Czarniaki

Czarniaki
	Melampittidae
	Schodde & Christidis, 2014
	; Przedstawiciel rodziny – czarniak mały (Melampitta lugubris)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	czarniaki
	Typ nomenklatoryczny
	Melampitta Schlegel, 1871
Rodzaje
	2 rodzaje – zobacz opis w tekście
	2 rodzaje – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Czarniaki (Melampittidae) – zdefiniowana w drugim dziesięcioleciu XXI wieku rodzina ptaków z podrzędu śpiewających (Oscines) w obrębie rzędu wróblowych (Passeriformes)^[1]^[2]^[3].

Systematyka

Do rodziny należą dwa monotypowe rodzaje^[4]:

Melampitta Schlegel, 1871 – jedynym przedstawicielem jest Melampitta lugubris Schlegel, 1871 – czarniak mały
Megalampitta Schodde & Christidis, 2014 – jedynym przedstawicielem jest Megalampitta gigantea (Rothschild, 1899) – czarniak duży

Podobieństwo tych dwóch gatunków do kurtaczków (Pittidae) zadecydowało o początkowym umieszczeniu ich w tej rodzinie. Jako że budowa ich organu głosowego była bardziej zbliżona do śpiewających (Passeriformes), przeniesiono je do rodziny tymaliowatych (Timaliidae), następnie do ziemnodrozdów (Orthonychidae), w końcu do rodziny długobiegów (Eupetidae)^[5]. Na podstawie badań DNA Sibley i Ahlquist umieścili rodzaj w rodzinie cudowronek (Paradisaeidae)^[6], jednak te wnioski nie były poparte behawiorem ani biologią czarniaków^[7]. Ostatnie badania wykazały pokrewieństwo ze skałowronami (Corcoracidae)^[5]. W 2014 Schodde i Christidis utworzyli dla tych gatunków nową rodzinę Melampittidae, a czarniaka dużego umieścili w nowo zdefiniowanym rodzaju Megalampitta^[1].

Występowanie

Rodzina czarniaków obejmuje gatunki występujące endemicznie na Nowej Gwinei^[8].

Morfologia

Oba gatunki czarniaków posiadają całkowicie czarne upierzenie, długie, silne nogi i są podobne do kurtaczków^[5]. Pióra na czole nastroszone. Czarniak mały mierzy 18 cm i waży ok. 30 g, natomiast czarniaka dużego cechuje zdecydowanie większa masa ciała, około 205 g, długość ciała wynosi 29 cm. Posiada także mocniejsze lotki i sterówki, prawdopodobnie jako przystosowanie do przebywania w wapiennych jaskiniach^[9]. Nie występuje dymorfizm płciowy, jedynie u czarniaka małego samca cechuje czerwona tęczówka, a samicę brązowa^[7].

Ekologia i zachowanie

Czarniaki zamieszkują górskie lasy deszczowe. Czarniak mały występuje do wysokości 3500 m n.p.m., zazwyczaj 2000–2800^[5]. Czarniak duży zasiedla jedynie tereny pokryte wapieniem, na którym zarówno przebywa, jak i gniazduje. Oba gatunki są endemiczne dla Nowej Gwinei, przy czym rzadszy jest M. gigantea. Pożywienie stanowią głównie bezkręgowce, jednakże jest to pewne jedynie w przypadku czarniaka małego.

Wszystkie dostępne dane o rozrodzie dotyczą jedynie czarniaka małego. Jednakże od lokalnej ludności pochodzą doniesienia, że drugi gatunek czarniaka buduje gniazda z winorośli w zagłębieniach skał wapiennych. Wiadomo, że czarniak mały rozpoczyna lęgi w porze suchej i trwają aż do początku pory deszczowej^[5]. Gniazdo stanowi kopuła z mchu. Samica składa jedno kredowobiałe jajo i wysiaduje je sama przez 27 dni, co jest długim okresem jak na ptaki wróblowe. W trakcie inkubacji samiec dostarcza partnerce pożywienie^[7]. Pisklę nie wykluwa się nagie, a pokryte puchem; oba ptaki z pary karmią je. W przeciwieństwie do cudowronek, młode nie otrzymuje zwracanego pokarmu, a świeżo przyniesionego. Opierza się ono po około 35 dniach.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Richard Schodde, Leslie Christidis. Relicts from Tertiary Australasia: undescribed families and subfamilies of songbirds (Passeriformes) and their zoogeographic signal. „Zootaxa”. 3786 (5), s. 512, 2014. DOI: 10.11646/zootaxa.3786.5.1. (ang.).
↑ M.J. Andersen, P.A. Hosner, C.E. Filardi, R.G. Moyle. Phylogeny of the monarch flycatchers reveals extensive paraphyly and novel relationships within a major Australo-Pacific radiation. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 83, s. 118–136, 2015. DOI: 10.1016/j.ympev.2014.11.010. (ang.).
↑ K.A. Jønsson, P.-H. Fabre, J.D. Kennedy, B. G. Holt, M. K. Borregaard, C. Rahbek & J. Fjeldså. A supermatrix phylogeny of corvoid passerine birds (Aves: Corvides). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 94, s. 87–94, 2016. DOI: 10.1016/j.ympev.2015.08.020. (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Melampittidae Schodde & Christidis, 2014 – czarniaki – Melampittas (wersja: 2022-09-03). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-06-29].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e J. Del Hoyo, A. Elliott & D. Christie: Handbook of the Birds of the World. T. 12. Picathartes to Tits and Chickadees. Lynx Edicions, 2007. ISBN 978-84-96553-42-2.
↑ Sibley & J. Ahlquist. The Lesser Melampitta is a Bird of Paradise. „Emu”. 87, s. 66–68, 1987.
↑ ^a ^b ^c C.B. i D.W. Firth. Nesting Biology and Relationships of the Lesser Melampitta Melampitta lugubris. „Emu”. 90, s. 65–73, 1990. DOI: 10.1071/MU9900065.
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-09-15]. (ang.).
↑ J. Diamond. Melampitta gigantea: Possible Relation between Feather Structure and Underground Roosting Habits. „Condor”. 85, s. 89–91, 1983.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy – czarniak mały. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Zdjęcia czarniaka dużego. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[Schodde&Christidis-1] Richard Schodde, Leslie Christidis. Relicts from Tertiary Australasia: undescribed families and subfamilies of songbirds (Passeriformes) and their zoogeographic signal. „Zootaxa”. 3786 (5), s. 512, 2014. DOI: 10.11646/zootaxa.3786.5.1. (ang.).

[Andersen&etal-2] M.J. Andersen, P.A. Hosner, C.E. Filardi, R.G. Moyle. Phylogeny of the monarch flycatchers reveals extensive paraphyly and novel relationships within a major Australo-Pacific radiation. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 83, s. 118–136, 2015. DOI: 10.1016/j.ympev.2014.11.010. (ang.).

[Jønsson&etal-3] K.A. Jønsson, P.-H. Fabre, J.D. Kennedy, B. G. Holt, M. K. Borregaard, C. Rahbek & J. Fjeldså. A supermatrix phylogeny of corvoid passerine birds (Aves: Corvides). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 94, s. 87–94, 2016. DOI: 10.1016/j.ympev.2015.08.020. (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Melampittidae Schodde & Christidis, 2014 – czarniaki – Melampittas (wersja: 2022-09-03). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-06-29].

[HBW-5] J. Del Hoyo, A. Elliott & D. Christie: Handbook of the Birds of the World. T. 12. Picathartes to Tits and Chickadees. Lynx Edicions, 2007. ISBN 978-84-96553-42-2.

[6] Sibley & J. Ahlquist. The Lesser Melampitta is a Bird of Paradise. „Emu”. 87, s. 66–68, 1987.

[firth-7] C.B. i D.W. Firth. Nesting Biology and Relationships of the Lesser Melampitta Melampitta lugubris. „Emu”. 90, s. 65–73, 1990. DOI: 10.1071/MU9900065.

[ioc-8] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-09-15]. (ang.).

[Diamond-9] J. Diamond. Melampitta gigantea: Possible Relation between Feather Structure and Underground Roosting Habits. „Condor”. 85, s. 89–91, 1983.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]