Colin Renfrew

Colin Renfrew
Data i miejsce urodzenia	25 lipca 1937 ; Stockton-on-Tees
Data i miejsce śmierci	24 listopada 2024 ; Cambridge
Zawód, zajęcie	archeolog
Narodowość	brytyjska
	Multimedia w Wikimedia Commons

Andrew Colin Renfrew, Lord Renfrew of Kaimsthorn (ur. 25 lipca 1937 w Stockton-on-Tees^[1], zm. 24 listopada 2024 w Cambridge^[2]) – brytyjski archeolog, znany ze swoich prac w dziedzinie datowania radiowęglowego, archeogenetyki i paleojęzykoznawstwa.

Kariera naukowa

Renfrew ukończył w roku 1962 St John’s College na Uniwersytecie Cambridge. W latach 1961–1963 pracował jako specjalista od obsydianu na stanowisku archeologicznym w Çatalhöyük w Anatolii pod kierownictwem Jamesa Mellaarta. W 1965 roku obronił pracę doktorską na temat epoki neolitu na Cykladach.

W 1972 roku został profesorem na Uniwersytecie w Southampton^[3]. W 1973 roku opublikował znaną książkę Before Civilisation: The Radiocarbon Revolution and Prehistoric Europe, w której podał w wątpliwość hipotezę, że prehistoryczne zmiany kulturowe (zob. rewolucja neolityczna) dokonały się na Bliskim Wschodzie, a następnie rozprzestrzeniły na Europę.

W 1983 roku został profesorem archeologii na Uniwersytecie Cambridge i pełnił tę funkcję aż do przejścia na emeryturę w 2004 roku.

Był członkiem McDonald Institute for Archaeological Research działającym przy Uniwersytecie Cambridge^[4].

Hipoteza anatolijska

Colin Renfrew zaproponował kilka hipotez dotyczących praojczyzny Indoeuropejczyków. W ostatniej z nich (2003 rok) przyjął, iż około 6500 lat p.n.e. język pra-proto-indoeuropejski, którym mówiono w Anatolii uległ rozpadowi na język anatolijski i pierwotny (archaiczny) praindoeuropejski, tj. język pra-proto-indoeuropejskich rolników, którzy wyemigrowali do Europy w pierwszej fazie rozprzestrzeniania się kultury rolniczej. Pierwotny (archaiczny) praindoeuropejski używany byłby na Bałkanach (kultura Starčevo-Körös-Criş, kultura starczewska), w dolinie Dunaju (kultura ceramiki wstęgowej) i prawdopodobnie w okolicach Bugu i Dniestru (wschodnia kultura ceramiki wstęgowej).

Około 5000 r. p.n.e. pierwotny (archaiczny) praindoeuropejski uległ rozpadowi na północno-zachodni-indoeuropejski (przodek języków italskich, języków celtyckich i języków germańskich), proto-indoeuropejski bałkański (odpowiadający staroindoeuropejskiej kulturze M. Gimbutas) oraz wczesnostepowy proto-indoeuropejski (przodek języków tocharskich).

Około 3000 r. p.n.e. proto-indoeuropejski bałkański uległ rozszczepieniu w grecki, ormiański, albański, języki indoirańskie oraz języki bałtosłowiańskie. Użytkownicy proto-greckiego wywędrowali na południe podczas gdy indo-irańskiego na północny wschód w stronę stepów.

Ów scenariusz oddziela niejako gałąź anatolijską od innych gałęzi (6500 lat p.n.e.). Do kolejnego rozszczepiania miałoby dojść 1500 lat później (5000 lat p.n.e.). Bałkany – byłyby w myśl tej koncepcji drugą praojczyzną.

Twórczość

1972 The Emergence of Civilisation: The Cyclades and the Aegean in The Third Millennium BC. London, Methuen.
1973 Before Civilisation, the Radiocarbon Revolution and Prehistoric Europe. London, Cape.
1987 Archaeology and Language: The Puzzle of the Indo-European Origins. London, Jonothan Cape.
1991 Archaeology: Theories, Methods and Practice. London, Thames and Hudson. (z Paulem Bahnem).
1992 Archaeology, genetics and linguistic diversity, Man 27: 445-78.
2000 Loot, Legitimacy and Ownership. London, Duckworth.

Przypisy

↑ 2007 Renfrew Colin, „Prehistory. The Making of the Human Mind”, London. (notka biograficzna).
↑ Tributes paid to giant of modern archaeology who has died aged 87. St John's College, University of Cambridge.. [dostęp 2025-01-23]. (ang.).
↑ Professor Colin Renfrew (Lord Renfrew of Kaimsthorn). [w:] Department of Archaeology, University of Cambridge [on-line]. [dostęp 2009-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-15)].
↑ Professor Colin Renfrew (Lord Renfrew of Kaimsthorn). [w:] Department of Archaeology, University of Cambridge [on-line]. [dostęp 2009-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-15)].

Linki zewnętrzne

Grzegorz Jagodziński komentarz do pracy Renfrewa „Archeologia i język”

[1] 2007 Renfrew Colin, „Prehistory. The Making of the Human Mind”, London. (notka biograficzna).

[2] Tributes paid to giant of modern archaeology who has died aged 87. St John's College, University of Cambridge.. [dostęp 2025-01-23]. (ang.).

[3] Professor Colin Renfrew (Lord Renfrew of Kaimsthorn). [w:] Department of Archaeology, University of Cambridge [on-line]. [dostęp 2009-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-15)].

[4] Professor Colin Renfrew (Lord Renfrew of Kaimsthorn). [w:] Department of Archaeology, University of Cambridge [on-line]. [dostęp 2009-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-15)].

[1]

[2]

[3]

[4]