz 35 ujemnych punktów[40].
Kariera reprezentacyjna
Vunipola (drugi z prawej) w meczu z Barbarians (2013)
Z uwagi na narodowość rodziców, miejsce urodzenia a następnie zamieszkania Vunipola był uprawniony do gry w reprezentacjach Tonga, Australii, Walii i Anglii. Sam ojciec namawiał swoich synów do gry dla Walii[12][41][42]. W 2002 roku podczas swojego pobytu w Pontypool Vunipola wraz z bratem występował w reprezentacji wschodniej Walii do lat 11[13][14]. Po przeprowadzce do Anglii, wciąż mając zaledwie 15 lat, otrzymał powołanie do reprezentacji Anglii U-18[8][43]. W jej barwach zdobył przyłożenia w kolejnych meczach z Włochami i Walią. W lipcu 2010 roku uczestniczył także w turnieju w Południowej Afryce, w którym oprócz Anglików i gospodarzy udział wzięły reprezentacje Francji i Namibii[42][44]. Pełnił tam funkcję wicekapitana[2].
W tym samym roku 2010 awansował do reprezentacja do lat 20[17]. Dwa lata później został włączony do składu kadry na mistrzostwa świata juniorów w miejsce kontuzjowanego Matta Kvesica. W czasie turnieju w Południowej Afryce rozegrał cztery spotkania[2][45], zaś reprezentacja Anglii zajęła ostatecznie siódmą lokatę[46].
W styczniu 2013 roku Vunipola otrzymał powołanie do ekipy England Saxons, drugiej reprezentacji Anglii, jednak z uwagi na liczne kontuzje w pierwszym zespole brał udział w zgrupowaniu seniorskiej kadry przed Pucharem Sześciu Narodów[12][23][47]. Mimo wszystko na swój debiut w pierwszej reprezentacji Billy (także z powodu własnego urazu)[48] musiał poczekać do maja tego samego roku, kiedy otrzymał powołanie na serię spotkań w Ameryce Południowej[49]. Debiutował w pierwszym sparingu na Twickenham Stadium, wchodząc z ławki rezerwowych w meczu z Barbarian F.C.[50] Tydzień później w starciu z CONSUR XV, mieszaną reprezentacją kontynentu, pojawił się w podstawowym składzie Anglii i zdobył w meczu trzy przyłożenia[51]. Kolejnych siedem dni później jako rezerwowy pojawił się w oficjalnym starciu z Argentyną w Salcie. Swój pierwszy występ w meczu testowym uświetnił zdobytym przyłożeniem[42][52]. Następnie uczestniczył w ośmiu kolejnych spotkaniach reprezentacji, w tym w podstawowym składzie z Australią czy Nową Zelandią a także w trzech meczach w ramach Pucharu Sześciu Narodów 2014[52], nim z dalszego w nim udziału wykluczył go uraz[42]. Za kadencji Stuarta Lancastera Vunipola pełnił ważną rolę w drużynie[15]. Otrzymał powołanie na rozgrywany w Anglii Puchar Świata 2015[53] zdobywając m.in. jedno z przyłożeń w meczu otwarcia z Fidżi[15]. Podczas mistrzostw nie zdołał jednak pomóc swojej reprezentacji, która nie awansowała do fazy pucharowej[54], gdyż w drugim spotkaniu, z Walią, nadwyrężył więzadła w kolanie i zmuszony był zrezygnować z dalszego udziału w turnieju[55].
Po tym jak na stanowisku selekcjonera reprezentacji Anglii Lancastera zastąpił Eddie Jones, Vunipola został wyznaczony jako jeden zastępców kapitana drużyny Dylana Hartleya[42]. Podczas Pucharu Sześciu Narodów 2016, kiedy Anglicy sięgnęli po Wielki Szlem, gracz Saracens kilkakrotnie był najlepszym zawodnikiem na boisku (potyczki ze Szkocją, Irlandią czy Francją)[42]. W czerwcu uczestniczył w wyjazdowej serii meczów z australijskimi „Wallabies”, która zakończyła się zwycięstwem przyjezdnych 3:0 (wiązacz zdobył jedno z przyłożeń w starciu w Sydney)[15].
W roku 2017 występy Vunipoli zostały znacznie ograniczone przez kontuzje. Z ich powodu zdołał rozegrać w drużynie narodowej zaledwie dwa mecze w ramach Pucharu Sześciu Narodów, który podobnie jak rok wcześniej padł łupem Anglików[42]. Także z uwagi na problemy zdrowotne zmuszony był wycofać się z udziału w nowozelandzkich meczachBritish and Irish Lions i to pomimo wcześniejszego powołania, jakie otrzymał od Warrena Gatlanda[34][42]. Szereg kontuzji spowodował, że do reprezentacji Anglii urodzony w Sydney zawodnik powrócił dopiero w spotkaniu z Południową Afryką na Ellis Park w Johannesburgu – po blisko półtorarocznej pauzie[42][56]. W drugim meczu serii ponownie doznał jednak urazu (złamanie przedramienia), który przekreślił szansę na kolejne występy tak w czasie dalszej potyczki ze „Springboks” jak i przy okazji meczów testowych pod koniec roku[38].
Do reprezentacji powrócił w lutym 2019 roku na Puchar Sześciu Narodów[42]. Ze względu na pięć kolejnych kontuzji i urazów przed jego rozpoczęciem bilans zawodnika w drużynie narodowej wynosił zaledwie 167 minut w ciągu minionych dwóch lat[57] – rozegrawszy podczas turnieju cztery pierwsze spotkania, Vunipola wyrównał swój osobisty wynik z poprzednich 26 miesięcy[58]. Uczestniczył także we wszystkich kolejnych sparingach, zawsze jako gracz pierwszego składu[52]. Nie było zatem zaskoczeniem, że Billy znalazł się w składzie reprezentacji Jonesa na zbliżający się Puchar Świata 2019[59]. Na japońskich boiskach był podstawowym zawodnikiem swojej drużyny, w zwycięskim półfinale z Nową Zelandią rozgrywając swój 50. mecz w drużynie narodowej[60]. Ostatecznie w wielkim finale w Jokohamie angielscy rugbyści nie podołali reprezentacji Południowej Afryki i zakończyli zmagania ze srebrnymi medalami[61].
Rodzina Vunipolów wywodzi się z tongijskiej wsi Longlongo[4][64] i od kilku pokoleń bardzo silnie związana była z rugby. Brat Billy’ego, Mako także wielokrotnie reprezentował Anglię, dwukrotnie uczestnicząc w rozgrywkach o puchar świata. Ojciec zawodników, Feʻao w barwach Tonga brał udział w pucharze świata w 1995 i 1999 roku. W kadrze rozegrał łącznie 32 spotkania[1][11], pełniąc również funkcję kapitana[7]. W reprezentacji grało także sześciu jego braci: Satisi, Kapelilei, Viliami, Manu, Elisi i Sikuti[1][5][65], z czego dwóch na poziomie pucharu świata[66][67]. Występy w drużynie narodowej na swoim koncie zapisali także ich ojciec (dziadek Billy’ego, były policjant) Sione[5][7][65] oraz dziadek (pradziadek Billy’ego) Viliami[5]. Do klanu Vunipolów należ yrównież młodzieżowy reprezentant Anglii Manu, syn Elisiego[68]. Odległymi krewnymi są też matki Billy’ego oraz Taulupe Faletau, reprezentanta Walii, który także wychowywał się w Pontypool, gdzie jako dziecko przyjechał wraz z ojcem Kulim Faletau, kolejnym reprezentantem Tonga podczas pucharu świata w 1999 roku[11][69][70]. W amatorskich drużynach grał również starszy brat Taulupe, Josh Faletau[6][71].
Matka zawodnika, Iesinga[7] jest pastorem Kościoła metodystyczego[14][19][64] (Avenue Methodist Church)[5]. Początkowo pracowała w Bristolu[11][14], a następnie w High Wycombe[19]. Billy prócz brata Mako, ma także dwie siostry: Tiffany oraz Anę[5][6].
W czerwcu 2019 roku w trakcie tradycyjnej ceremonii zorganizowanej na Tonga Billy poślubił swoją partnerkę Simmone[72].
Vunipola w kwietniu 2019 roku stanął w obronie australijskiego rugbysty Israela Folau, który w jednym z portali społecznościowych w internecie opublikował wiadomość wskazującą, że na różne grupy społeczne, m.in. osoby homoseksualne czy ateistów (ale także złodziei, cudzołożników i kłamców) „czeka piekło”. Reprezentant Anglii w tym samym medium opublikował wpis, w którym odnosił się do własnych chrześcijańskich przekonań, iż „mężczyzna został stworzony dla kobiety, aby się rozmnażać”. Pośrednie poparcie homofobicznych opinii Folau spotkało się z ostrą reakcją angielskich mediów, a sam zawodnik otrzymał oficjalne upomnienia od swojego klubu oraz krajowej federacji. W uzasadnieniu wskazywano, że Vunipola jest ambasadorem sportu, który szczyci się inkluzywnością i otwartością na wszystkie grupy społeczne[73].
.jpg)
.jpg)
