|
Bojanów (gmina)
Bojanów (do 1950 gmina Stany[4]) – gmina wiejska w województwie podkarpackim, w powiecie stalowowolskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie tarnobrzeskim. Siedziba gminy to Bojanów. Według danych z 31 grudnia 2020[1] gminę zamieszkiwało 7621 osób. Struktura powierzchniWedług danych z roku 2007[5] gmina Bojanów ma obszar 178,6 km², w tym:
Gmina stanowi 21,56% powierzchni powiatu. SamorządWójtowie :
DemografiaLiczba ludności (dane z 31 grudnia 2020[1]):
Historia Pierwsze wzmianki w dokumentach źródłowych na temat miejscowości obecnej gminy Bojanów, pochodzą z wieku XIV i XV i dotyczą wyłącznie Przyszowa, a ściślej nazwy miejsca nad rzeką Łęg w Puszczy Sandomierskiej, gdzie znajdował się królewski zamek myśliwski i tzw. stan. Zamek ten wzniesiono z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego po roku 1357 w miejscu otoczonym zakolem Łęgu, jego rozlewisk i trzęsawisk. Niewykluczone, że w miejscu gdzie wzniesiono zamek znajdował się wcześniej jakiś stan (miejsce schronienia w czasie polowań i składowania sprzętów łowieckich oraz ubitej zwierzyny). Stała pieczę nad stanem sprawował królewski łowczy i jego służba. Kazimierz Wielki uczynił z Przyszowa ośrodek administracyjny królewskich dóbr łowieckich w Puszczy. Aprowizację zamku królewskiego w Przyszowie zapewniał folwark niżański. W osadzie jednak założono młyn, który był wzmiankowany pod rokiem 1394, a także tartak (trak) oraz jakąś karczmę. _Saint_John_Gualbert_and_Saint_Thecla_church_in_Stany,_old_and_new_01.jpg) Źródła historyczne potwierdzają pobyt na przyszowskim zamku kolejnych monarchów polskich (głównie Jagiellonów), którzy przybywali tu na łowy lub chronili się wraz z rodziną i dworem przed licznymi epidemiami zarazy panującymi w Krakowie. Zamek przyszowski zawsze pozostawał dworem myśliwskim, gdzie często bywali królowie polscy, m. In.: Kazimierz Wielki był co najmniej raz w 1358 roku, a Władysław Jagiełło przebywał tu wielokrotnie między innymi w 1389, 1410, 1413, 1433 roku, nie tylko polował, ale też wykonywał funkcje urzędowe Kazimierz Jagiellończyk –raz odwiedził zamek w 1448 roku Stefan Batory – był dwukrotnie na polowaniach w 1578 i 1585 roku. W pobliżu Przyszowa istniał ogromny staw, którego powierzchnia mogła wynosić 10 km2. Powstał on w wyniku spiętrzenia wód rzeki Łęg. W latach 1581-85 z inicjatywy starosty sandomierskiego Andrzeja Firleja z Dąbrowicy w pobliżu Przyszowa założono rudnicę (hutę żelaza). Funkcjonowała ona do roku 1742, kiedy to z powodu wyczerpania rud darniowych i zniszczeń spowodowanymi kolejnymi podwoziami, została zamknięta. Na początku VII wieku wspomniany wcześniej przyszowski staw został zlikwidowany, najprawdopodobniej jeszcze przez Tarnowskich, którzy osuszone tereny przejęli dla siebie. Z pewnością już wtedy przyszowski zamek został co najmniej splądrowany przez jedną z walczących stron. Rok później, bo w lutym 1657 roku, rejon Sandomierza znów został spustoszony przez sojusznika Szwedów, księcia Siedmiogrodu Rakoczego, Rakoczego Przyszów ponownie ucierpiał, gdyż jak podają źródła z roku 1659: był opuszczony i zrujnowany. Potwierdzają ten fakt rejestry poborowe z roku 1661, które odnotowują ogrom zniszczeń wyludnienie wiosek i leśnych osad w tym rejonie. W okolicach Przyszowa doszło do kilku potyczek oddziałów zwolenników konfederacji barskiej (1768-1772) z wojskami rosyjskimi i wspierającymi je polskimi pułkami królewskimi. Dotychczasowe osady i osiedla: drwali, popielarzy, smolarzy, maziarzy, bartników, potażników oraz osiedla wokół małych rudników, hut (żelaza i szkła), hucisk i kuźnic zaczęły się przekształcać w wioski. W tych czasach należy szukać początków wielu dzisiejszych wiosek: Bojanów, Burdze, Cisów Las, Gwoździec, Kozły, Załęże, Korabina, Laski, Maziarnia i Ruda oraz kilkunastu śródleśnych przysiółków. Przyszów i Stany oraz kilkanaście luźnych puszczańskich osad-przysiółków zamieszkałych przez: drwali, hutników (żelaza i szkła), maziarzy, węglarzy, smolarzy i bartników. Rabunkowe trzebienie lasów z jednej strony przysporzyło Komorowskim fortuny, a z drugiej strony rozwój wspomnianych osad. W ciągu XIX wieku przekształciły się w wioski, ale miało to już miejsce zwłaszcza po roku 1848, kiedy to doszło do uwłaszczenia chłopów galicyjskich. W latach osiemdziesiątych XIX wieku największą miejscowością obecnej gminy był Przyszów, który dzielił się na Przyszów Szlachecki i Przyszów Kameralny (d. Królewski). Liczył on wraz z przysiółkami 1652 mieszkańców (w tym: 64 Żydów) w 299 domach. W tym samym czasie Bojanów przekształcił się pod rządami Komorowskich w znaczący ośrodek gospodarczo-administracyjny, przypominający małe miasteczko. M.in. znajdowała się tu huta szkła i osada przy niej – Huta Bojanowska, a także stacja pocztowa. Do wybuchu pierwszej wojny światowej w 1914 roku sytuacja administracyjno-własnościowa Bojanowa i okolicznych miejscowości nie uległa większej zmianie. W czasie pierwszej wojny światowej kilkakrotne przejście frontu rosyjsko-austriackiego (1914-15) przyniosło znaczne straty dla okolic Bojanowa. W listopadzie 1918 roku jej mieszkańcy brali aktywny udział w rozbrajaniu żołnierzy austriackich i tworzeniu struktur niepodległego państwa polskiego. W II Rzeczpospolitej obszar obecnej gminy Bojanów leżał w obrębie województwa lwowskiego i powiatu niżańskiego. Na mocy Ustawy z dnia 23 marca 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego oraz Konstytucja z 23 kwietnia 1935 r. gmina Bojanów podlegała pod samorząd powiatowy w Nisku i samorząd wojewódzki z siedzibą we Lwowie. W wyniku II wojny światowej tereny gminy Bojanów zostały administracyjnie przydzielone gminie, tzw. Landgemeinde, z siedzibą w Górnie. Gmina ta podlegała starostwu w Jarosławiu. Landgemeine tworzyło poligon wojskowy, wyznaczony linią Sokołów – Kolbuszowa – Mielec do Rozwadowa – Charzewice. Gmina Bojanów była w dużej części zniszczona przez okupanta. Tereny wysiedlone były kompletnie zrównane z ziemią, we wsiach Gwoździec, Cisów Las, Korabina nie zachowały się żadne zabudowania. Ostatnim dniem okupacji niemieckiej był 30 lipca 1944 roku, wówczas to ostatnie oddziały Wehrmachtu opuściły obiekty w Nisku wycofując się przez Jeżowe i Bojanów w stronę Nowej Dęby.[8] Sołectwa
Sąsiednie gminyDzikowiec, Grębów, Jeżowe, Majdan Królewski, Nisko, Nowa Dęba, Stalowa Wola Przypisy
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
