Cyzelowanie

Cyzelowanie – rodzaj artystycznej obróbki plastycznej metalowych rzeźb i wyrobów rzemiosła artystycznego, wykutych, odlanych, tłoczonych lub wyoblanych.

Metoda ta ma zastosowanie do:

• wykończenia i nadania ostatecznego kształtu odlewom poprzez usunięcie niedokładności i nierówności,
• wydobycia szczegółów ozdób i rysunku ornamentu,
• nadania powierzchni odpowiedniej (z reguły gładkiej) faktury,
• wykonywania wklęsło-wypukłych wzorów i rysunków artystycznych poprzez wybijanie ich w blasze za pomocą narzędzi zwanych puncami cyzelerskimi (stosowane do zdobienia m.in.: pater, cukiernic, kielichów, tac, wazonów, ram luster)^[1][2].

Do wykończenia powierzchni oprócz punc cyzelerskich używane są różnego rodzaju pilniki, dłuta, skrobaki, młotki, tarcze polerskie^[2].

W XIX w. wyodrębnił się we Francji dział rzemiosła, zwany cyzelatorstwem, skupiający rzemieślników-cyzelerów, trudniących się wyłącznie cyzelowaniem^[1].

W niektórych przypadkach słowo cyzelowanie odnosi się do modyfikowania raz ustalonej konfiguracji, zgodnie z bardziej doprecyzowanymi wymaganiami, dopracowywanie z pedantyczną drobiazgowością^[3].

Słowo "cyzelowanie" pochodzi od francuskiego ciseau (przecinak, dłuto) lub ciseler (rzeźbić)^[2]. Została zaadaptowana do języka polskiego prawdopodobnie poprzez niemieckie ziselieren. Nazwa zawodu to cyzelatorstwo albo cyzelerstwo, a jego przedstawiciel to cyzeler.
Znanym mistrzem cyzelerem był m.in. włoski złotnik i rzeźbiarz renesansowy Benvenuto Cellini^[4].

• Józef Hakowski.

• Hasło w Słowniku Języka Polskiego